Morgunblaðið - 05.05.2001, Blaðsíða 6

FRÉTTIR
6 LAUGARDAGUR 5. MAÍ 2001 MORGUNBLAÐIÐ
OLÍUVERZLUN Íslands hf. tilkynnti síðdegis
í gær hækkun verðs á bensíni og olíu sem mun
taka gildi í dag. Verð á bensíni hækkar um 3,40
kr. á lítra, gasolía hækkar um 2,90 kr., skipaolía
um 2,50 kr. og svartolía um 2,20 kr. Er þetta
sambærileg hækkun þeirri sem Olíufélagið
ákvað sl. fimmtudag. Í frétt frá Olís segir að
vegna þróunar gengismála síðustu daga sé ljóst
að forsendur verðákvörðunar eldsneytis um
síðustu mánaðamót séu brostnar og hafi Ol-
íuverzlun Íslands því ákveðið nýtt útsöluverð.
Skeljungur hefur ekki tilkynnt um frekari
hækkanir á eldsneytisverði en ákveðnar voru
um seinustu mánaðamót.
Forsvarsmaður Olíufélagsins segir félagið
hafa fundið fyrir viðbrögðum viðskiptavina
sinna í gær vegna bensínhækkunarinnar, bæði
á bensínstöðvum og eins hefðu viðskiptavinir
hringt og spurt um ástæður þess að félagið
hækkaði bensínið um 3,40 kr. til viðbótar þeirri
6 kr. hækkun sem varð um mánaðamótin.
Í yfirlýsingu frá ASÍ í gær er skorað á stjórn-
völd að lækka hlut ríkissjóðs í bensínverði og
sagt er að sjálfgefið sé að olíufélögin endur-
skoði þá einnig sinn hlut.
Vöruinnkaup ekki staðgreidd
Heimir Sigurðsson, framkvæmdastjóri
markaðssviðs Olíufélagsins, var spurður hvern-
ig á því stæði að félagið hefði brugðist strax við
frekari gengislækkun á fimmtudag með því að
hækka eldsneytisverð aðeins þremur dögum
eftir síðustu hækkun í ljósi þess að þegar elds-
neytisverð lækkaði á heimsmarkaði segðust ol-
íufélögin yfirleitt ekki geta brugðist strax við
því og lækkað útsöluverð með því að vísa til
birgðastöðu.
Hann sagði að hækkanirnar núna hefðu verið
gerðar vegna breytinga á gengi krónunnar.
„Það hefur í sjálfu sér ekki með neitt annað að
gera. Við kaupum okkar eldsneyti inn í doll-
urum. Þessi vöruinnkaup eru ekki staðgreidd
og það er útilokað að við getum tekið á okkur þá
miklu hækkun á sem orðið hefur á bandaríkja-
dollar á fyrstu fjórum mánuðum árs, sem er yf-
ir 20%,“ segir hann.
Heimir bendir á að þetta ástand sé mjög
óvenjulegt. Allt síðastliðið ár hafi t.d. verðlagn-
ing á eldsneyti hér verið í fullu samræmi við
meðalverð í Rotterdam og miðað við lokagengi
hvers mánaðar. Þetta geti bæði Samkeppnis-
stofnun og FÍB staðfest. „En nú er hins vegar
ekki um eðlilegt ástand að ræða vegna geng-
islækkunarinnar. Við berum auðvitað ábyrgð á
okkar rekstri og verðum að bregðast við. Það
má lesa í Morgunblaðinu hverja fréttina á fæt-
ur annarri um hækkanir eða boðaðar hækkanir
vegna gengisbreytinga. Við erum í alveg sömu
stöðu hvað þetta varðar en meginmálið er að
það er um óeðlilegt ástand að ræða, gengið
hreyfist miklu meira en við höfum séð í langan
tíma og þess vegna bregðumst við við með
þessum hætti núna.“
ASÍ krefur olíufélögin svara
Í yfirlýsingu frá ASÍ í gær segir að olíufélög-
in verði að svara því hvort bensínverð hér á
landi sé miðað við meðalgengi krónunnar og
meðalverð eldsneytis á markaði í hverjum mán-
uði eða lokagengi og lokaverð á markaði og
hvort sama regla sé notuð hvort sem bensín-
verð er á uppleið eða niðurleið. Á þessum við-
miðunum sé talsverður munur þegar breyting-
ar eru að verða.
