Ársrit Hins íslenska fræðafjelags í Kaupmannahöfn - 01.01.1920, Síða 142

Kennaraembætti i íslands sögu
>3«
hafa ekki aðrir Islendingar fengið en þeir, sera stundað hafa
sagnfræði við Háskólann í Kaupmannahöfn og tekið hafa þar
embættisprót í henni.
Reynslan hefur í annan stað sýnt, að kensla í íslands
sögu hefur aldrei verið viðunandi. þá er málfræðingur hefur
verið skipaður i það embætti. í’essa kennara hefur vantað
almenna sögulega mentun, og þeir hafa ekki lært sögulega
»teknik« eða heimildarritarannsóknir. Það hefur ekki reynst
nóg, þótt þeir að öðru leyti væru duglegir menn og góðum
hæfileikum þúnir.
Ef íslendingar vilja að söguþekking þeirra og sögukensla
við Háskólann verði að sínu leyti eins góð eins og sögukensl-
an er hjá öðrum þjóðurn í sögu ætljarðar þeirra, þá verða
þeir að fara likt að eins og þær. Þeir verða að skipa menn
í sögukennaraembættin með vísindalegri, sögulegri mentun og
vanda valið í það embætti, hvað sem öðrum embættum líður.
Jeg skal nú skýra frá því, hvernig Norðmenn fara að við
háskóla sinn til þess að geta fengið góða kennara. Eins og
kunnugt er eru þeir margfalt fjölmennari og eiga miklu meira
mannval en vjer íslendingar, en þeir eru þó næstir oss að
mannfæð af þeim nágrannaþjóðum, sem háskóla eiga. Þeir hafa
allmargar stöður við háskóla sinn handa ungum og efnilegum
námsmönnum, sem hafa tekið háskólapróf í fræðigrein sinni
eða sýnt fágætan dugnað í einhverri vísindagrein. Þessa
menn kalla þeir styrkþega, »stipendiata«. Þeir fá árlegan
styrk, 2400 kr., til þess að stunda vísindagrein sína og eiga
þeir að halda einn fyrirlestur á háskólanum í hverri viku, á
meðan kensla fer þar fram. Ef þeir eru að rita vísindaleg
rit, geta þeir fengið leyfi til þess að vera lausir við að halda
fyrirlestra. Á þessum árum fá styrkþegarnir æfingu og tóm
til náms í sinni grein, og tækifæri til þess að sýna, hvort þeir
munu verða hæfir til þess að verða háskólakennarar og hvort
þeir verði dugandi vísindamenn Ur þeirra hóp eru flestir
háskólakennarar í Kristjaníu valdir; allir þrír prófessorarnir í
sagnfræði við háskólann þar hafa áður verið styrkþegar. En
auk prófessorsembætta eru þar dósentsembætti eins og við
aðta háskóla, og margir kennarar eru fyrst dósentar áður en
þeir verða prófessorar. Dósentar eru launaðir með 3600
krónum á ári.
Nú eru lítil útlit til að hæfur maður fáist í prófessors-
embættið í íslands sögu við háskólann í Reykjavík. Menn
verða að gæta þess, að hjer er um prófessorsembætti
að ræða, og það væri ilt, ef slíku embætti væri eigi haldið í