Morgunblaðið - 12.05.2001, Blaðsíða 6

FRÉTTIR
6 LAUGARDAGUR 12. MAÍ 2001 MORGUNBLAÐIÐ
SAMKVÆMT samtölum sem Morg-
unblaðið átti við ráðunauta hjá
búnaðarsamböndum víða um land í
vikunni virðast vorverk í sveitum
almennt ganga vel. Tún koma víð-
ast hvar vel undan vetri og lítið
sem ekkert er um kalskemmdir.
Sauðburður er að hefjast og sán-
ing hafin á nokkrum stöðum, eink-
um á Vestur- og Norðurlandi.
Miklar rigningar á Suðurlandi að
undanförnu hafa þó gert það að
verkum að sáning hefur ekki haf-
ist og beðið er eftir þurrki. Frost
er einnig töluvert í jörðu á sunn-
lenskum túnum sökum þess hve
veturinn var snjóléttur. Að sama
skapi fara bændur á Norðurlandi
hvað úr hverju að biðja um vætu
eftir hlýindadaga að undanförnu
og hita upp undir 20 stig.
Guðmundur Sigurðsson, ráðu-
nautur hjá Búnaðarsamtökum
Vesturlands, sagði að tún væru
farin að grænka eftir mikla bleytu
að undanförnu. Kornbændur hefðu
að mestu verið búnir að sá byggi
áður en úrhellið hófst. „Ef við
fáum hlýindakafla fljótlega lítur
þetta mjög vel út.“
Að sögn Guðmundar er sauð-
burður að komast í gang á Vest-
urlandi og ekki annað að heyra en
hann fari vel af stað.
Sáning korns langt
komin í Skagafirði
Eiríkur Loftsson, ráðunautur hjá
Búnaðarsambandi Skagfirðinga í
jarð- og nautgriparækt, sagði
skagfirsk tún koma vel undan
vetri, enda hefði hann verið snjó-
léttur. Hann sagði varla orð ger-
andi á kali í túnum þetta árið.
Ástandið væri gott þótt eflaust
mætti finna einn og einn kalblett.
Eiríkur sagði mjólkurframleiðslu
vera mikla og góða um þessar
mundir.
„Bændur í Skagafirði eru sumir
farnir að huga að áburðardreif-
ingu og sáning korns er langt
komin. Sumir láta lítinn hluta áa
bera fyrr til að slátra snemma en
ekki er hægt að segja að sauðburð-
ur sé hafinn af krafti ennþá. Al-
mennt lítur þetta vel út. Dagarnir
að undanförnu hafa verið góðir
þannig að menn eru þokkalega
brattir. Þó held ég að menn fari að
vilja sjá vætu innan tíðar,“ sagði
Eiríkur.
Fljótin í Skagafirði hafa löngum
verið snjóþungt svæði og bændur
vanir miklum kalskemmdum.
Veturinn var hins vegar óvenju
snjóléttur í Fljótum þannig að
Eiríkur sagðist ekki vita betur en
að ástand túna væri gott þar.
Þórarinn Lárusson, ráðunautur
hjá Búnaðarsambandi Austurlands,
sagði bændur á sínu svæði vart
muna eftir betri tíð á þessum árs-
tíma, miðað við síðustu ár. Einna
helst væri að bændur kviðu þurrk-
um.
„Við höfum lifað við kal-
skemmdir annað hvert ár síðan
1993 en oddatala þessa árs breytir
þeirri hefð. Það er hvergi skemmd
að sjá og útlitið almennt mjög gott.
Um mánaðamótin síðustu byrjuðu
kornbændur að sá byggi og hér og
þar eru menn að vinna í flögum.
Frost er lítið í jörðu og sums stað-
ar ekkert, sér í lagi við ströndina.
Að vísu gengur þetta hægar fyrir
sig uppi á Jökuldal. Þar hefur ver-
ið grátt yfir að líta en þó er engar
kalskemmdir að sjá á þeim slóð-
um,“ sagði Þórarinn.
