Morgunblaðið - 06.03.2001, Blaðsíða 43

MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 6. MARS 2001 43
ki hefur
Þannig
í heild
afan um
fellt há-
„Það er
m að of-
ð flestir
,“ segir
urningu
na þeirri
minu.
gur
boð hafi
rum seg-
hafi ekki
gu fyrir
mjög litlu
við með
ntamála-
um fjár-
kallaðra
stúdent
f er það
háð því
ða ekki.
lar síðan
veitingu
r þá sem
ma hátt
tana.
taranám
mið, sér-
vinna að
narhluti
nnnámið
kvæmni
ekki í
framhaldsnáminu. Þess vegna er-
um við núna að vinna að því að gera
rannsóknarsamning við ráðuneyt-
ið hið fyrsta,“ segir Halldór og
bendir á að rannsóknir séu annað
meginverkefni háskóla en hitt sé
kennsla. Hann segir samninginn
eiga að fjármagna rannsóknar-
hluta starfseminnar, og þar á með-
al framhaldsnámið. „Þessi samn-
ingur, sem er alveg í burðar-
liðnum, tryggir tilvist námsins og
festir það í sessi og gerir okkur
kleift að halda þessari uppbygg-
ingu áfram.“
Nemendur eftirsóttir
Halldór segir að hlutfall braut-
skráðra sé jafnan talsvert lægra en
skráðra nemenda. „Þetta er eitt af
vandamálum framhaldsnámsins
umfram grunnnámið að virknin er
ekki eins góð og það er ýmislegt
sem skýrir það,“ segir hann og
nefnir meðal annars aðstöðuleysið
við skólann. Hann segir þó fleira
koma til. „Til dæmis er mikil eft-
ispurn eftir fólki út í þjóðfélaginu í
ýmis störf og sérstaklega því fólki
sem er komið vel áleiðis í námi.
Þannig erum við í fullri samkeppni
við þau fyrirtæki og stofnanir sem
eru að falast eftir fólki.“
Að sögn Halldórs er það að fær-
ast í aukana að framhaldsnemend-
ur geri samninga við fyrirtæki,
sérstaklega þau sem vinna að
rannsóknum en segir að enn sem
komið er sé mun auðveldara fyrir
verkfræði- og raunvísindanemend-
ur að fá slíka samninga en þá sem
eru í hugvísindum.
„Síðan má nefna að við höfum
gert samstarfssamninga við nán-
ast allar rannsóknarstofnanir á
landinu þar sem kveðið er á um
leiðbeiningu starfsmanna þar og
gagnkvæma nýtingu á tækjum og
aðstöðu. Það er líka akkur í því fyr-
ir viðkomandi stofnun að komast í
þetta unga og öfluga fólk, til dæmis
með tilliti til nýliðunar,“ segir hann
og telur að framhaldsnemar van-
meti hversu vinsælt og eftirsótt
vinnuafl þeir séu.
Kraftarnir nýtist heima
Halldór segir vissulega mikil-
vægt fyrir þjóðfélagið að fá inn
áhrif erlendis frá enda sé hvatt til
þess í reglugerð Háskólans að
nemendur taki hluta námsins er-
lendis. Hins vegar sé ekki síður
áríðandi að þetta fólk sé hér heima
að vinna verkefni í tengslum við ís-
lenskan veruleika og að kraftar
þess nýtist hér. „Auðvitað verður
það alltaf þannig að stór hluti stúd-
enta fari til útlanda í framhalds-
nám þótt það breytist eitthvað. Til
dæmis sé ég það fyrir mér að menn
taki meistaranámið á Íslandi en
doktorsnámið erlendis.“
Hann segir framboð á kennur-
um til framhaldsnámsins ekki hafa
verið vandamál hingað til. „Við er-
um með 600 manns í skólanum sem
eru ráðnir samkvæmt hæfnisdómi,
ýmist kennarar eða sérfræðingar.
