Eimreiðin - 01.01.1908, Blaðsíða 43

43
632) álítur að hafi veriö hafi Noregskonungur sjálfur, einmitt að
því er snertir það atriði, þar sem leitast er við að slá fastri upp-
gjöf goðorðanna og þá um leið afnámi hins fyrverandi löggefandi
alþingis með skriflegu skjali, og í aðalefninu gert út um, að setja
skyldi á fót embættisstjórn að norskum sið og með norskum
nöfnum.
Af því, að þessum mikilvægu ákvörðunum er skotið inn í
uppgjafarskjalið 1263, leiðir svo, að úr ákvörðun þeirri, sem stað-
ið hafði í fyrsta uppkastinu, um að konungur skyldi láta Islend-
inga ná íslenzkum lögum, er dregið með því að bæta við: »eptir
því sem hann hefir boðit í sínum bréfum«, og verður þá alr, er
snertir löggjöfina framvegis, komið undir því, hvern skilning kon-
ungur vill leggja í sín eigin ummæli í þessum bréfum, en texti
þeirra ekki jafnframt tiltekinn; og árið eftir er í síðustu og fulln-
aðarútgáfu skjalsins ennfremur bætt við þessum afarmerkiligu orð-
um: »sem guð gefr honum framast vit til«, og verður þá
ekki framar sagt. að á konungi hvíli nokkur skylda til að halda
við sérstakri íslenzkri löggjöf.
5. Pau ummæli í grein minni, sem herra S. G. hér ræðst á,
eru eingöngu því að kenna, að ekki verður með vissu sagt, hve-
nær hin nýja lögrétta, skipuð að norskum hætti, kom saman í
fyrsta sinn á Islandi. Heimildarrit vor eru hér um nokkurra ára
bil því miður svo fáskrúðug, að menn vaða í villu og svíma bæði
um þetta og annað fleira. En á því getur þó ekki leikið nokkur
vafi, að þessi nýja lögrétta — eða lögþing, sem svo er nefnt á
einum stað í Jónsbók — hafði samskonar vald og norsku lög-
þingin, enda var hún hrein og bein eftirmynd þeirra, o: hafði
eftir lagabreytingar Magnúsar lagabætis alls ekkert eiginlegt lög-
gjafarvald; því vér höfum í utnmælum Loðins lepps 1281 stjórnar-
yfirlýsing (officiel Tilkendegivelse) fyrir því, að lögréttan var ekki
álitin bær um (kompetent) að setja sig á móti vilja konungs, svo
að jafnvel sú mótspyrna, sem fram kom gegn efnishlið laganna —
því gegn réttarhliðinni bryddi ekki á neinni mótspyrnu — var
skoðuð sem heimildarlaus mótþrói; og eftir að þessu hafði verið
yfirlýst, hafðist sú formlega samþykt fram, sem óslcað hafði
verið eftir. Herra S. G. virðist ekki geta skilist sú hugsun, að
hluttaka undirskipaðrar valdstofnunar geti verið nauðsynleg. Hann
álítur líklega, að sé hluttaka valdstofnunarinnar í raun og veru
nauðsynleg, þá sé valdstofnunin yfirskipuð, en ekki undirskipuð.