Eimreiðin - 01.01.1911, Page 50

50
en leyfa sér þó, líkt og Gyðingarnir, að bregða fyrir sig smáprettum,
í þeirri von, að þeir muni þó geta leikið svo lítið á drottinn, þó hann
haldi annars nokkuð nákvæma dagbók. Svei þeim aftan!
Því hörfar sál mín ávalt aftur til gamla testamentisins og Shake-
speares. Þar finnur maður, að þeir, sem orðin eru lögð í munn, eru
menn; þar hata menn, þar elska menn, þar myrða menn fjandmann
sinn, og bölva niðjum hans í alla ættliði; þar syndga menn.
Það sem heimspekingarnir segja um veruleikann, er einatt jafn-
villandi og að lesa titilbrík hjá skransala: Hér eru kefluð föt. Fari nú
einhver með fötin sín þangað, til þess að láta kefla þau, þá fer sá
fýluför; því titilbríkin er aðeins til sölu.
Líkt og sagan segir, að farið hafi fyrir Parmeniskosi, er týndi
hlátrinum í trófaniska hellinum, en fékk hann aftur á Delos, þegar
hann sá drumb nokkurn ólögulegan, sem átti að tákna gyðjuna Letó
— þannig fór fyrir mér.
Á unga aldri týndi ég niður hlátrinum i trófaniska hellinum; en
er ég eltist, þá lauk ég upp augunum og virti fyrir mér veruleikann.
Þá rak ég upp hlátur, og upp frá því hefi ég hlegið í sífellu. Ég sá,
að hlutverk mannsins var að fá eitthvað til að lifa af, og markmiðið:
að verða jústizráð; að unaður ástarinnar var fólginn í því, að fá efn-
aðrar stúlku; að sæla vináttunnar var fólgin í því, að bjarga hvor
öðrum úr fjárkröggum; að vizkan var fólgin í því, er flestir töldu
vizku; að eldmóðurinn var fólginn í því, að halda ræðu; að hugrekk-
ið var fólgið í því, að láta sekta sig um tíu dali; að ástúðin var fólg-
in í því, að segja: »Verði yður að góðu«, eftir miðdagsverð; að guð-
ræknin var fólgin i því, að neyta sakramentisins einu sinni á ári.
Þetta sá ég, og ég hló.
Éað er allundarlegt, að maður skuli altaf, alla æfina út, vera að
spreyta sig á sama viðfangsefninu og komast aldei neitt áfram, heldur
aðeins aftur á bak, ef nokkuð er.
Þegar ég var 15 vetra, skrifaði ég í lærða skólanum, með mjög
hátíðlegum orðum, um sannanirnar fyrir tilveru guðs og ódauðleika
sálarinnar, um hugtakið trú og um mikilvægi kraftaverkanna. Við
stúdentspróf samdi ég ritgerð um ódauðleika sálararinnar og hlaut
»ágætlega« fyrir; seinna vann ég verðlaun fyrir ritgerð um sama
efni. Hver skyldi þvi ætla, að ég, sem byrjaði svona vel og efnilega,
mundi á 25. aldursári verða kominn svo langt, að ég gæti ekki til-
fært eina einustu sönnun fyrir ódauðleika sálarinnar. En einkum man
ég eftir grein nokkurri, frá skólaárum mínum, sem kennarinn lauk
mjög miklu lofsorði á og las upp, sökum þess, hve bæði mál og efni
þótti ágætt. Æ, æ! og nú er ég búinn að fleygja þessari ritgerð.
Það var þó illa farið! Hver veit nema hin efablandna sál mi'n hefði
orðið fangin af þessari ritgerð, bæði sökum málsins og efnisins. Því
er það ráð mitt til allra foreldra, umsjónarmanna og kennara, að þeir
áminni börn þau, er þeim er trúað fyrir, um að varðveita íslenzku rit-