Þetta fólk hefur allt gengið í gegn-
um mjög strangt hæfnismat sem
við teljum að geri því kleift að
kenna á meistarastigi.“ Þá segir
Halldór að framhaldsnemar spili
þarna mikilvægt hlutverk því þeir
taki oft á tíðum að sér stunda-
kennslu auk þess sem þeir taki að
sér verkefni við prófayfirferð og
annað slíkt. Þá eru meistara- og
doktorsnemar í mörgum tilfellum
ráðnir sem aðstoðarmenn fyrir
kennara. Þannig sé skólinn með
óbeint kerfi til að styðja við bakið á
nemendunum fjárhagslega og að
til standi að styrkja þetta kerfi enn
frekar í framtíðinni.
n við Háskóla Íslands síðustu ár
ur
m
Morgunblaðið/Golli
Halldór Jónsson: „Áhrifaríkasta
aðferðin við að efla rannsóknir.“
engur og
Ég held
olítið til
vinnu-
fina á að
hengi.
afa þeir
nám er-
ð þar er
þá sem
mhverfi.
g annars
en ann-
sé farið
anna.
m lærði í
því hvað
ta á fyr-
m barr-
ru fyrir-
na og er
ngað.“
íslenskt
umhverfi
mi hér
heima. Að sögn Auðar þurfa allir
sem eru í meistaranámi í umhverf-
isfræði að ljúka viðamiklu loka-
verkefni. „Það er gríðarlega mik-
ilvægur liður í því að koma af stað
rannsóknarverkefnum og auka
þekkinguna á umhverfinu hérna á
Íslandi. Og þá er betra að vera á
staðnum og vera í samstarfi við
fyrirtæki og stofnanir hér heima.
Mér finnst þetta vera mjög dýr-
mætur þáttur við námið.“
Aðspurð segist Ragnhildur þó
finna fyrir því að námið sé nýtt af
nálinni og því ekki búið að slíta
barnsskónum. „Maður gengur
ekki inn í eitthvert námsferli með
20–30 ára sögu heldur er þetta að
mótast.“
Hún segir þó ákveðna kosti
fylgja þessu líka: „Við getum haft
okkar að segja um það að móta
námið svolítið og komið með okkar
hugmyndir. Á heildina litið finnst
mér það mikill kostur að þetta sé
þverfaglegt, að maður sé ekki að
sökkva sér ofan í eitthvað ákveðið
heldur fær maður yfirsýn og þekk-
ingu um ýmis mál er lúta að um-
hverfinu.“
ð-
m
Morgunblaðið/Golli
Ragnhildur H. Jónsdóttir og Auður H. Ingólfsdóttir: „Umhverfið
séríslenskt.“
ýta sér
Er-
na. Þá
ndi ís-
dis og
nni.“
kynning-
reyna
enda
hefur
0 fyrr-
„Þetta
rir fimm
m var
nám á
að út-
ur svo
tu ár-
tíðarsal
frá
Halldóra Tómasdóttir
GEORGE Robertson lá-varður sagði á blaða-mannafundi í Leifsstöð aðþað væri „alltaf ánægju-
legt að koma hingað til Íslands“.
Fundur sinn með Davíð og Halldóri
hefði verið „ánægjulegur viðauki við
ferð mína vestur til Bandaríkjanna,
þar sem ég mun hitta George W.
Bush forseta á fimmtudag,“ sagði
Robertson. „Að gefast tækifæri til að
hitta ráðamenn eins aðildarríkis
bandalagsins í leiðinni var mjög
kærkomin viðbót því Ísland er
traustur bandamaður og styður ein-
arðlega þau verkefni sem bandalagið
er að kljást við eins og stendur,“
bætti Robertson við. Hann mun í
dag, þriðjudag, mæta á fund með
öllu öryggisráði Sameinuðu þjóð-
anna, auk þess að hitta Kofi Annan,
starfsbróður sinn hjá SÞ.
Þar sem hann væri nýkominn úr
heimsókn í Kreml á leiðinni í Hvíta
húsið og var alla helgina í símanum
vegna vandamálanna á Balkanskaga
gæti tækifærið varla hafa verið
betra til að upplýsa íslenzku ráð-
herrana um hvað efst væri á baugi í
NATO um þessar mundir, „en einnig
til að heyra álit þeirra á sumum
þessara mála, einkum og sér í lagi að
því er varðar áformaðar breytingar á
evrópskum varnarmálum og vand-
ann sem við er að etja á Balkan-
skaga.“
NATO-skuldbindingar
Bandaríkjanna standa
Davíð Oddsson sagði á blaða-
mannafundinum að meðal helztu
mála sem þeir hefðu rætt væri þróun
evrópskra varnarmála í ljósi áforma
Evrópusambandsins um að koma sér
upp eigin varnargetu, ástandið á
Balkanskaga og um viðræður Ro-
bertsons við ráðamenn í Kreml.
