Eimreiðin - 01.01.1908, Blaðsíða 3

3
skoðuðu það ekki sem blóð og hræ, heldur sem eitthvað goð-
kynjað, er varpaði helgi yfir blótlundinn, hofið og mennina, er
snerting þess átti sér stað. Mannblót vóru og altíð; goðin eru voldug
og grimdarfull, og sú þjóð, sem vill tryggja sér líf og lán til
frambúðar, verður því að blóta öðrum í sinn stað, annaðhvort
þrælum eða frjálsbornum mönnum eftir hlutkesti. Ætti maður að
benda á eitthvað í öllu þessu, sem sérstaklega norrænt, yrði það
helzt að vera það, hve eldsins gætir þar undrunarlega lítið; eng-
inn reykur né eldslogar eru látnir skyggja yfir ógeðsleik blætanna;
hinar bleiku leifar þeirra eru til sýnis í trjám og keldum á helgi-
staðnum, eins og þegar verksummerki eftir náttvíg og önnur
myrkvaverk koma í ljós með dagsbrúninni. Hér hafa ævagamlir
siðleysisblótsiðir haldist í fullveldi sínu niður á norrænu víkinga-
öldina.
NÁTTÚRUDÝRKUN. Pegar litið er á, í hverjun myndum
guðsdýrkunin norræna birtist, má þar greina eins og tvenskonar
lög, eldra og yngra. Annað er sú guðsdýrkun, sem bundin er
við náttúruna og er eldri, hitt er hofa- og líkneskja eða mynda-
dýrkunin, sem er yfirleitt yngri. Ákallan guða í skuggsælum
lundum eða undir berum himni má rekja aftur í eiröldina eða
jafnvel steinöldina; aftur hefir myndadýrkunin ekki komið upp fyr
en á rómverska járnaldartímabilinu. Pennan tvískinnung má sjá í
sjálfum Uppsala-véum: frá náttúrunnar hendi höfðu menn þar
helgilundinn, askinn mikla og blótkelduna; mannaverkin, sem við
er bætt, eru hofið með myndum höfuðguðanna þriggja. Sjálfir
eru blótsiðirnir, af því þeir eru svo gamlir, mjög svo bundnir við
náttúruna. Blæti guðanna vóru hengd í trjánum, af því þjótandi
loftandar fóru burt með sálina í sömu andránni og snaran var
hert að hálsinum. Peim, sem drekt var í blótkeldunni, átti vætt-
ur í undirdjúpinu að veita viðtöku. I skuggsælum lundum eða
undir berum himni eru þeir staðir, þar sem menn snemma á öld-
um álíta unt að snúa sér til goðmagnanna; bað í helgivötnum,
dans á hæðum og blótgjafir á dysjum eru þættir í dýrkuninni á
hinum mildu náttúruhátíðum um miðsumarsskeiðið og á vorin,
þegar búfénu er hleypt út. Sérstaklega mikið kveður að þeim
sið á Norðurlöndum, að fella blótspán eða varpa hlutkesti undir
berum himni, til þess að komast að vilja guðanna. Pessum sið
héldu menn stranglega uppi sem fornhelgri venju, jafnvel eftir að
farið var að setja návist guðanna í samband við líkneski í hof-