Tímarit Hins íslenzka bókmentafélags - 01.01.1885, Blaðsíða 110

110
er hægt að skilja, að þessi litlu kvikindi, sem bærast
svo hratt, voru upphaflega talin smá dýr, og var þeim
þá blandað saman við hin svo nefndu skolpdýr (infuso-
ria); en þau dýr eru miklu stærri, og mun jeg geta
sýnt yður það innan skamms, með því að jeg hef hjer
hjá mjer vatn úr einum brunninum hjer í bænum, og
þá er það hefir staðið nokkra stund t. a. m. f flösku,
má finna þar bæði ýms þessara skolpdýra og einnig
ýmsar einkornaðar smáplöntur (algæ), sem hægt er
að þekkja, með þvf að þær eru grænar að lit. f»á er
þessi skolpdýr eru borin saman við nokkrar bakteríur,
sem jeg skal sýna yður í stækkunargleri, mun yður
veita hægt að sjá hinn mikla mun þeirra, að minnsta
kosti að stærðinni. Fyrir nákvæmar rannsóknir er
vissa fengin fyrir því, að þessi kvikindi heyra tiljurta-
ríkinu, en eigi dýraríkinu; má það sjá á öllum viðgangi
þeirra ogskapnaði; því að það atvik, að eitthvert kvik-
indi getur hreift sig, ræður því alls eigi eitt, hvort
kvikindi þetta eigi að telja til jurtarfkisins eða dýra-
ríkisins1. Nokkrir þeir, sem rannsakað hafa kvikindi
þessi, telja þau með algæ, en sumir með sveppunum.
Kvikindi þessi eru ígrá að lit og gagnsæ, og er þeim
vanalega skipt eptir lögun sinni f hnöttótt (micrococci),
þráðmynduð (bacilli) og skrúfumynduð (spirillæ). Ein-
att má sjá anga út úr kvikindum þessum, sem þræðir
væru, og getur verið, að þau noti anga þessa sem
hreifingarverkfæri, eins og á sér stað hjá mörgum
skolpdýrum ('cilata).
þ>á er vjer nú höfum fengið að vita, að smákvik-
indi þessi eru smájurtir, sem geti hreift sig, skal jeg
minnast lítið eitt á rotnun þá, sem talin er að leiði af
1) það er eptir þessu ef til vill ekki fyllilega rjettnefni, að
kalla „bakteríur“ kvikindi; en það er naumast á ððru betra völ,
með því að þær eru að því leyti líkari reglulegum kvikindum
(dýrum), en venjulegum plöntum, að þær kvika eða iða.