Bæði Robertson og Davíð sögðust
ekki eiga von á breytingum á stöðu
Íslands í varnarkerfi NATO, þótt
stjórnarskipti hefðu orðið í Banda-
ríkjunum. Robertson sagði það vera
ljóst að varnarstöðin í Keflavík þjón-
aði jafnt hagsmunum Bandaríkj-
anna, Íslands og bandalagsins í
heild. Bush hefði sjálfur ítrekað
sagt, þar á meðal í Atlantshafs-höf-
uðstöðvum NATO, SACLANT, að
skuldbindingar Bandaríkjanna í
NATO væru bjargfastar. „Þar sem
Keflavíkurstöðin heyrir undir
SACLANT tel ég mjög sterklega
hafa verið gefið til kynna hver stefna
hinnar nýju Bandaríkjastjórnar
gagnvart NATO sé. Hvað sem
annars er breytingum undirorpið í
Washington standa Bandaríkin jafn-
föst fyrir hvað NATO varðar,“ segir
Robertson.
Í samtali við Morgunblaðið sagði
Halldór Ásgrímsson að Ísland legði
mikla áherzlu á að áform ESB um að
styrkja hlutverk sitt í öryggis- og
varnarmálum gengju upp, og sam-
komulag tækist um þau við NATO.
Spurður um umdeilda elflauga-
varnaáætlun Bandaríkjamanna
sagði Robertson að nú ríkti sam-
staða um það meðal allra NATO-
ríkja að sú ógn sem Bandaríkja-
stjórn hefði nú uppi áform um að
mæta með eldflaugavarnaáætlun
sinni væri raunveruleg.
Eldflaugavarnaáætlun Bush
frábrugðin áformum Clintons
„Grunnhugmyndin um eldflauga-
varnir hefur verið viðurkennd í öll-
um ríkjum NATO. Það er því ekki
lengur spurning um hvort gagneld-
flaugavörnum verður komið upp,
heldur aðeins hvernig og hvar,“ seg-
ir hann. Um þetta verði áfram rætt
meðal ráðamanna NATO. Tók Ro-
bertson fram að það sem ríkisstjórn
Bush legði til í þessum efnum væri
mjög frábrugðið því sem stjórn
Clintons áformaði. Í tillögum Bush-
stjórnarinnar væri gert ráð fyrir að
gagneldflaugavarnirnar gögnuðust
líka evrópskum bandamönnum
Bandaríkjanna. Þetta „þarfnist allt
betri skoðunar“.
Spurður um þetta efni sagði Hall-
dór Ásgrímsson að staðreyndin væri
sú að Bandaríkjamenn ætluðu sér að
byggja upp varnir gegn eldflaugum
frá „svokölluðum þrjótaríkjum“ og
þeir væru mjög ákveðnir í því. Það
væri hins vegar margt enn óákveðið í
þessu efni og Bandaríkjamenn hefðu
heitið því að þeir mundu ráðfæra sig
við Atlantshafabandalagið um sér-
hvert skref í þessu máli. Mörg evr-
ópsku NATO-ríkin hefðu lagt á það
áherzlu að þessar áætlanir mættu á
engan hátt verða til þess að skapa
nýtt vígbúnaðarkapphlaup.
Rússar fá ekki neitunarvald
um stækkun NATO
Spurður um innihald viðræðna
sinna við rússneska ráðamenn á dög-
unum, einkum að því er varðar
möguleika Eystrasaltslandanna á að
ganga í NATO, staðfesti Robertson
að Rússar væru mjög andvígir því
yfirleitt að NATO stækkaði um eitt
einasta land til viðbótar en vissulega
virtust þeir sérstaklega viðkvæmir
fyrir inngöngu Eystrasaltsríkjanna í
bandalagið. „Ég lét hins vegar ekki
leika nokkurn vafa á því að það hefði
ekkert ríki utan NATO neitunarvald
um það hvaða ríki fengju inngöngu í
bandalagið,“ segir Robertson.
