Morgunblaðið - 18.04.2001, Blaðsíða 26

ERLENT
26 MIÐVIKUDAGUR 18. APRÍL 2001 MORGUNBLAÐIÐ
ÁHÖFN bandarísku njósnavélar-
innar, sem nauðlenti á Hainan-eyju í
Kína eftir árekstur við kínverska
herflugvél í byrjun mánaðarins, hef-
ur eftir heimkomuna til Bandaríkj-
anna um síðustu helgi skýrt fjölmiðl-
um frá atburðarásinni yfir Suður-
Kínahafi og lýst dvölinni í Kína, þar
sem fólkið var í haldi í ellefu daga.
Á fréttamannafundi sem haldinn
var í herstöð í Washington-ríki
skömmu eftir komuna á laugardag
sögðu áhafnarmeðlimirnir 24 frá því
að vélin, sem er af gerðinni EP-3E,
hefði verið á reglubundnu eftirlits-
flugi yfir Suður-Kínahafi, um 100
km undan ströndum Hainan-eyjar,
og flogið í um 22.500 feta hæð. Flug-
stjórinn, Shane Osborne, var að búa
sig undir að snúa vélinni aftur til
bækistöðvanna í Okinawa í Japan
þegar Patrick Honeck liðsforingi,
sem stóð við hlið sætis Osbornes í
flugstjórnarklefanum, tók eftir því
að kínversk orrustuþota af gerðinni
F-8 flaug upp undir vinstri vænginn.
„Þetta var hálf óraunverulegt,“
sagði Honeck, en hann hafði einmitt
verið að skrifa minnisnótur um trufl-
anir Kínverja á eftirlitsflugi banda-
rískra véla, sem munu vera tíðar.
Honeck sagði að flugmaður kín-
versku herflugvélarinnar hefði tekið
af sér súrefnisgrímuna og gert
handahreyfingar sem gáfu til kynna
að bandaríska vélin ætti að hafa sig
á brott. F-8 þotan hækkaði síðan
flugið og rakst á vinstri væng
EP-3E vélarinnar, og liðsforinginn
Nicholas Mellos, sem var einnig
staddur í flugstjórnarklefanum,
kveðst hafa séð „brot fljúga hjá“
þegar stél kínversku vélarinnar
rakst á einn hreyfil þeirrar banda-
rísku og hrapaði í hafið.
Að sögn þeirra fimm áhafnarmeð-
lima sem voru í flugstjórnarklefan-
um greip þá um sig ringulreið. Við-
vörunarhljóð heyrðust, rauð ljós
blikkuðu í stjórnborðinu og þrýst-
ingurinn féll skyndilega í vélinni,
sem snérist á hliðina og tók bratta
dýfu. „Ég hélt að við myndum ekki
komast af . Ég bað til guðs,“ sagði
Jeffrey Vignery, einn af flugmönn-
unum.
Osborne skipaði allri áhöfninni að
setja á sig fallhlífar og búa sig undir
að stökkva út, og íhugaði að láta
flugvélina hrapa í sjóinn. En eftir að
flugstjórinn náði að rétta vélina af
ákvað hann að reyna nauðlendingu.
Áhafnarmeðlimirnir viðurkenndu
að þeir hefðu fundið fyrir mikilli
hræðslu fyrst eftir áreksturinn, en
að þeir hefðu náð að herða upp hug-
ann og sinna þeim verkefnum sem
þeim hafði verið falið að inna af
hendi ef til neyðarástands kæmi.
Osborne áttaði sig fljótt á að vélin
myndi ekki ná að fljúga til bæki-
stöðvanna í Okinawa og að reyna
yrði nauðlendingu á Hainan-eyju.
Mörg neyðarköll voru send út á al-
þjóðlegum rásum, en svo mikill há-
vaði og öngþveiti var í flugstjórn-
arklefanum að áhöfninni var ekki
ljóst hvort þeim hefði verið svarað.
Siglingafræðingurinn Regina
Kauffmann tók stefnuna á kín-
versku herstöðina í Lingshui á Ha-
inan-eyju. Flugið þangað tók um 15
mínútur en einn hreyfillinn af fjór-
um var óvirkur. Reynt var að hafa
radíósamband við herstöðina en
ekkert svar barst og vélin lenti án
heimildar.
Á fréttamannafundinum vék
áhöfnin sér undan því að svara
spurningum um hvernig og hvort
tekist hefði að eyðileggja rafeinda-
búnaðinn sem var um borð í njósna-
vélinni.
Góð meðferð í Kína
Osborne sagði að þegar flugvélin
lenti hefðu vopnaðir kínverskir her-
menn verið á flugbrautinni, en að
þeir hefðu ekki haft ógnandi tilburði
í frammi er þeir nálguðust vélina.
Hann kvaðst hafa óskað eftir að tala
við bandaríska sendiherrann í Pek-
ing um leið og hann kom út úr vél-
inni, en að þeirri beiðni hefði verið
hafnað.
Áhöfnin var fyrst höfð í haldi í
herstöðinni í Lingshui, en eftir tvo
daga var fólkið flutt í vistlegri búðir
í Haiku, þar sem það kvaðst hafa
hlotið góða meðferð. Áhöfnin drap
tímann með því að spila á spil og
fékk að lesa kínversk dagblöð sem
koma út á ensku.
Áhöfn bandarísku njósnavélarinnar skýrir frá atburðarásinni yfir Suður-Kínahafi
Ringulreið
og hræðsla
eftir árekst-
urinn

