Morgunblaðið - 05.05.2001, Blaðsíða 29

ERLENT
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 5. MAÍ 2001 29
Mannréttindadómstóll Evrópu
úrskurðaði í gær, að bresk
stjórnvöld hefðu brotið á rétti
10 skæruliða IRA, Írska lýð-
veldishersins, er þeir voru
skotnir til bana við umdeildar
kringumstæður. Dæmdi hann
hverri fjölskyldu mannanna
tæplega hálfa aðra milljón ísl.
kr. í bætur. Þá voru bresk
stjórnvöld átalin fyrir slælega
rannsókn á dauða mannanna.
Ættingjar mannanna héldu því
fram, að bresku öryggissveit-
irnar hefðu haft skipun um að
drepa án þess að gefa mönn-
unum kost á að gefast upp.
Mennirnir voru felldir í fernum
átökum á níunda og snemma á
síðasta áratug.
Ferjuslys
í Kongó
GEFIN hefur verið upp öll von
um að bjarga allt að 100 manns,
sem lokuðust inni í ferju er
henni hvolfdi og hún sökk við
hafnarbæinn Gorna við Kivu-
vatn í Kongó. Fundist hafa lík
19 manna, þar af þriggja barna.
Ferjunni hvolfdi við bryggju og
gerðist það með þeim hætti, að
allir farþegarnir og fólkið, sem
komið var til að kveðja þá,
ruddust allt í einu um borð til
að skýla sér í mikilli helli-
dembu. Skipti þá engum tog-
um, að skipinu hvolfdi.
Nýr leiðtogi
frjálsra
demókrata
FLOKKUR frjálsra demó-
krata í Þýskalandi hefur kosið
sér nýjan leiðtoga og sett sér
það mark-
mið að kom-
ast aftur í
oddastöðu í
þýskum
stjórnmál-
um, sem
hann hafði
um áratuga-
skeið. Heitir
nýi formað-
urinn Guido
Vesterwelle, 39 ára að aldri og
mjög „sjónvarpsvænn“ að sögn.
Var hann einn í framboði. Ves-
terwelle sagði í ræðu sinni, að
flokkurinn hefði þann stimpil,
að hann væri aðallega fyrir þá,
sem hefðu komið sér vel fyrir í
samfélaginu. Því yrði að
breyta, flokkurinn ætti að
höfða til allra. Í Þýskalandi er
Flokkur frjálsra demókrata oft
kallaður „Tannlæknaflokkur-
inn“ og hefur samkvæmt skoð-
anakönnunum um 6% fylgi.
Rannsókn
á njósnavél
lokið
HÓPUR bandarískra tækni-
manna hefur lokið rannsókn
sinni á bandarísku njósnaflug-
vélinni, sem nauðlenti á Hainan
í Kína 1. apríl sl. Hafði hún þá
lent í árekstri við kínverska
herflugvél, sem hrapaði í sjó-
inn. Hefur flugmaður hennar
ekki fundist. Í tilkynningu frá
bandaríska hermálaráðuneyt-
inu sagði, að rannsóknin hefði
farið fram í góðri samvinnu við
kínverska herinn.
STUTT
Brotið á
rétti IRA-
skæruliða
Westerwelle
MAÐURINN, sem talinn er vera
sonur Kim Jong Ils, leiðtoga Norð-
ur-Kóreu, og kom til Japan nú í vik-
unni, átti þangað alveg sérstakt er-
indi. Það var ekki að afla upplýsinga
um japönsk her- og tæknimál, held-
ur að fara til fundar við Mikka mús.
Það fórst þó fyrir, enda tekinn með
falsað vegabréf, og í gær voru hann
og förunautar hans fluttir til Kína.
Þar stigu þeir upp í bíl og hurfu á
brott í lögreglufylgd.