„Við erum að bregðast við vegna þess að
reksturinn er ekki eins og við viljum hafa hann.
Við værum ekki að þessu ef við værum með
sömu álagningu og hefur verið,“ segir Heimir.
,,Það má líka benda á að við erum með tug-
þúsundir viðskiptavina um allt land og því er
ljóst að þetta er ekki aðgerð sem við grípum til
að gamni okkar. Við gerum okkur auðvitað
grein fyrir að hún hefur áhrif á þá jákvæðu
ímynd sem Olíufélagið hefur. Það er ekki
skemmtilegt fyrir starfsfólk og umboðsmenn
okkar að þurfa að gera þetta, en þegar upp er
staðið þá hefur Olíufélagið hugsað sér að starfa
til lengri tíma og við þurfum því að taka tillit til
þess að við berum ábyrgð á þessum rekstri og
þurfum að hugsa um þetta til lengri tíma litið
vegna þess að sveiflan er það mikil,“ segir
Heimir.
Hann benti einnig á að félagið hefði ekki
hækkað eldsneytið jafnmikið og gengisbreyt-
ingarnar hefðu gefið fullt tilefni til.
Aðspurður segir Heimir félagið vissulega
hafa fundið fyrir viðbrögðum viðskiptavina
vegna hækkananna, þess verði m.a. nokkuð
vart á útsölustöðvunum auk þess sem talsvert
hafi verið hringt og spurt um ástæður hækk-
unarinnar, „en þó ekki í eins miklum mæli og
búast mátti við,“ segir hann. „Það er líka alveg
ljóst að ef hin félögin breyta ekki verðinu hjá
sér þá verðum við að endurskoða þessa ákvörð-
un okkar. Ekki ætlum við að mála okkur út í
horn,“ segir Heimir.
Varað við að gengisþróun
verði velt út í verðlagið
Hagdeild og forsetar ASÍ sendu frá sér yf-
irlýsingu í gær þar sem segir m.a. að láti inn-
flutningsaðilar tímabundna gengisþróun velta
beint út í verðlagið muni það hafa ófyrirsjáan-
legar afleiðingar fyrir íslenskt efnahagslíf í
heild.
„Margt bendir til þess að sambandið milli
gengisþróunar og verðlags sé ekki alveg svo
einfalt. Alþýðusamband Íslands hefur ítrekað
bent á það áður að þegar gengi krónunnar
styrktist mjög á síðasta ári skilaði það sér ekki
beint í lækkandi verðlagi. Söluaðilar virðast
þannig hafa haldið gengishagnaðinum og þegar
við bætast umræður undanfarinna vikna um
álagningu í smásöluverslun hér á landi má ætla
að aðilar hafi svigrúm til að axla sinn hluta
ábyrgðarinnar á því að tryggja stöðugleika í
efnahagsmálum,“ segir í yfirlýsingu ASÍ.
Stjórnvöld lækki hlut
sinn í eldsneytisverði
Einnig er bent á að ríkissjóður taki til sín
drjúgan hluta af verði hvers bensínlítra og að
hækkun bensínverðsins mun því skila miklum
tekjuauka umfram það sem gert var ráð fyrir í
fjárlögum.
„Stjórnvöld hafa því tækifæri til að draga
umtalsvert úr hækkunum eldsneytisverðs. Nú
er fyllsta tilefni til að grípa til slíkra sveiflujafn-
andi aðgerða og sýna þannig ábyrgð og gott
fordæmi.