Líkt og annars staðar á landinu
er sauðburður kominn af stað á
Austurlandi. Þórarinn sagði
óvenju mikið hafa verið um sæð-
ingar þetta vorið og fyrsta hollið
væri borið.
Almennt hefði sauðburður geng-
ið vel en þó hafði hann fregnir af
lambaláti á tveimur bæjum sökum
sérstakrar krampaveiru.
Sveinn Sigurmundsson hjá Bún-
aðarsambandi Suðurlands sagðist
ekki hafa heyrt um kalskemmdir á
sínu umráðasvæði og ástand túna
væri því nokkuð gott, ef bleytan að
undanförnu væri undanskilin. Tún
væru þó ekki eins blaut í suðvest-
anátt fyrir austan sand, eins og
hann orðaði það, þ.e. fyrir austan
Mýrdalssand og að Lómagnúpi.
„Núna þyrfti að þorna um og
gera sól þannig að menn geti farið
í vorverkin af fullum þunga. Ann-
ars er þetta ekki komið í neitt
óefni. Sauðburður er byrjaður og
ég veit ekki betur en að hann
gangi ágætlega,“ sagði Sveinn.
Ráðunautar segja vorverk í sveitum landsins ganga vel
Sunnlenskir bændur vilja
þurrk en norðlenskir vætu
Morgunblaðið/Eggert Jóhannesson
Sauðburður er að komast í fullan gang í sveitum landsins. Ingibjörg
Erlingsdóttir á Reykhólum fer hér fagmannlega að við gjöfina.
STEFNT er að því að flytja út tæp-
lega 90 íslenska hesta til Winnipeg í
Kanada um næstu helgi. Aldrei hafa
svo margir hestar verið fluttir héð-
an í einu til Norður-Ameríku, en tal-
ið er að þar séu nú um 3.000 íslensk-
ir hestar. Þetta er jafnframt í fyrsta
sinn sem flogið verður með hesta
héðan beint til Winnipeg, en þaðan
fara þeir til kaupenda í Kanada og
Bandaríkjunum.
Ferðin dróst um viku vegna þess
að kanadísk yfirvöld fóru, án nokk-
urs fyrirvara, fram á að blóðsýni
yrði tekið úr hestunum til að ganga
úr skugga um að þeir væru ekki
sýktir. Þetta hefur verið gert und-
anfarna daga og hafa sýnin verið
send til Bretlands, en niðurstöður
liggja fyrir eftir helgi.
Útflutningur á íslenskum hestum
til Norður-Ameríku hófst um 1960
þegar fyrstu hestarnir voru fluttir
til Wisconsin í Bandaríkjunum.
Hestarnir, sem eru á leið utan að
þessu sinni, fara til Bretts Arnason-
ar í Winnipeg. Hann á fyrir 40 ís-
lenska hesta og bætir nú við 41
hesti, en hinir eru fyrir aðra kaup-
endur í Kanada og Bandaríkjunum.
Faðir Bretts hafði hug á að flytja
inn hesta til Manitoba og sýna þá á
100. Íslendingadeginum á Gimli í
ágúst 1988, en þegar hann féll frá
1987 söfnuðu Brett og Joe Sigurd-
son saman hópi manna í þeim til-
gangi að kaupa hesta á Íslandi og
komu fyrstu íslensku hestarnir til
Manitoba í mars 1989. „Það er mikil
spurn eftir íslenskum fjölskyldu-
hestum í Vesturheimi og ég er
sannfærður um að þetta er aðeins
byrjunin á útflutningi beint til
Winnipeg, en áhuginn bendir til
þess að möguleiki sé á að fylla aðra
vél í lok júní,“ segir Brett Arnason,
sem sér jafnframt um að koma hest-
unum áfram til annarra kaupenda
vestra.
Þrír fulltrúar kaupenda voru á Ís-
landi á dögunum og segir Brett
Arnason að ferðin hafi verið mjög
ánægjuleg. Þau skoðuðu um 200
hesta á þremur dögum og svo
skemmtilega vildi til að í hópi selj-
enda voru nokkrir úr karlakórnum
Heimi í Skagafirði, sem Brett hitti í
ferð kórsins í Manitoba fyrir nokkr-
um árum.
