Árbók Landsbókasafns Íslands - 01.01.1948, Blaðsíða 128

128
JÓN HELGASON
rá'ða að Bartholin hafi sent biskupi tvær ritgerðir sínar, en ekki sagzt áræða að senda
önnur rit um læknisfræði. Orð biskups eru þessi: „Pariter et tu, vir clarissime, et
gratia epist(ol)ari recreasti et præclaro hostimento dissertatione gemina locuple-
tasti . . . Seqvar te, qvamvis infirmis et imparibus gressibus passibusqve, et
qvod solum possum votis et verbis gratiam profitebor. Qvod autem non ausum te
scribis transmittere mihi medicas et anatomicas curas tuas, nolim factum. Omnem
eruditionem si non adseqvor, tam amo, admiror, amplector, exosculor.“ Eftir Thomas
Bartholin er ekkert í skránni 1674.
Biskup skrifar Villum Lange 23. ágúst 1658, prentað í Safni Fræðafélagsins 12,
bls. 114 o. áfr. Hann þakkar þar tvær bækur, en lætur þess getið um leið að sumt í
þeim hafi verið skilningi sínum ofvaxið. Eftir Lange er ein bók í skránni 1674 (II
31); það sést af öðru bréfi biskups (Safn Frf. 12, bls. 146 • að hún var gjöf frá
höfundi.
Biskup skrifar Marcusi Meibom 12. ágúst 1662, prentað i sömu bók bls. 143 o. áfr.
Meibom hefur sent honum rit eftir sig með Þormóði Torfasyni, auðsjáanlega deilu-
rit gegn Villum Lange. Engin bók eftir Meibom er talin í skránni 1674.
5
Þá kemur að því sem rakið verður um bókakaup Brynjólfs biskups í Kaupmanna-
höfn eftir 1652, og er þá fyrst að telja skipti hans við Joachim Moltke bóksala.
Moltke þessi, sem nefndur er Moltkenius í latínubréfum, var fæddur í Þýzkalandi
og varð 1627 bóksali háskólans í Kaupmannahöfn. Um hann má lesa í Dansk
biografisk Leksikon XVI 73—74 og í Ehrencron-Miiller Forfatterlexikon V 411—12.
Brynjólfur biskup hefur þekkt Moltke frá Danmerkurárum sínum, ávarpar hann sem
fornvin sinn og skrifar honum á latínu, enda var Moltke lærdómsmaður nokkur. Auð-
sætt er að biskup hefur talið Moltke ágjarnan og slóttugan í viðskiptum, svo að ein-
lægt þurfi að halda í hemilinn á honum. Því er ekki að leyna að þjark biskups í
bréfunum til Moltke getur virzt nokkuð smámunalegt. En biskup var ekki einn um
þá skoðun að Moltke væri viðsjáll. Ole Worm skrifar Stephaniusi um hann 6. okt.
1649 og kemst þar m. a. svo að orði að hann viðurkenni engan guð nema ábatann:
„Moltkenius noster nulli nisi sibi ipsi vivit, nec meis antiqvitatibus, qvibus aliqvot
millia lucratus est, manus admovere vult, nec ullum præter lucrum agnoscit Deum.
Non est igitur, in sua qvod turbes religione“ (Wormii Epistolæ I 290: Moltke hafði
gefið út bók Worms, Danicorum Monumentorum Libri Sex, 1643).
í bréfabókum Brynjólfs biskups eru varðveitt þrjú bréf sem hann hefur skrifað
Moltke á árunum 1656—58, en engin fyrr né síðar.
Fyrsta bréfið, frá sumri 1656, hefur upphaflega staðið í AM 270 fol á 49.—52. bls.,
og er talið í registri þeirrar bókar (efnið tilgreint: „um bækur nockrar sem bisk-
upenn afftur sender, jtem indix þeirra sem hann um bidur“), en hefur flækzt þaðan
og er niðurkomið í Ny kgl. sml. 1392 fol; aðeins tvær blaðsíður (49—50) hafa varð-
veitzt og vantar þá niðurlagið (þar með dagsetningu). Bréfið er með skrifarahendi: