Morgunblaðið - 18.04.2001, Blaðsíða 39

UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 18. APRÍL 2001 39
UMRÆÐUR um
urðunarsvæðið á Gler-
árdal hafa ekki verið í
brennidepli að undan-
förnu. Þar hefur sorp
verið urðað á vegum
Sorpeyðingar Eyja-
fjarðar sem er stofnun
sem sveitarfélögin á
svæðinu komu á lagg-
irnar til að koma sorp-
förgunarmálum í
skipulagðari farveg en
áður var. Margt gott
hefur verið gert síðustu
ár. Mengandi úrgangi
er skilað í móttökustöð
á vegum Endurvinnsl-
unnar, dekk munu
verða flokkuð frá og endurnýtt,
plastflöskum er skilað. Farvegur
fyrir pappír var til staðar til skamms
tíma og bjartara virðist nú aftur yfir
þeim flokki sorpsins. Stefnir í endur-
vinnslu og flutning plasts, pappa og
pappírs í náinni framtíð. Öll um-
gengni um svæðið hefur stórbatnað.
Staðreyndin er þó sú að Akureyr-
ingar hafa ákveðið að Glerárdalur
verði ekki notaður áfram sem sorp-
urðunarstaður enda er dalurinn
perla og framtíðarútvistarsvæði
bæjarbúa. Vegna þeirrar ákvörðun-
ar hefur stjórn Sorpeyðingarinnar
verið að leita fyrir sér með nýjan
urðunarstað.
Að leita að nýjum stað
Stjórnin ákvað að leita eftir því
með auglýsingu hvort einhverjir
hefðu hug á að taka hluta jarða sinna
undir til sorpurðunar og auglýsti.
Svör bárust frá þremur landeigend-
um í jafnmörgum sveitarfélögum á
svæðinu. Áður hafði verið skoðaður
einn staður í Glæsibæjarhreppi
vegna vísbendinga um að hann gæti
hentað. Nú liggur fyrir niðurstaða
vegna þessara kannana.
1. Skútar í Glæsibæjarhreppi.
Gerðar lauslegar forkannanir en
sveitarstjórn hafnaði síðan erindinu
án raka.
2. Hella í Dalvíkurbyggð. Hafnað
án skoðunar og raka.
3. Skriðuland í Arnarneshreppi.
Ekki skoðað.
4. Samkomugerði Eyjafjarðar-
sveit. Hafnað en þó skoðað með vilja
íbúanna. Fræðileg könnun engin.
Stjórn Sorpeyðingarinnar er því
nánast á byrjunarreit. Stjórnin hef-
ur þó skrifað Sveitarfélaginu Skaga-
firði bréf og leitað eftir svörum
vegna hins nýja urðunarsvæðis við
Kolkuós. Ef til vill
kæmi til greina að
flytja sorp til urðunar
þangað.
Akureyri og
Staðardagskrá 21
Eftir skamman tíma
mun bæjarstjórn Akur-
eyrar taka til umfjöll-
unar áætlun varðandi
Staðardagskrá 21. Þar
er á ferðinni metnaðar-
full áætlun í umhverf-
ismálum í víðum skiln-
ingi. Eitt af stóru
málunum í þeirri áætl-
un er hvernig sveitar-
félagið ætlar að haga
sínum endurvinnslu og sorpmálum.
Markvisst mun verða stefnt að því að
draga úr sorpmagni og endurvinna
sem mest. Stefnt verður að því í
framtíðinni að jarðgera lífrænan úr-
gang á vegum sveitarfélagins, jafn-
framt sem íbúarnir sjálfir verða
hvattir til þess að stunda slíkt. Í ná-
grannalöndum okkar er slíku stýrt
með misháum sorphirðugjöldum. Því
meira sem þú vinnur sjálfur því
minna greiðir þú í slík gjöld.
Á Álandseyjum þar sem unnið er
mjög markvisst að þessum málum í
anda Staðardagskrár 21 er mark-
miðið að urða aðeins um 10% af sorpi
eftir 5 ár.
Það er í þeim anda sem Akureyri
þarf að vinna í framtíðinni.
Er Sorpeyðingin bs.
dragbítur á Akureyri?
Samvinna sveitarfélaganna við
Eyjafjörð hefur miðað að því að
koma þessum málaflokki í fastan og
skipulagðan farveg með hagsmuni
svæðisins að leiðarljósi. Hvað hafa
Akureyringar borið úr býtum? Öllu
sorpi hefur verið ekið af svæðinu frá
Ólafsfirði til Grenivíkur og það urðað
í landi Akureyrar sem er hvað land-
lausasti hreppurinn á svæðinu. Þeg-
ar Akureyringar segja: Nú þurfum
við að huga að öðrum lausnum er það
augljóst að enginn kærir sig um að
axla þá ábyrgð að taka við þessum
afrakstri nútímans. Sveitarfélögin
sem til greina hafa komið láta flest
ekki einu sinni kanna hvort það væri
góð lausn í augsýn. Málinu er hafnað
af tilfinningaástæðum einum saman
sem er því miður ekki í þeim sam-
vinnuanda sem Sorpeyðingin á að
byggjast á. Þess vegna erum við Ak-
ureyringar á þeim tímamótum nú að
taka það til alvarlegrar skoðunar
hvort þessi samvinna sé að bitna á
Akureyri og Akureyringum.
Framtíðin
Neyslusamfélag nútímans skilar
frá sér hríðvaxandi sorpi og aðferðir
sem Íslendingar hafa beitt til að tak-
ast á við þann vanda hefur lítið
breyst frá landnámstíð, koma drasl-
inu úr augsýn og hugsa ekki um það
meir. Slík vinnubrögð eiga að heyra
fortíðinni til og þeir sem stjórna
sveitarfélögum í dag geta ekki látið
framtíðinni, börnunum okkar, það
eftir að hreinsa upp eftir okkur. Bæj-
aryfirvöld á Akureyri munu hefjast
handa við að gera áætlanir sem miða
að framtíðarlausnum á þessu vanda-
máli. Við verðum að:
1. Hefja flokkun á sorpi við heima-
hús og í fyrirtækjum.
2. Hefja jarðgerð á vegum sveit-
arfélagsins.
3. Setja sér markmið sem miðar að
því að minka magns sorps (fræðsla
og kynning).
4. Setja sér markmið um það
magn sem fer til urðunar.
5. Auka áhuga og skilvirkni í
flokkun með misháum sorphirðu-
gjöldum.
6. Tryggja endurvinnslu á pappír,
pappa og þess háttar (útflutningur).
Akureyringar vilja vera í farar-
broddi í umhverfismálum á Íslandi.
Við erum á þeim tímapunkti að nú
komi athafnir í stað orða. Nóg hefur
verið skrifað og sagt, nú hefjumst við
handa og vinnum að framtíðarskipu-
lagi þessara mála í bænum okkar.
Best væri að öll sveitarfélögin við
Eyjafjörð gætu verið samstiga í
þessari áætlun og hagsmunum Eyja-
fjarðarsvæðisins væri þar með borg-
ið.
Umhverfismál
á Akureyri
Jón Ingi
Cæsarsson
Sorphirða
Bæjaryfirvöld á
Akureyri munu hefjast
handa við að gera áætl-
anir sem Jón Ingi Cæs-
arsson segir miða að
framtíðarlausnum
á sorphirðu.
Höfundur er formaður náttúrvernd-
arnefndar Akureyrar og stjórnar-
maður í Sorpeyðingu Eyjafjarðar.
HINN 6. febrúar
síðastliðinn hélt und-
irritaður erindi á ráð-
stefnu í París þar sem
rætt var um líftækni
og áhrif hennar á
samfélagið. Að ráð-
stefnunni stóðu
L’Association Did-
erot, sem er félags-
skapur vísindafræð-
inga í Frakklandi, og
háskólinn í París. Á
ráðstefnunni hélt ég
erindi er í lauslegri
þýðingu nefndist:
„Hvernig stórfyrir-
tæki blekkti auðtrúa
þjóð“. Þar var blaða-
maður frá Le Monde sem hafði
mikinn áhuga á erindinu og um-
ræðum sem á eftir fylgdu. Gaf
hann sig á tal við mig og spurði
hvort hann gæti fengið eintak af
erindinu. Kvað ég já við, hann
fékk eintakið og ræddum við síðan
örstutt saman. Eftir það heyrðist
ekkert í blaðamanninum fyrr en
frá honum barst tölvupóstur 15.
febrúar þess efnis að ég yrði á for-
síðu Le Monde daginn eftir!
Íslenskir fjölmiðlar fjölluðu um
málið, en ýmislegt í Le Monde-
fréttinni var eigi á rökum reist. Í
erindinu var ég mjög gagnrýninn á
íslensk stjórnvöld og Íslenska
erfðagreiningu og í umræðum að
því loknu sagði ég í hálfkæringi að
allt eins mætti líta á mig sem
erfðafræðilegan flóttamann, en
ætlaðist auðvitað ekki til þess að
það yrði tekið bókstaflega. En viti
menn, þetta var gert að meginefni
annars ágætrar fréttar. Ég er and-
vígur stefnu stjórnvalda í gagna-
grunnsmálinu en hef ekki flúið
land. Eftir á að hyggja var þessi
rangfærsla til góðs og málstað
Mannverndar mjög til framdráttar
vegna þess að hún vakti nýjar um-
ræður um málið.
Eins og bent er á í nýjasta Stúd-
entablaðinu höfðu íslenskir fjöl-
miðlar ekki samband við mig. Í
stað þess að spyrja af hverju
óþekktur Íslendingur, sem að sögn
Le Monde taldi sig flóttamann, var
á forsíðu eins helsta dagblaðs
Frakklands fjölluðu þeir um frétt-
ina án þess að fylgja henni eftir.
Hefði ég verið íslenskur blaðamað-
ur hefði mitt fyrsta
hugboð verið að frétt-
in hlyti að vera vafa-
söm og rétt að bera
hana undir „flótta-
manninn“, því Íslend-
ingar eru ekki á
hverjum degi á forsíð-
um heimspressunnar.
Ég vil því ítreka að
ég er ekki flúinn til
Englands, ég er þar
við nám. Rétt er einn-
ig að leiðrétta annan
misskilning franska
blaðamannsins. Í frétt
Le Monde er sagt að
ég hafi orðið fyrir
þrýstingi innan Há-
skóla Íslands vegna afskipta
minna af gagnagrunnsdeilunni.
Þetta er rangt! Á ráðstefnunni gat
ég þess að ég hefði fengið ábend-
ingar um að þessi afskipti mín
yrðu mér ekki til framdráttar en
þær komu ekki frá Háskóla Ís-
lands því eins og einn af mörgum
vinum mínum innan þeirrar stofn-
unar benti mér á væri það alls
ekki lagt mönnum til lasts í há-
skólanum að hafa skipt sér af deil-
unni um Íslenska erfðagreiningu á
hvorn veginn sem er.
Erindið sem ég hélt verður gefið
út í bók í Frakklandi í lok apríl,
ásamt öðrum erindum á ráðstefn-
unni og geta þeir sem vilja kynnt
sér efni þess á ensku og frönsku á
heimasíðu minni. Slóðin er: http://
www.raunvis.hi.is/~steindor/
gagn.html.
Steindór J.
Erlingsson
Höfundur er vísindasagnfræðingur
og hefur verið stundakennari við
Háskóla Íslands.
Erfðagreining
Ég er andvígur stefnu
stjórnvalda í gagna-
grunnsmálinu, segir
Steindór J.
Erlingsson, en
hef ekki flúið land.
Dálítil athuga-
semd frá
,,flóttamanni“
FYRIR jólin sendu
16 óþolinmóðir skip-
stjórar vinnsluskipa á
Halamiðum sameigin-
legt símskeyti í land til
stjórnvalda og fóru
fram á þá breytingu á
fiskveiðistjórnuninni að
heimiluð stærð á veidd-
um þorski yrði minnkuð
úr 55 cm í 50 cm. Í hópn-
um var síðasti vestfirski
togarinn með kvóta.
Leyfið fengu þeir ekki,
en framtakssamur inn-
flytjandi leysti málið
fyrir þá þegar hann
auglýsti slógdælur með
hnífum. Enginn þarf því
að vera í vafa um hvar smáfiskurinn
lendir því að við vitum að honum verð-
ur ekki hlíft.
