Tímarit Hins íslenzka bókmentafélags - 01.01.1885, Blaðsíða 103

103
vel dýrahringinn (Zodiakos), sólbrautina (Ekliptika) og
heimsáshallana, sést af þvf, sem hann í riti sínu um
himininn og um fæðingu og dauða skrásetur um hinn
„halla baug“ ('ao^oj y.jxXoc). ,.þ>ví í ferðinni eptir hin-
um halla baug sé bæði fólgin samfellan, og hæfileg-
leikinn til að hreyfast tvennri hreyfingu (sem sé um-
ferðinni um annan lfkama og um sjálft sig)“. Arist.
xeaí ysv. xat (pítopáp II. io.). Menn vita, að þeir áttu
marga stjörnufræðinga, svo sem Eudoxos og Kallippos
o. fl., og um Aristarchos frá Samos vita menn sérstak-
lega, að hann var kunnugur hreyfingu jarðarinnar um
sólina, svo að Copernicus getur hafa lært það af hon-
um; og Euklides, lærisvein Platons, má telja með hin-
um mestu rúmfræðingum heimsins. í þvf verklega voru
Forngrikkir stjörnufróðari en menn eru nú, þvi himin-
inn var þeirra leiðarsteinn, og var þeim því fullljóst,
að öll hreyfing himintunglanna fer eptir föstum og ó-
bifanlegum lögum. Af þessu drógu þeir þá ályktun,
að þessi óbreytta og óbreytanlega hreyfing hlyti einnig
að vera óendanleg, eins og hún og að áliti þeirra, sem
og Pythagorasar fyr og Keplers síðar, væri samróma
(harmonisk) og líku lögmáli háð eins og samsöngur
og millibil raddanna.
En, — á þennan hátt varð hjá þeim ekki að eins
tfminn eilífur fyrir hinni hreinu hugsun (logice), heldur
og sjálfur alheimurinn í raun og veru (ontologice) ó-
endanlegur, án upphafs og enda, þótt þeim ekki kæmi
til hugar að hafa á móti miklum breytingum og jafn-
vel byltingum f hinu einstaka.
Fyrst nú rúmið með öllum sínum takmörkum og
þrátt fyrir þau, ekki verður hugsað öðruvísi en óend-
anlegt, og fyrst tíminn sömuleiðis, þrátt fyrir öll apt-
urköst, allar skiptingar, allar andstæður, í heild sinni