Ársrit Hins íslenska fræðafjelags í Kaupmannahöfn - 01.01.1920, Side 68

68
Halldór Hermannsson
lið með þeim, og var nú safnað miklum flota og einn
foringi settur yfir hann allan, Don Juan af Austurríki,
laungetinn sonur Karls V. og glæsilegt ungmenni. Tyrkir
bjuggust og sem mest þeir máttu. Loks mættust flotarnir
27. október 1571 fyrir utan Lepantó; varð þar hin mesta
orusta og biðu Tyrkir ósigur. »Pað var happadagur fyrir
alla kristnina, því að þá var það að heimurinn og allar
þjóðir voru leidd úr þeirri villu, er þau höfðu lifað í,
þar sem þau hjeldu að Tyrkir væru ósigrandi á sjónum,
— á þeim degi var lækkað dramb og hroki Ottomana«.
Svo segir Cervantes í Don Quixote, en hann var sjálfur í
orustunni og var þá ungur; særðist hann á vinstra hand-
legg °g var örkumla upp frá því. Frá þeirri orustu má
telja upphafið að hnignun Tyrkja.
Eptir bardagann við Lepantó hverfur allur hetju-
bragur af þessum víkingskap. Barbarossa bræðurnir,
Dragut og Ochiali voru allir mestu afreksmenn og ágætir
leiðtogar; að vísu unnu þeir mörg grimdarverk, en það
var ekkert einstakt á þeim tíma. Kristnir gáfu Móslemum
ekkert eftir í því; þeir fóru jafnilla með Tyrki og Mára,
eins og þeir fóru með þá. Aldarandinn var harður og
miskunarlaus; trúarofsinn var svo mikill og hatrið svo
ramt, að það er erfitt fyrir nútíðarmenn að gera sjer
ljósa grein fyrir því. Jóhannesriddararnir voru jafnmiklir
víkingar og mótstöðumenn þeirra; þó höfðu þeir fram
yfir þá riddaraskap og meðaumkvun með lítilmögnunum
og sjúklingum, ef þeir játuðu kristna trú; en í viðskiftum
sínum við hina vantrúuðu sýndu þeir enga miskun; að
eyða þeim og útrýma á allar lundir var lögmál með
riddurunum. Á þessum tímum voru notaðar á Miðjarðar-
hafinu nálega eingöngu galeiður með ýmsri stærð. Segla
gætti lítið, og gengu skipin mestmegnis fyrir róðrarafli.
Á stóru skipunum voru um og yfir 20 árar á hvert borð
og voru þrír eða fjórir ræðarar um hverja ár. Peir voru