Kvótakerfi
Kvótakerfi framsóknarmanna er
nú langt komið með að eyða öllum
byggðum á Vestfjörðum. Þar mega
heimamenn aðeins veiða á smábátum
með línu eða færi. Allt frá stofnun
Framsóknarflokksins hefir það verið
helzta gæluverkefni flokksins að
koma á allskonar
skömmtunarkerfum
þar sem þeir hafa átt
lykilaðstöðu við úthlut-
un gæðanna til gæðinga
sinna. Þótt Viðreisnar-
stjórninni tækist á 7.
áratugnum að leysa
landsmenn undan
margvíslegum haftak-
lafa framsóknar hefir
þeim tekist að endur-
vekja skömmtunarkerf-
ið á ný í aðalatvinnuvegi
landsins, fiskveiðunum.
Það dapurlega við þetta
nú er að það er gert í
skjóli núverandi stjórn-
ar Sjálfstæðisflokksins,
sem sýnist hafa gleymt gömlum
dyggðum hans. Vegna rýrnandi fylgis
flokksins reyndi nýr fylgismaður
framsóknar að setja fram breytingar
á kvótakerfinu á flokksþinginu, en sú
tillaga fékk ekki fylgi og dagaði uppi í
nefnd.
Heildarskuldir
Heildarskuldir stórútgerðarinnar
námu í byrjun síðasta árs 140 millj-
örðum en hækkuðu á árinu upp í 173
milljarða. Hækkunin nemur 33 millj-
örðum eða um 23,6%, aðallega vegna
gengisbreytingar og kvótakaupa.
Gengi dollarans hefir nú fallið í 93
kr./$, og skuldir stórútgerðarinnar
þannig komnar í um 200 milljarða.
Allar stórútgerðir landsins eru nú og
verða skattlausar í mörg ár því að
þær eru að afskrifa gengistapið á er-
lendum skuldum sínum. Gengisfelling
er aðeins aðferð til að velta skulda-
klafa stórútgerðarinnar vegna offjár-
festingar og kvótakaupa yfir á al-
menning í landinu, sem borgar nú
30% hærra verð fyrir allar innfluttar
neyzluvörur sínar. Framsókn vinnur
ekki nein atkvæði á þessum blekking-
um. „Óþvegnu börnin“ hans Davíðs
flýta sér því að yfirtaka bæði Lands-
bankann hf. og Búnaðarbankann hf.
meðan þeir enn hafa umboð til að
stjórna bankamálum landsins og hafa
til þess allan stuðning stjórnvalda.
Það hlakkaði í bankamálaráðherra
Framsóknar þegar hún sagðist hafa
skipað SF-mann í bankastjórn í and-
stöðu við formann Samfylkingarinn-
ar. Kemur Sjálfstæðisflokknum ekk-
ert við þótt framsókn hirði báða
ríkisbankana? Hver stjórnar þessu?
Gengisþróun síðasta árs sýnir að
fjármál landsins eru nú komin aftur í
sama gamla farið. Stórútgerðin græt-
ur lítillega í sjónvarpinu og gengið er
strax fellt. Framseljanlegir kvótar
eru mesta ógæfa sem yfir þessa þjóð
hefir gengið. Nýtt einkaframtak í
fiskveiðum er útilokað vegna ofur-
valds þeirra sem hafa aðstöðu til að
útvega sér erlent fjármagn og kaupa
sér kvóta. Kvótakerfið var ekki sett til
að stjórna fiskveiðunum, svo sem
margir halda, en það er gert af Hafró.
Kvótakerfið var sett af framsókn til að
verzla með kvótana og útdeila þeim til
„réttra“ flokksmanna, sem síðan hafa
haft aðstöðu til að selja þá. Reynzlan
liggur nú fyrir og hún er ólygnust.
Um eðli skömmtunarkerfa
Ønundur
Ásgeirsson
Kvótinn
Framseljanlegir kvótar,
segir Ønundur Ásgeirs-
son, eru mesta ógæfa
sem yfir þessa þjóð
hefir gengið.
Höfundur er fv. forstjóri.