Eimreiðin - 01.09.1912, Síða 72

228
skipin ættu að hafa nægar kolabirgðir meðferðis til svo langrar
ferðar, mundi rúm fyrir aðra vöru stórum skerðast og drjúgt
skarð verða höggvið í tekjur'nar af farmgjöldum. Til þess aö kom-
ast hjá því, hafa útgerðarfélög skipanna nú kolabirgðir á ýmsum
stöðum á Islandi, þar sem þau geta tekiö kol eftir þörfum. Og
kol til þessara birgða geta félögin nú keypt á Skotlandi og látið
skip sín flytja þau við hentugleika, þegar þau ekki hafa fullfermþ
sem oft getur fyrir komið með skip, sem bundin eru við fasta
ferðaáætlun. Með þessu móti verða kolin félögunum fremur ódýr,
og kosta þau í rauninni lítið meira en innkaupsverð þeirra á Skot-
landi. En þegar kolaeinokunin væri á komin, væri þessi leið úti-
lokuð. Pá yrðu skipin jafnan að birgja sig með kolum til allrar
ferðarinnar, og neita um leið miklum farmi, sem þau annars gætu
tekið, eða þá að þau yrðu að kaupa kol til viðbótar af einokunar-
kaupmanninum á Islandi fyrir 20—25 kr. hverja smálest (lág-
marksverð nefndarinnar), sem þau annars gætu keypt á Skot-
landi fyrir 7 kr. (7 sh. 9 d.)t því svo var verðið þar um miðjan
júlí 1911 á einmitt þeim kolum, sem nefndin hefir miðað lág-
marksverð sitt við. Og strandferðaskipin, sem altaf sigla milli ís-
lenzkra hafna, ættu einskis annars úrkosti, en að kaupa öll sín
kol af einokunarkaupmanninum. Afleiðingin af þessum aukna
kostnaði hlyti að verða hækkun á öllum farmgjöldúm og far-
gjöldum, og þyrfti sú hækkun ekki að nema miklu á hverri smá-
lestinni, og hverjum farseðlinum, til þess að hún samanlögð næmi
eins miklu, eða jafnvel talsvert meiru, en tekjur landssjóðs af eiti-
okuninni1. Pað er meira að segja ekki ólíklegt, að landssjóður
yrði í þokkabót að hækka að mun styrkinn til strandferðanna,
því sennilega fengist enginn til að halda þeim uppi gegn núver-
andi tillagi, jafnvel þó bæði farmgjöld og fargjöld væru hækkuð
töluvert. Og að menn væru bundnir við eldri samninga, gæti ekki
komið til tals.
Eins og allir vita, þurfa landsbúar á ýmsum tegundum kola
1 Samkvæmt verzlunarskýrslunum var þungamagn aðfluttrar og útfluttrar vöru
1909 145,000 smálestir, Þó maður gerði nú ekki ráð fyrir nema eyris hækkun
á pundi eða i kr. á hverri smálest, þá mundi það nema 145,000 kr. á ári. Í*egar
svo hér við bættist hækkun á farmgjöldum milli íslenzkra hafna og hækkun á öll-
um fargjöldum bæði innanlands og að og frá landinu, þá er auðsætt, að upphæð-
in mundi að öllu samtöldu geta orðið ósmá, þó hækkunin á hverri smálest og
hverjum farseðli næmi ekki miklu.