Alþýðusambandið bendir einnig á að álagn-
ing olíufélaganna á hvern bensínlítra er næst-
um sama krónutala og ríkissjóður er að inn-
heimta með virðisaukaskatti á bensín. Lækki
stjórnvöld hlut ríkissjóðs í bensínverði til að
hækka ekki tekjur sínar umfram áætlanir fjár-
laga, er sjálfsagt að olíufélögin endurskoði
einnig sinn hlut.“
ASÍ skorar á stjórnvöld og olíufélög að lækka hlut skatta og álagningu á bensínverð
Olíufélagið fær
viðbrögð frá
viðskiptavinum
vegna hækkunar
OLÍS hækkar verð á
bensíni eins og ESSÓ
KOSTNAÐUR Alþingis vegna fram-
kvæmda við skrifstofuhúsnæði þess
við Austurstræti 8–10 og 10A var
249,9 milljónir króna. Áætlaður
kostnaður var hins vegar 133 millj-
ónir. Kostnaðurinn varð því næstum
tvöfalt hærri en áætlanir höfðu gert
ráð fyrir. Þá átti verktíminn að vera
fjórir mánuðir en varð þess í stað tíu
en verkinu lauk í febrúar 2001.
Í skýrslu Ríkisendurskoðunar eru
settar fram alvarlegar athugasemdir
við framkvæmdirnar. Ríkisendur-
skoðun kemst að þeirri niðurstöðu að
meginskýringin á því hvers vegna
kostnaður og verktími fóru svo langt
fram úr áætlun sé sú að við undirbún-
ing framkvæmdanna var í veigamikl-
um atriðum vikið frá ákvæðum laga
um skipan opinberra framkvæmda og
leiðbeiningum fjármálaráðuneytisins
um hvernig standa skuli að verki.
Í skýrslunni kemur fram að hvorki
hönnun né ákveðnir verkþættir var
boðið út en verkið var þó útboðsskylt.
Kostnaðaráætlanir voru gerðar löngu
áður en hönnun verksins var lokið. Þá
var samið við verktaka og fram-
kvæmdir hafnar þrátt fyrir að hönnun
stæði enn yfir og kostnaðaráætlun
ekki tilbúin. Ekki var skrifað undir
verksamning fyrr en tveimur mánuð-
um eftir að framkvæmdir hófust. Þá
var ljóst við upphaf framkvæmdanna
að fjárveiting til verksins árið 2000
nægði ekki fyrir kostnaði. Í skýrsl-
unni segir að framkvæmdir hafi dreg-
ist á langinn vegna skorts á teikning-
um.
Halldór Blöndal, forseti Alþingis,
sagði á blaðamannafundi í gær að í
ljós hefði komið að kostnaðaráætlanir
vegna Austurstrætis 8–10 væru of
lágar og ýmsir þættir hefðu verið van-
metnir. Verkið hefði því farið fram úr
áætlun. Í því sambandi væri rétt að
gæta að því að verð á verktakavinnu
hækkaði verulega á síðasta ári og
skýringarinnar væri að hluta til að
leita þar. Þegar hann var spurður um
hver bæri ábyrgð á því hve miklu
munaði á kostnaði og áætlun sagði
Halldór að forsætisnefnd ætti eftir að
fara yfir skýrsluna. „Ég vil ekki ræða
einstök atriði skýrslunnar fyrr en við
höfum farið nákvæmlega yfir hana,“
sagði Halldór.
Framkvæmdasýslan
bar ábyrgð á eftirliti
Ríkisendurskoðun telur eðlilegt að
Framkvæmdasýsla ríkisins beri
ábyrgð á því að verk sé boðið út og að
framkvæmdir hefjist ekki nema skrif-
legur verksamingur liggi fyrir. Þá
beri stofnun ábyrgð á því að fullnægj-
andi eftirlit sé haft með verk- og fjár-
hagsstöðu á meðan á framkvæmdum
stendur, hvort sem stofnunin annast
það sjálf eða felur það öðrum.
