Tímarit Hins íslenzka bókmentafélags - 01.01.1885, Blaðsíða 78

78
sinn krapt og hraða. Allir vita, að það sem veldur
ferð og flýti hlutarins, er hlutfallið milli þess kraptar,
sem hið farandi hefir, hvort sem það fer af eigin ramm-
leik, eða því er kastað, skotið o. s. frv., og mótstöðuafls
þess efnis, sem það fer í gegnum. Gerum nú ráð fyrir,
að fallbyssukúlan fari ioo faðma á sekúndunni gegn-
um vatn, en 200 faðma á sama tima gegn um lopt; en
hversu langt kemst hún gegn um ekkert ? Annars er,
að öðru jöfnu, reiknað eptir tiltölu mótstöðuaflsins; en
hver er tiltala mótstöðuaflsins milli loptsins og einskis ?
þ>ó vér setjum að eins 1 fyrir mótstöðukrapt loptsins,
en O fyrir mótstöðukrapt einskis, þá verður mótstöðu-
kraptur loptsins óendanlega meiri en mótstöðukrapt-
ur einskis, svo vér munum láta ósagt, hvað um kúl-
una verður gegnum ekkert; en kunnugt er það, að
í lopttómu rúmi, sem þó engan veginn er hið sama
sem tómt rúm, hættir þyngdarlögmálið að verka á
sama hátt og það á annars að sér ; gullið fellur þar ekki
með meiri hraða en dúnögnin. Með öðrum orðum: tóm-
leikurinn er ómögulegur og að eins afbakað orð fyrir
léttleiki, þunnleiki, eða því um líkt. Hið þéttasta og
hið gisnasta, hið þyngsta og hið léttasta hefir sömu
frumefni. pegar vatn breytist í lopt (ósýnilega gufu),
þá er efnið sama í loptinu sem í vatninu, þó ummálið
sé meira og loptið því þynnra í sér en vatnið; er því
svo að orði komizt, að loptið þéttist í vatn, en vatnið
þynnist i lopt. En hversu þunnt sem loptið verður, þá
nær það ekki að verða að engu. Ekkert er í þessum
skilningi ekki til. Að vísu tala eðlisfræðingarnir um
lopttómt rúm, um að með eldí eða suguvél megi tæma
lopt úr heldu íláti, svo að ljós ekki fær logað þar inni;
en það er hvorttveggja, að þeir fara því ekki fram,
að ílátið sé þar fyrir orðið altómt, enda eiga þeir eptir
að sanna það. jpeir vita að eins ekki, hvað eptir er.
J'essar og þvílíkar breytingar eru því ekki efnisbreyt-