 

 7
<
;

 

     
 
   
  
  


 
 
 
 
 
 ! " 
  
  #
 !$%


  

&$'
 
  %

() ***$+ *** , 
-
 
 

 , 

./*0 %

%  
  #

!$%

, 
  1

%  %
"
( (
  
(


 
  
(
2  
 
&$'
   
 %$3 
4  " 
  
 "    
 % 5
  % 6 7 8(  (  
2  
 9
    %        !$%
 3   

 
 ,$+"  
&$'

  "
((  (
% :     
 "
 
 ;-  ,$+ $
" 
  !$%

    (
 (4**(  (%
 < "(
     
 -"    -



      


   
 9"
     
" 
% -    % "% "
 TUTTUGU börn og 23 unglingar
reyndust um borð í skipi því sem
leitað hafði verið að vegna gruns
um að allt að 200 börn, sem selja
ætti í þrældóm, væru um borð.
Skipið kom til hafnar í Benin í
Vestur-Afríku í fyrrinótt og veltu
yfirvöld fyrir sér í gær hvort um
rétt skip væri að ræða eða hvort
þrælaskipið svokallaða væri enn á
höfum úti.
Ýmislegt var á huldu í tengslum
við skipið í gær og jafnvel talið að
allt málið væri á misskilningi
byggt. Embættismenn Sameinuðu
þjóðanna (SÞ) sendu þó út þau boð
til skrifstofa sinna á vesturströnd
Afríku að fylgjast með komu skipa
þar. „Það er kominn bátur hingað
til Cotonou og við höfum engar
fregnir af öðrum, en við verðum að
vera undir þann möguleika búin,“
sagði Zachary Adams, sem vinnur
hjá skrifstofu Barnahjálpar SÞ í
Cotonou. Að hans sögn fengu börn-
in sem voru um borð í skipinu sem
kom til hafnar að borða og áttu að
hvíla sig áður en lögreglan myndi
yfirheyra þau.
Eftir að leitað hafði verið að
skipinu, sem er 60 metra langt og
ber nafnið MV Etireno, kom það til
hafnar í fyrrinótt. Sendinefnd ráð-
herra, hermanna, lögreglu, blaða-
manna og starfsmanna SÞ beið
komu skipsins.
Þeir farþegar sem blaðamenn
ræddu við sögðu enga þræla hafa
verið um borð. Í sama streng tók
skipstjórinn, Lawrence Onome.
Biðin eftir MV Etireno hófst sl.
fimmtudag þegar fréttir tóku að
berast af því að bátur fullur af
börnum væri á ferð einhvers staðar
í Gíneuflóa. Bátnum hafði þá verið
meinað að leggjast að bryggju í
tveimur nágrannaríkjum Benin, en
skipið fór þaðan fyrir tíu dögum.
Talið var að 100-250 börn væru um
borð. Í Gabon meinuðu yfirvöld
bátnum að leggjast að bryggju
vegna þess að talið var að selja ætti
börnin í þrældóm.
Það voru starfsmenn SÞ sem
vöktu alþjóðlega athygli á málinu
en á mánudag föluðust yfirvöld
Benin eftir aðstoð SÞ og vest-
rænna ríkja við leitina.
Ramatou Baba Moussa, ráð-
herra í Benin, sagði að vel gæti
verið að Etireno, sem SÞ og emb-
ættismenn landsins töldu að hefði
yfirgefið landið fullt af börnum,
hefði verið ruglað saman við annað
skip sem enn væri þá á ferð.
Áður var leitt að því getum að
skipstjóri Etireno hefði jafnvel
fleygt börnunum fyrir borð. Eftir
að skipið kom til hafnar sögðu yf-
irvöld að sannleikurinn yrði eflaust
ekki að fullu ljós fyrr en búið væri
að yfirheyra alla sem voru um
borð.
Þrælasala vandamál
Í Benin búa sex milljónir manna
og hefur landið söguleg tengsl við
þrælahald. Á 18. og 19. öld var það
þekkt undir nafninu Þrælaströndin
og var þar miðstöð þrælasölu yfir
Atlantshafið. Þrátt fyrir að reynt
hafi verið að stemma stigu við sölu
á börnum á þessum slóðum er hún
mikið vandamál í Vestur- og Mið-
Afríku. Fátækir foreldrar selja oft
börn sín fyrir andvirði um 1.300
króna til glæpahringa sem lofa að
mennta þau og finna handa þeim
starfa. Drengir eru síðan seldir til
plantekra í löndum eins og Gabon
og Fílabeinsströndinni fyrir and-
virði um 30.000 króna en stúlkur
enda oft sem þjónustustúlkur eða
vændiskonur.
AP
Ramatou Baba Moussa ráðherra talar við farþega MV Etireno í gær.
Meint „þræla-
skip“ komið
til hafnar
Cotonou. Reuters, AFP.