Þá verði að tryggja að verklegar
framkvæmdir hefjist ekki fyrr en
undirbúningi þeirra er lokið og að
samstarfsnefnd um opinberar fram-
kvæmdir hafi veitt heimild til fram-
kvæmdanna. Eðlilegt sé að Alþingi og
Framkvæmdasýslan beri ábyrgð á
því að framkvæmdir hefjist ekki fyrr
en slíkt leyfi liggi fyrir. Í skýrslunni
kemur hins vegar fram að engin raun-
veruleg kostnaðaráætlun var lögð
fyrir samstarfsnefndina.
Alþingi leigir húsin við Austur-
stræti 8–10 og 10A og notar þau undir
nefndaraðstöðu auk þess sem skrif-
stofur þingmanna Sjálfstæðisflokks
og Framsóknarflokks eru þar til
húsa. Austurstræti 8–10 er nýbygg-
ing en húsið númer 10A er eldra.
Kostnaður vegna innréttinga í ný-
byggingunni var 229,7 milljónir en
19,7 milljónir í Austurstræti 10A.
Ekki dýrara að byggja
Í skýrslunni kemur fram að kostn-
aður Alþingis vegna leigusamnings-
ins og framkvæmda við Austurstræti
8–10 er 493 milljónir króna en leigu-
samningurinn er til 12 ára. „Fer-
metraverð húsnæðisins er samkvæmt
þessu 242.742 kr. sem hlýtur að telj-
ast mjög hátt miðað við að um er að
ræða leiguhúsnæði. Jafnvel þótt
kostnaður Alþingis vegna innréttinga
á húsnæðinu hefðu verið í samræmi
við kostnaðaráætlun er húsnæðis-
kostnaðurinn allt eins hár, eða hærri,
og ætla má að kostað hefði að byggja
eða kaupa samsvarandi húsnæði,“
segir í skýrslunni.
Samkvæmt upphaflegum leigu-
samningi var gert ráð fyrir að leigu-
sali myndi bera allan kostnað við frá-
gang húsnæðisins að öðru leyti en því
að Alþingi skyldi koma fyrir öllum
innveggjum skrifstofa, raflögnum og
lýsingu. Leigusalinn, Trúss ehf., fór
hins vegar fram á það síðar að losna
undan því að sjá um innanhússfrá-
gang en greiða í staðinn 30 milljónir.
Framkvæmdasýsla ríkisins og VSÓ
ráðgjöf töldu samninginn hagstæðan.
Í framhaldi af því samþykkti Alþingi
tillögu Framkvæmdasýslunnar og
gekk að tilboðinu. Ríkisendurskoðun
segir að þetta veki óneitanlega furðu í
ljósi þess að síðla árs 1999 hafði
Framkvæmdasýslan varað Alþingi
við því að vikið yrði frá þeirri vinnu-
reglu að húsnæði sem ríkið leigi sé
fullfrágengið. Mikil óvissa sé varðandi
byggingarkostnað og mikil spenna á
byggingarmarkaði.
Á blaðamannafundi forseta Alþing-
is í gær kom fram að ákveðið hefur
verið að bjóða út síðari áfanga við
byggingu þjónustuskála við Alþingi.
Endanleg hönnun liggur fyrir og er
heildarkostnaður áætlaður 410 millj-
ónir króna. Verkfræðistofu Sigurðar
Thoroddsen var falið að fara yfir
hönnunargögn og kostnaðaráætlun.
Ríkisendurskoðun segir ekki farið að lögum við framkvæmdir við skrifstofuhúsnæði Alþingis
Verkið nærri
tvöfalt dýrara
en áætlað var
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Ríkisendurskoðun telur að það hefði ekki verið dýrara að byggja nýtt
húsnæði í stað þess að taka Austurstræti 8–10 á leigu.
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Halldór Blöndal kynnti skýrslu Ríkisendurskoðunar og fyrirhugaðar
framkvæmdir við þjónustuskála Alþingis. T.v. er Friðrik Ólafsson,
skrifstofustjóri og Sigurður Einarsson, arkitekt skálans, t.h.