Tímarit Hins íslenzka bókmentafélags - 01.01.1885, Blaðsíða 75

75
og ætti rúmið eptir því einnig að breytast, og annað
rúm að skapast fyrir rúmið, og mörg rúm til að verða.
En — þar er ekki annað rúm fyrir partinn að breytast
i, þegar allt innihald ilátsins breytist, heldur en hið
sama, sem allur vökvinn hreyfist í, lopt og vatn, og
partar þeirra skiptast á i sama rúminu, sem allt loptið
og allt vatnið eru í, þegar breytingin hefst, en ekki í
hinu minna rúmi, sem hver partur fyllir, og sem einn-
ig að eins er partur af því stóra rúmi, sem er rúm
fyrir allan heiminn. Rúmið getur því hvorki verið
mynd og mót hlutanna, né stöðugt millibil milli hlut-
anna. Að svo sýnist, kemur af því, að menn almennt
skoða loptið sem líkamalaust, og rúmið því ekki ein-
ungis sem takmörk ílátsins, heldur og sem tómt milli-
bil milli ílátsins og þess sem í þvl er. — Eins virðist
rúmið, sömuleiðis í fljótu bragði, geta verið efni hlut-
arins, ef maður skoðar það sem áfiist við hlutinn, en
ekki greint frá hlutnum, og á meðan hluturinn hreyfist
ekki. En — hreyfing hlutarins sýnir undir eins, að
hann er rúminu frá skilinn, en efni hluíarins greinist,
eins og áður er sagt, aldrei frá hlutnum, né heldur
fellur að eða utan um hlutinn, en hvorttveggja á sér stað
um rúmið.
Stórfellt og erfitt viðfangs virðist rúmið vera, fyrst
það á stundum er álíkt mynd hlutanna, stundum efni
þeirra, og stundum millibilunum milli þeirra stærða,
sem á hreyfingu og í breytingu eru. En — það er
ekkert af þessu þrennu, Og hlýtur því að vera hið
fjórða, sem eptir er, sem sé: takmörk hins umkringj-
anda aðhaldanda líkama. Hinn umkringdi líkami hefir
ferðarhreyfinguna, er flytjanlegur, en rúmið ekki, og
allir hlutir breytast og hreyfast í því einu stöðugu og
óbreyttu. Eins og ílátið er flytjanlegt rúm, eins er
rúmið óflytjanlegt ílát. þegar eitthvert innihald, ein-
hver líkami hreyfist í eða á einhverju öðru, sem sjálft