Japönsk stjórnvöld hafa lítið viljað
segja um þetta mál annað en það, að
maðurinn ásamt tveimur konum og
litlum dreng hafi komið til Tókýó á
þriðjudag frá Singapore og verið
með dómínísk vegabréf, sem reynd-
ust vera fölsuð.
Opinberlega hefur ekki verið sagt
hver maðurinn er eða hvaða erindi
hann átti til Japan en næstum allir
fjölmiðlar í landinu hafa það eftir
ónefndum embættismönnum, að
maðurinn hafi sagst vera Kim Jong
Nam, sonur og líklegur arftaki leið-
toga N-Kóreu, Kim Jong Ils.
„Við ætluðum bara í Disneyland,“
sagði maðurinn við starfsmenn jap-
anska útlendingaeftirlitsins að sögn
Kyodo-fréttastofunnar en hann mun
hafa komið þangað sem unglingur.
Feitlaginn
og þóttafullur
Ef það er rétt, sem allt bendir til,
að hér hafi ríkisarfinn í N-Kóreu
verið á ferðinni, þá hefur umheim-
urinn fengið af honum dálitla mynd.
Hann er með gleraugu, vel í skinn
komið eins og líklegt er með einræð-
isherrason og á myndum af honum í
japönsku sjónvarpi leyndi sér ekki
hrokasvipurinn.
Samskipti Japan og N-Kóreu eru
mjög stirð og raunar ekkert stjórn-
málasamband með ríkjunum. Meðal
annars þess vegna töldu yfirvöld
málið mjög viðkvæmt og vildu leysa
það strax með því að flytja ríkiserf-
ingjann úr landi.
Auður í landi
örbirgðar
Þessu máli hafa að sjálfsögðu ver-
ið gerð mikil skil í japönskum fjöl-
miðlum. Tokyo Shimbun birti mynd
af falsaða vegabréfinu á forsíðu og
þar mátti sjá, að handhafi þess átti
sama afmælisdag og Kim Jong Nam.
Sagði blaðið og hafði eftir ónefnd-
um embættismönnum, að maðurinn
hefði verið með Rolex-úr, gimstein-
um sett, keypt sér dýran mat og haft
„meira en nóg“ af 100 dollara-seðlum
í töskunni. Þá hefðu konurnar, sem
voru með honum, líka státað af rán-
dýrri merkjavöru. Þessi auður sting-
ur vissulega í stúf við örbirgðina í
heimalandi fólksins en talið er, að
þar hafi hundruð þúsunda manna dá-
ið úr hungri. 100 dollara-seðlarnir
minna líka á, að japönsku lögregluna
hefur lengi grunað, að Norður-Kór-
eustjórn falsaði þá í stórum stíl og
smyglaði eiturlyfjum til Japan og
annarra nágrannalanda í örvænting-
arfullum tilraunum til að komast hjá
efnahagslegu hruni.
Ekkert barnanna
sammæðra
Fjölskyldan, sem ræður N-Kóreu,
hefur alltaf verið sveipuð sömu
leyndinni og landið sjálft en sam-
kvæmt s-kóreskum heimildum á
Kim Jong Il þrjú börn: Kim Jong
Nam, sem er fæddur 1971; dótturina
Kim Sul Song, sem er fædd 1974, og
Kim Jong Chul en hann er fæddur
1981. Ekkert barnanna er sam-
mæðra.
Móðir Kim Jong Nams er Sung
Hae Rim en hún komst í heimsfrétt-
irnar 1996 er talið var, að hún hefði
yfirgefið glæsihús sitt í Sviss og leit-
að hælis á Vesturlöndum. Suður-kór-
eska leyniþjónustan sagði síðar, að
fréttirnar hefðu verið misskilningur.
Japanir fluttu Kim Jong Nam, norður-kóreska ríkisarfann, til Kína
Gimsteinum prýtt Rolex-úr og
„meira en nóg“ af dollurum
Tókýó. AP.
AP
Konurnar tvær og drengurinn,
sem komu með Kim Jong Nam
til Japans, á leið upp í flugvél.
