Eimreiðin - 01.01.1908, Page 66

66
»gamla stílnum«: Mest sagt frá »konungum og stríðum«, er ekki
ætíð var jafn mikilsvert. »Mannkynssaga« er ekkert annað en saga
þroska mannkynsins og menningarbaráttu, hinir einstöku atburðir
hlekkir 1 menningarkeðjunni — misjafnlega stórfeldir. Auk þess sem
hún verður að tilgreina hina merkari atburði, á hún að sýna sam-
hengið í baráttunni. Til þess var of lítið tillit tekið í hinum eldri
sögum — og eins í sögu P. M. Yið getum skemt okkur við að lesa
sögur hans, íslendingar, því að Riddarasögurnar eða sögur fornald-
arinnar og ást á þeim höfum við drukkið inn með móðurmjólkinni;
en sem mannkynssaga er slíkt lítt mentandi.
Úr þessum skorti — og hann var tilfinnanlegastur að því er
unglingana snerti — bætir þessi litla bók að nokkru. Hún er aðal-
lega þýðing á söguágripi, skrifuðu á dönsku af manní, sem mjög þótti
laginn fræðari og var miklum mentum búinn.
Málið virðist vera gott á bókinni, en þó mun hún bera keim af
því sumstaðar, að hún er »þýdd«, enda getur mál á þýðingum sjaldan
orðið eins lipurt og mál á því, er frumsamið er. G. Sv.
ÁGÚST BJARNASON: YFIRLIT YFIR SÖGU MANNSAND-
ANS. NÍTJÁNDA ÖLDIN. Rvík iqoó.
Islendingar hafa mætur á sögum — það vita allir. En ég hygg
þá líka, og það ekki sízt marga alþýðumenn. gefna fyrir heimspeki;
ég trúi ekki öðru en að þeir læsu með ánægju heimspekileg rit, ef
nokkur rækt væri lögð við að koma því á íslenzku, sem andans
mikilmenni annarra þjóða hafa verið að brjóta heilann um og varið
allri æfi til að gegnhugsa. Hin löngu vetrarkvöld á íslandi veita tóm
til margskonar hugleiðinga.
í þessu yfirliti felst ágrip af því, sem heimspekingar ig. aldar-
innar hafa framleitt í »andans ríki«, þeirrar aldar, sem umbrotamest
hefir verið, að því er við til þekkjum. Á. B. hefir viljað gefa íslend-
ingum nokkura hugmynd um, í hverju umbrotin hafa legið, enda nýt-
ur hann nú styrks til heimspekilegrar fræðslu. Má gera ráð fyrir, að
frásaga hans sé hin áreiðanlegasta, þar eð nú er ágætar heimspekis-
sögur að liafa á flestum tungumálum, og ná þær fram á okkar daga.
En galla tel ég á bókinni, galla, sem getur orðið til þess, að hún
komi ekki að tilætluðum notum. Málið er víða óeðlilegt. Að það
er nokkuð þurt, getur komið af því, hve erfitt er að rita um þessi
efni á íslenzku, þótt efnið ætti reyndar sumstaðar að blása lífsanda í
málið. Það er annað, sem verra er: Þótt höf. sé ekki sérlega illa að
sér í bókmálinu, þá liggur manni þó við að ætla, að hann kunni alls
ekki að tala íslenzku — alþýðlega, og því ekki heldur að rita hana,
svo að við alþýðu hæfi sé. Hann þyrfti að ala aldur sinn upp í sveit,
meðal bænda, meira en hann gerir; þá gæti hann sjálfsagt skrifað svo,
að almenningi væri vel læsilegt. Fyr er tilganginum ekki náð. G. Sv.
JÓN ÖFEIGSSON: KENSLUBÓK í ÞÝZKU. Rvík 1906.
Þessi bók er eftir ungan, efnilegan málfræðing, sem sérstaka stund
hefir lagt á þýzka tungu. Er því óhætt að gera ráð fyrir, að til
hennar er vandað eftir föngum. Er bókin líka að mun hentugri byrj-