Aldamót - 01.01.1901, Blaðsíða 119

in geta þau því ekki staöhæft neitt. Ef þau leyfa sér
það, eru allar slíkar staðhæfingar öldungis óvísindaleg-
ar og hafa ekkert sannleiksgildi. Samvizka mannanna
rís upp á móti þeim.
Og þrátt fyrir alt er hún sterkasta aflið í sálarlífi
mannsins.
XII.
Gömlu guðfræðinni var gjarnt til að halda því
fram, að ritningin væri guðlegt kenningarkerfi, hugsað
út í yztu æsar, er manninum væri fengið í hendur á
yfirnáttúrlegan hátt og hann ætti að trúa sér til sálu-
hjápar. Henni hætti of-mjög við að gjöra öllu í ritn-
ingunni svona hér um bil jafn-hátt undir höfði. Hún
áleit nokkurn veginn sjálfsagt að skoða það jafn-guð-
dómlega satt, að sólin hafi staðið kyrr í Gíbeon og
tunglið í Ajalons dal, eða að Bíleams asna hafi talað
og það, að frelsarinn reis upp frá dauðum. Hún leit
svo á, að ekki mætti efast um neina staðhæfing, er
þar væri gjörð. Þá væri sjálfum grundvelli trúarinn-
ar raskað. Þess vegna mætti ekki hrófla þar við
neinu. Og það væri hlutverk þeirrar greinar guð-
fræðinnar, er trúvarnarfræði nefnist, að verja þar
hvert einstakt smáatriði, þótt það stæði ekki í neinu
sambandi við sáluhjálplega trú. Hún sýnist eiga bágt
með að skilja, að hið sögulega sjónarmið og hin sögu-
lega aðferð leiði út í annað en vantrú og villu.
En það er eitt hið göfugasta og helzta einkenni
vorra tíma að skoða hlutina írá sjónarmiði sögunnar.
Það er ekki til nokkurs að reyna að tala við samtíðar-
menn vora nema á sögulegum grundvelli. Þeir ljá
oss ekki eyra sitt, né heldur skilja þeir, hvað vér erum