Tímarit Hins íslenzka bókmentafélags - 01.01.1885, Síða 126
126
líkþrá og fleiri. Jeg ætla þá að tala nokkru nákvæmar
um þann sjúkdóm, sem bezt hefur verið rannsakaður, og
sem einnig fyrst var rannsakaður að því leyti, er til bak-
teríanna tekur. f>essi sjúkdómur er miltisbólgan,sem,eins
og kunnugt er, hefur valdið miklu tjóni bæði á nautum,
hestum og ýmsum öðrum alidýrum.ogsem eigi allsjaldan
verður mönnum að bana. Miltisbólgan er sýki í blóðinu,
og spillir bæði því og ýmsum innvortis líffærum, einkum
miltinu, lifrinni og nýrunum. J»að eru þegar meira en
30 ár síðan að Pollender fann nokkur smá þráðmynd-
uð kvikindi í blóði dýra þeirra, er sjúk voru af miltis-
bólgu, og nokkru síðar kom sú skoðun fram, að sjúk-
dómurinn kynni að stafa frá kvikindum þessum, sem
talið var að lifað gætu um nokkra hríð annarstaðar en í
hinu lifandi dýri, og bærust með skorkvikindum eða
á einhvern annan hátt á heilbrigð dýr, og þroskuðust
í blóði þeirra. Skoðun þessi sætti þó mikilli mótspyrnu
í fyrstunni, og það með fullri ástæðu, þar sem eigi
var hægt að skilja, að skinnin af dýrum þeim, sem
dræpust úr miltisbólgu, gætu geymt í sjer sóttarefnið
í mörg ár, þrátt fyrir það þótt smákvikindi þessi væru
ekki sóttnæm nema að eins um stuttan tíma, og væri
opt og einatt ekki til í dýrunum dauðum; en þar á
móti voru þau reyndar ætíð til í dýrunum, meðan þau
voru lifandi, en veik orðin af miltisbólgu, svo að það
leit sannarlega svo út, sem bakteríurnar í miltisbólg-
unni væru að öllu meinlausir förunautar sjúkdómsins,
og einungis af tilviljun þangað komnar, en orsökin væri
að öllum líkindum einhver efnisbreyting blóðsins. fessi
skoðun tálmaði, eins og eðlilegt var, mjög fyrir því,
að leyst yrði til fulls úr þessari mikilvægu spurningu,
þangað til Koch loks tókst að sýna, hvernig þessu var
öllu varið. Hann uppgötvaði það, að hin smáu þráð-
mynduðu kvikindi í blóði miltissjúkra dýra voru í raun
og veru bakteríur; og af þeim æxluðust örsmáar frjó-