Eimreiðin - 01.01.1911, Page 29

29
að hrækja í og kölluðu hryður (hryða kvk., af hroði). sEf illa
skal (kalla konu) þá er hón kend við hvatvetna herfiligt, þat er
hón er stýrandi — hryðu ok hlandausu«, segir í Snorra-Eddu.
Pað er ekki áhlaupaverk að leita af sér allan grun, meðan
engar handhægar orðabækur eru til. Eetta orð vissi ég ekki um
fyr en nú fyrir skömmu, að mér var bent á það.
Ein hættuleg augnveiki og algeng hér á landi átti mér vitan-
lega ekkert íslenzkt heiti. Eg þurfti að nefna hana í gjaldskrá
héraðslækna. Eftir langa leit var mér loksins vísað á grein eftir
Konráð Gíslason um eitt sjaldgæft sjúkdómsheiti í fornu máli, og
viti menn, þar kom orðið, sem mig vantaði. Pessi veiki heitir nú
drer (Glaukom).
Úrelt orð geta oft komið í góðar þarfir.
Fornmálið á margt í fórum sínum.
VI. NÝJAR MERKINGAR.
Ef litiö er í orðabækur, má sjá orð á hverri síðu, er merkja
margt, ýmist líkt eða ólíkt.
Orðið loft er gott til dæmis. Elzta merking þess er þak á
húsi; svo var himininn kallaður loft, af því að fornþjóðir héldu, að
hann væri eins konar kúfþak yfir jörðinni; þegar það færðist í
tízku að hafa tvær bygðir í húsum eða fleiri, hverja upp af ann-
arri, þá kom sú merking í orðið, sem nú er höfð. En þegar
mönnum varð ljóst, að utan um jörðina er hjúpur úr mjög þunnu
efni, sem við lifum í, líkt og sækvikindi á sjávarbotni, þá var
þetta efni líka kallað loft.
Hér á landi amast margir við því, ef einhverju orði er fengin
ný merking. »Pað dugar ekki«, segja þeir, »af því að það er til
í annarri merkingu«.
Peir menn bera ekki gott skyn á tungumál. Pað er því
líkast sem þeir hafi aldrei gáð í nokkra orðabók.
Eað er ein hin algengasta og eðlilegasta breyting á tungu-
málum, að breytt er um merkingar orða, eða þeim fengnar nýjar
merkingar í viðbót við þær, sem áður höfðu tíðkast.
Oft fer mætavel á því, að taka upp úrelt orð með nýrri
merkingu, ef heiti vantar.