Ársrit Hins íslenska fræðafjelags í Kaupmannahöfn - 01.01.1920, Side 110

IO
Kristian Kálund
jafnan allvel með því, sem þar gerðist. Hann las flestar
íslenskar bækur, sem út komn og nokkuð kvað að; einnig
las hann íslensk blöð meira eða minna, og keypti að
minsta kosti ísafold jafnan, þótt honum þætti það eigi
gott blað á hinum síðari árum. Hann unni íslandi, sjer-
staklega hinum fornu bókmentum þess og hinu besta,
sem til er í hinum nýrri bókmentum vorum, en hann
gat eigi fremur en hver annar vandaður og skynsamur
maður unnað öllu, sem íslenskt var, þrátt fyrir það þótt
það væri ljótt og vítavert. Sumir sem um hann hafa
ritað, hafa minst á skoðanir hans í stjórnarskipunarmáli
íslands. Pað var í raun rjettri óþarft, því að Kálund gaf
sig ekki að stjórnmálum. Jeg þekti skoðanir hans tölu-
vert á hinum síðari árum, og skal, úr því að á þær hefur
verið minst, lýsa þeim stuttlega. Kálund fanst fátt um
alt hið mikla rjettarþref og hinar margvíslegu lagateyg-
ingar nokkurra manna á íslandi. Hann virti það meira,
að vera en að sýnast. Honum þótti það nauðsynlegast
fyrir íslendinga, að efla atvinnuvegi sína og efnahag,
auka mentun og halda uppi siðgæði þjóðarinnar, enda
yrði það tryggasti grundvöllurinn undir sjálfstæði þeirra
°g veg- E>ns °g ástandið var á íslandi í harðindunum
á 9. tug aldarinnar sem leið, mun honum eins og sum-
um íslendingum hafa þótt annað nauðsynlegra en að taka
þá að hefja nýja stjórnarskrárbaráttu, og honum þótti að
minsta kosti einn af foringjum þess máls kreddufastur
(doktrinœr) og óverksjeður. Hann talaði og dæmdi um ís-
lensk stjórnmál með sömu dómgreind og rjettlætistilfinn-
ingu sem um dönsk stjórnmál. Honum líkaði eigi held-
ur alt í dönskum stjórnmálum, og hann var þó góður
danskur ættjarðarvinur. Eins og eðlilegt er, mun hann
eigi hafa viljað að danska ríkið minkaði, en honum hefur
auðvitað hlotið að vera ljóst, að það stóð á jafnrjettum
fótum, hvort sem Island var því sameinað eða ekki.