AP
Maðurinn sem segist vera Kim
Jong Nam á Tókýó-flugvelli en
þaðan var hann fluttur til Kína.
völdum „miklum vonbrigðum“ og
bætt er við að mannréttindanefndin
„verði því miður ekki eins sterk
stofnun án aðildar Bandaríkjanna“.
James Cunningham, settur sendi-
herra Bandaríkjanna hjá SÞ, hét því
að málið yrði ekki til að draga úr
viðleitni Bandaríkjastjórnar til að
bæta ástand mannréttindamála í
heiminum.
Gremja innan SÞ
vegna stefnu Bush
Hugsanlegt er talið að niðurstaða
kosningarinnar sé til marks um að
samskiptin milli Sameinuðu þjóð-
anna og stjórnar George W. Bush
fari stirðnandi.
Sendimenn hjá SÞ segja að vax-
andi gremju sé farið að gæta í garð
Bandaríkjanna vegna stefnu þeirra í
ýmsum alþjóðamálum. Þar á meðal
ákvörðunar Bush-stjórnarninnar
um að beita neitunarvaldi í örygg-
isráðinu gegn því að senda eftirlits-
menn til sjálfstjórnarsvæða Palest-
ínumanna, andstöðu hennar við að
staðfesta Kyoto-bókunina um tak-
mörkun gróðurhúsalofttegunda og
efasemda um stofnun alþjóðlegs
stríðsglæpadómstóls.
„Það liggur í loftinu að Bush hafi
[í nefndarkosningunni] verið refsað
fyrir einhliða stefnu sína,“ hafði The
Daily Telegraph í gær eftir ónefnd-
um sendimanni hjá SÞ. „En nið-
urstaðan gæti gert það að verkum
að Bandaríkjastjórn yrði jafnvel
ennþá einangrunarsinnaðri.“
Bandaríkin eiga enn eftir að
greiða 826 milljónir dollara af van-
goldnum gjöldum til SÞ og viðmæl-
andi AFP-fréttastofunnar kvaðst
óttast að málið gæti haft þau áhrif
að Bandaríkjaþing þráaðist enn
frekar við að greiða skuldina.
BANDARÍKJAMENN misstu á
fimmtudag sæti sitt í mannréttinda-
nefnd Sameinuðu þjóðanna, sem
þeir hafa haldið frá stofnun nefnd-
arinnar árið 1947. Biðu þeir lægri
hlut í kosningu um sæti fyrir hönd
Vesturlanda og er það talið dipló-
matískt áfall fyrir stjórn George W.
Bush.
Bandaríkin voru í hópi fjögurra
ríkja sem kepptu um þrjú sæti Vest-
urlanda í mannréttindanefndinni.
Frakkar fengu flest atkvæði, þá
komu Svíþjóð og Austurríki, en
Bandaríkjamenn ráku lestina.
Hins vegar náðu kjöri ríki á borð
við Pakistan og Súdan, þar sem her-
foringjastjórnir eru við völd, og
Sierra Leone, þar sem ríkir blóðug
borgarastyrjöld.
Í yfirlýsingu frá bandaríska utan-
ríkisráðuneytinu segir að úrslit
kosningarinnar hafi valdið stjórn-
Bandaríkin misstu sæti sitt í mannréttindanefnd SÞ
Veldur Bandaríkjastjórn
„verulegum vonbrigðum“
Sameinuðu þjóðunum. AFP, AP, The Daily Telegraph.
DANSKA hirðin hvatti í gær stjórn-
málamenn til þess að sjá til þess að
kjör starfsfólks Danadrottningar
verði færð til nútímalegs horfs. Vilja
starfsmennirnir ekki lengur heyra
beint undir drottningu, þar sem
lagaleg friðhelgi hennar komi í veg
fyrir að hægt sé að semja um kaup
og kjör. Fjármál og rekstur kon-
ungsfjölskyldunnar voru rædd á
danska þinginu í gær og hvatti for-
maður starfsmannafélags hirðarinn-
ar til verulegra breytinga.
