Aldamót - 01.01.1901, Blaðsíða 142

142
aö Asgeir hefir lokiö laganámi við háskólann, hefir
fengiö veiting fyrir sýslunni og er þá og þegar væntan-
legur. Þorkell fer til móts við hann og það verður úr,
að sýslumaður ræðst á bæ þeirra hjóna til vetursetu.
Þau forðast hvort annað fyrst lengi eins og heitan eld-
inn. Samt kemur þar að, að Asgeir nær tali Þórdísar.
,,Hvers vegna skrifaðirðu mér ekki, Ásgeir?" spyr hún. ,,Já,
hvers vegna skrifaði eg ekki?—Hvers vegna skrifaði eg ekki? Hvers
vegna renna sumir lækir um grænar engjar, aðrir um gróðurlausa
sanda? Hvers vegna eru sumir steinar demantar en aðrir hrafntinna?
Hvers vegna eru sumar verur englar, en aðrir djöflar? Hvers vegna
eru sumir gæfumenn og aðrir ólánsmenn?— — —
,,Eg hefi ekkert mér til afsökunar Eg veit ekkert, hvernig eg á
að gjöraþað skiljanlegt—ekki einu sinni sjálfum mér—nema með þessu,
að eg var veikur og glaumurinn sterkur—að þráin eftir nautnum lífs-
ins var sterkari en skynsemin og samvizkan—að nautnirnar voru illar
tálnautnir—að hafgúusöngurinn töfraði. Nýnautn, nýjar syndir, nýjar
hugsanir, nýtt líf—alt var bjart, skínandi, lokkandi. Það var eins og
marahláka í sál minni—eins og fossandi leysing í fjallshlíð. Og það
losnaði um alt—alt, sem hafði bundið æskulíf mitt saman. Þú veizt
það ekki,—enginn veit það að óreyndu—, hvað það er fyrir staðfestu-
lítinn ungling, að sviftast svo að segja á einu vetfangi úr fámenninu í
sollinn, úr kotungsskapnum í dýrð menningarinnar, úr ófrelsinu í
frelsið, að finna lífsgleðina stæla vöðvana og æra ímyndanirnar, að sjá
lífið í geislaflóði æskusólarinnar—og lenda í höndunum á afvegaleidd-
um æskumönnum. Enginn veit, nema sá, sem reynt hefir, hvað það
er að ætla sér að faðma gyðju frelsins, en lenda í höndunum á flagð-
konu og hafa ekki mátt til að rífa sig burt frá henni. Enginn veit,
hvað það er að vera í álögum, nema sá, sem hefir reynt það. Það er
andstygð finst mér að hugsa um þetta eftir á. Og það væri óhæfa að
skýra þér frá því nákvæmar. En dæmdu ekki hart um mig, Þórdís—
dæmdu ekki—dæmdu ekki. En fyrirgefðu. ‘ ‘
Er til önnur eins lýsing og þetta á íslenzku? Er
hún ekki sótt dýpra en flest annað, sem vér eigum í
íslenzkum skáldskap?
Sýslumaðurinn færir sér í nyt það vald, sem
augnablikið og ástæðurnar veita honum og fer að láta
vel að Þórdísi. Þorkell kemur inn í stofuna og sér
þau í faðmlögum. ,,Að þú skyldir geta gjört þetta,
Þórdís!“ er hið eina, sem verður honum að orði. Svo