Ársrit Hins íslenska fræðafjelags í Kaupmannahöfn - 01.01.1920, Side 82

82
Suðurjótland
var þá töluð af öllum bændum, allri alþýðu fyrir norðan
línu, sem dregin var frá Heiðabæ (Sljesvík) vestur að Hús-
um á milli tveggja þjóðvega, er lágu á milli þessara bæja,
segir P. K. Thorsen málfræðingur, er var manna kunn-
ugastur mállýskum Dana. En dönskunni var þar hætta
búin, af því að margir embættismenn voru þýskir, og
þýska var þá töluð þar syðra í kaupstöðunum; einnig
var hún ritmál manna og þá voru engin dönsk blöð til á
öllu Suðurjótlandi. Stjórn Dana var þá meira eða minna
þýsklunduð, eða minsta kosti þeir menn í stjórnarráðun-
um, sem fóru með mál Suðurjóta, enda voru margir
þeirra þýskir. Peir rituðu embættisbrjef sín til Suðurjóta
á þýsku, rjett eins og brjefin til Holtseta eða annara
þýskra manna, er þá voru þegnar Danakonungs. Yfir
löndum þessum rjeð stjórnarráð það, sem nefnt var »Hið
þýska kancelli«.
Miðsljesvík nær sunnan frá Slje og Danavirki
norður að Flensborg og Tönder, en þar fyrir norðan hefst
Norðursljesvík. í Miðsljesvik hefur þýska verið kirkju-
mál síðan siðabót Lúthers komst þar á, og sömuleiðis
skólamál síðan barnaskólar voru settir og íengu verulega
þýðingu, nema að nokkru leyti á árunum 1851 —1864
(sbr. uppdráttinn). Af þessu leiddi að landsmenn gleymdu
ætt sinni og uppruna og að lágþýska ruddi sjer þar til
rúms á 19. öldinni. Pó talar alþýða í Kærhjeraði, inni í
miðju landinu, enn þá dönsku, en hugarfar hennar hallast
mest til Pýskalands. í norðurhluta Suðurjótlands hefur
kirkjumálið og skólamálið víðast hvar verið danska fram
til 1888. Pess vegna eru landsmenn þar flestir danskir
í huga, þótt Prússar það ár bönnuðu að kenna þar dönsku í
skólunum og að nota hana við kensluna, nema 4 stundir
í viku, þá er kristin fræði væri kend dönskum börnum,
sem ekkert skildu í þýsku.
Við sameiningu norðurhluta Suðurjótlands við Dan-