Þetta er í fyrsta sinn sem starfs-
maður hirðarinnar tjáir sig á þennan
hátt. Bjørn Kvist Ottens, bílstjóri
Hinriks prins og formaður starfs-
mannafélagsins, kaus að rjúfa þögn-
ina í samtali við dagblaðið Politiken
sem hóf þessa viðkvæmu og heldur
óvinsælu umræðu fyrr á árinu.
Sagði hann samninga við starfsfólk
að grunni til frá einveldistímanum
og slíkt eigi einfaldlega ekki við
lengur.
„Samninga um vinnuaðstæður
okkar er ekki hægt að fara með fyrir
rétt og það þýðir að yfirstjórnin á að
túlka hvað teljist vera brot á samn-
ingi,“ segir Kvist Ottens. Þá eru
starfsmennirnir óánægðir með laun-
in, sem þeir segja mun lægri en fyrir
sömu vinnu hjá ráðuneytunum.
Starfsmennirnir hafa í þrjú ár
reynt að knýja í gegn breytingar á
vinnufyrirkomulaginu, að gerðir
verði við þá samningar sem heyri
undir lög og að þeir heyri undir hirð-
marskálkinn, sem nýtur ekki frið-
helgi. Höfðuðu starfsmennirnir mál
fyrir danska vinnuréttinum og síðar
mannréttindadómstólnum í Strass-
borg. Töpuðu þeir báðum, þar sem
niðurstaða dómstólanna byggðist á
því að samkvæmt lögum einveldisins
frá 1665, sem enn gilda, er konungs-
fjölskyldan hafin yfir dönsk lög.
Starfslið
drottning-
ar vill
bætt kjör
Kaupmannahöfn. Morgunblaðið.
FÆREYSKA landstjórnin ætlar
að einkavæða flugfélagið Atlantic
Airways en það er nú í opinberri
eigu. Vonast forráðamenn félagsins
til að sterkir fjárfestar muni auð-
velda félaginu að fá nýja vél í stað
þeirrar sem nú er meðal annars í
förum til Íslands og Danmerkur.
Síðastliðin fimm ár hefur verið
hagnaður á Atlantic Airways og
var hann 130 millj. ísl. kr. í fyrra
fyrir skatt. Þá hefur eigið fé fyr-
irtækisins aukist úr tæplega 800
millj. ísl. kr. í rúman milljarð.
Reksturinn í fyrra gekkk raunar
ekki jafn-vel og 1999 en Magni
Arge, forstjóri fyrirtækisins, segist
samt ánægður, ekki síst með tilliti
til þess að eldsneytisverðið tvöfald-
aðist á síðasta ári. Þar við bættist
hærra gengi á dollaranum og aukin
samkeppni við Maersk Air.
Maersk Air lækkaði verulega
fargjaldið milli Færeyja og Dan-
merkur á síðasta ári og Atlantic
Airways neyddist til að gera það
sama. Varð það til að farþegum
fjölgaði en tekjur af hverjum
þeirra lækkuðu allmikið. Atlantic
Airways keypti á síðasta ári nýja
þotu af gerðinni BAe 146 og verður
hún notuð þegar mest er að gera á
sumrin en leigð út á veturna. Þá
hefur fyrirtækið fjárfest í þyrlu og
á nú tvær. Eru þær notaðar í áætl-
unum milli eyjanna en í sumar,
þegar olíuleitin hefst, verða þær
notaðar til að flytja áhafnir bor-
pallanna til og frá. Vegna þessa
hefur félagið einnig aukið ferðir til
Bretlands, til Aberdeen og Lund-
úna.
Færeyska flugfélagið Atl-
antic Airways í sóknarhug
Þórshöfn. Morgunblaðið.