Eimreiðin - 01.01.1911, Blaðsíða 64

64
kenningum sínum allan efri hlut æfinnar. Hann var hinn hófsam-
asti í öllu, gekk lélega til fara og hefði feginn viljað gefa burt
allar eigur sínar, ef hann hefði fengið því ráðið fyrir konu sinni
og börnum. Hann var bændavinur og alþýðu hinn mesti, en stór-
menni öllu og kirkjustjórninni sagði hann svo djarflega til synd-
anna, að hann var bannfærður af yfirstjórn kirkjunnar. Hún lagði
og blátt bann fyrir, að hann væri grafinn í vígðri mold að krist-
inna manna sið; en forsætisráðherrann ónýtti það bann, er til óeirða
horfði út af því við lát Tolstojs. Stundum reit Tolstoj svo harð-
orðar greinar og opin bréf (jafnvel til keisarans sjálfs) um ástandið
á Rússlandi, að hverjum manni öðrum hefði verið sjálfbúin þræla-
vist í Síberíu fyrir vikið. En stjórnin dirfðist ekki að fara
lengra en að gera rit hans upptæk. Við honum sjálfum þorði
hún aldrei að hreyfa, sökum ástsælda hans heima fyrir og álits
hans um allan hinn mentaða heim. Sýnir þetta máske betur en
nokkuð annað, hvílíkt andlegt heljarmenni Tolstoj var, því Rússa-
stjórn lætur sér þó fátt fyrir brjósti brenna, þegar henni er sýnd-
ur mótþrói.
Tolstoj var Sókrates Rúslands. Til hans streymdu sí og æ
menn frá öllum Iöndum, til aö hníga að fótum meistarans og nema
spekiorð af vörum hans. V. G.
Helgisaga.
Eftir LEÓ TOLSTOJ.
Gamall auðkýfingur lá á banasænginni. Hann hafði alla æfi
sína verið nízkur og ágjarn, og var búinn að hrúga saman firnum
af auðæfum.
»Sussu, sussu,« svaraði hann ætíð, þegar menn átöldu hann
fyrir ágirndina, »peningarnir eru það eina, sem nokkurs er um
vert í þessu lífi.«
Og nú, þegar dauðastundin var komin, hugsaði hann:
»Og náttúrlega er það alveg eins á himnum, að alt snýst
um peninganal Menn verða að hafa peninga með sér þangað,
of mönnum á að líða vel.«