Ákvörðun um næstu stækkun yrði
tekin á leiðtogafundi bandalagsins í
Prag á næsta ári. „Við munum fram
að því nota tímann til að gera Rúss-
um það ljóst að landi þeirra stafi
engin ógn af stækkun NATO og að
sú stækkun bandalagsins sem þegar
hefur orðið að veruleika hafi gert
mikið til að vernda stöðugleika á
vesturlandamærum Rússlands.
Rússar ættu því ekki að líta svo á að
þeim stafaði nokkur ógn af frekari
stækkun bandalagsins, ef svo skyldi
fara að ákvörðun um slíkt yrði tekin
á leiðtogafundinum í Prag.“
Robertson vék einnig að ástand-
inu á Balkanskaga þar sem hitnað
hefur í kolunum að undanförnu
vegna vopnaskaks kosovo-albanskra
skæruliða í Makedóníu, sunnan við
landamærin að Kosovo. Að sögn Ro-
bertsons er NATO nú mjög upptekið
af ástandinu á þessu svæði, bæði
vegna ofbeldisverka í Suður-Serbíu
en ekki síður vegna þessara nýju at-
burða í Makedóníu.
„Ég tel að þær aðgerðir sem við
erum nú að hrinda í framkvæmd á
svæðinu muni hjálpa stjórnvöldum í
Makedóníu til að leysa þann vanda
sem þau standa frammi fyrir í þessu
sambandi. Það eru nú þegar KFOR-
liðar í Makedóníu og mikill fjöldi
þeirra í Kosovo en ég tel að við verð-
um að taka þannig á þessu að ekki
skapist hætta á að ástandið versni
enn,“ segir hann.
Aðspurður hvort vænta megi að
þetta ástand í Kosovo og Makedoníu
kunni að breyta einhverju um þátt-
töku Íslendinga í friðargæzlu þar
segir Halldór Ásgrímsson að hann
eigi ekki von á því. „Við höfum skuld-
bundið okkur til að vera með í frið-
argæzlu og ætlum að auka þátttöku
okkar í henni. Ég sé ekkert sem gef-
ur tilefni til að ætla að það breytist
neitt,“ segir ráðherrann.
Robertson benti á að Norður-
landabúar væru nú áberandi í starfi
NATO og hinna alþjóðastofnananna
sem sinna friðargæzlu og uppbygg-
ingu á átakasvæðunum fyrrverandi á
Balkanskaga. „Í næsta mánuði mun
norskur hershöfðingi taka við yfir-
stjórn KFOR-friðargæzlusveitanna í
Kosovo og fyrrverandi varnarmála-
ráðherra Danmerkur [Hans Hække-
rup] er nýlega tekinn við yfirstjórn
borgaralegrar stjórnsýslu SÞ í Kos-
ovo. Þannig má segja að „víkingarnir
verði við völd í SA-Evrópu“ eftir öll
þessi ár, frá því þeir stjórnuðu þeim
heimshluta sem eru mín heimkynni,“
sagði skozki lávarðurinn.
Morgunblaðið/Golli
Davíð Oddsson forsætisráðherra (t.h.) leggur áherzlu á orð sín á blaðamannafundi með Robinson lávarði (fyrir
miðju) og Halldóri Ásgrímssyni utanríkisráðherra í Leifsstöð í gær.
Staða Íslands í varnar-
kerfi NATO óbreytt
Framkvæmdastjóri
Atlantshafsbandalags-
ins, George Robertson
lávarður, átti stutta við-
dvöl á Keflavíkurflug-
velli í gær og átti þar
viðræður við ráðherrana
Davíð Oddsson og Hall-
dór Ásgrímsson. Auð-
unn Arnórsson mætti í
VIP-herbergið í Leifs-
stöð og fékk að heyra
hvað þeim fór í milli.
Framkvæmdastjóri NATO átti viðdvöl á Íslandi í gær