Flugið frá Keflavík beint til
Winnipeg tekur um fimm til sex
klukkustundir. Flugleiðavélin, sem
pöntuð hefur verið vegna flutnings-
ins, getur tekið 88 hryssur en grað-
hestar þurfa meira rými og ekki
liggur fyrir hvort þeir verði tveir
eða þrír. Brett keypti hestana á
Norðurlandi og að sögn Önnu Þóru
Jónsdóttur, sem hefur séð um gang
mála vegna sölunnar og flutningsins
til Kanada, lögðu hrossaræktarsam-
band Skagafjarðar og Húnavatns-
sýslu mikið upp úr að bjóða góða
vöru. „Það er greinilegt að menn
eru farnir að laga sig að þörfum
markaðarins og hægt er að fá betri
fjölskylduhesta nú en fyrir nokkrum
árum,“ segir hún.
Anna Þóra segir að lítið hafi verið
um útflutning á hestum til Banda-
ríkjanna og Kanada í vetur, fyrst og
fremst vegna sóttkvíarleysis og
mikils kostnaðar, en nú bjóðist mun
ódýrari flutningur en áður hafi
þekkst og þessi leið geti opnað
margar dyr. Hún segir að Brett
Arnason bjóði flutning á áfangastað
í Kanada eða Bandaríkjunum fyrir
nær helmingi lægra verð en tíðkast
hefur. „Gangi þetta allt saman eftir
hefur verið brotið blað í markaðs-
setningu íslenska hestsins í Norður-
Ameríku,“ segir hún, en flutnings-
kostnaður til New York hefur verið
um 2.500 dollarar á hest, um 250.000
kr., kostnaður fyrir hest í sóttkví
hefur verið um 1.300 dollarar og síð-
an hefur kostað á annað hundrað
þúsund kr. að flytja hest frá New
York til Kaliforníu, svo dæmi sé
tekið. Að sögn Önnu Þóru fá selj-
endur að meðaltali um 220.000 kr. á
hest og samkvæmt því er útflutn-
ingsverðmætið tæplega 20 milljónir
króna.
Um næstu helgi verður brotið blað í sögu útflutnings á hestum til Norður-Ameríku
Tæplega 90 íslenskir
hestar til Winnipeg
EINN skæðasti dýrasjúkdómurinn
hér á landi, garnaveiki, kom upp 200
sinnum í sauðfé, nautgripum og
geitum á 187 bæjum á árunum
1989–2000, að því er fram kemur í
Handbók bænda 2001.
Þar af kom veikin upp í 33 til-
vikum í nautgripum en aðeins tvisv-
ar í geitum, annað skiptið í Hús-
dýragarðinum í Laugardal þegar
geit greindist þar með garnaveiki
árið 1995.
Í handbókinni er birtur listi frá 1.
des sl. yfir bæi þar sem þessi dýra-
sjúkdómur, sem algengastur er í
sauðfé, kom upp frá árinu 1989.
Fyrir það ár eru tilfellin 12 á þeim
24 bæjum þar sem veikin kom upp
aftur og hjá öðrum dýrategundum.
Á síðustu þremur árum hefur til-
vikum garnaveiki fækkað töluvert,
eða úr 22 tilvikum árið 1998 niður í
10 á síðasta ári. Flest voru tilfellin
40 árið 1991 á umræddu tímabili.
Miðað við listann virðast Vestfirð-
ir hafa sloppið við garnaveiki á
þessu tímabili, að Strandasýslu
meðtalinni, en sjúkdómurinn komið
upp í flestum öðrum landshlutum.
Sem fyrr segir hefur veikin greinst
á 187 bæjum og eru langflestir
þeirra í Skagafjarðarsýslu, eða 40,
og Mýrasýslu, eða 36. Næstar koma
Árnessýsla með 19 bæi, Snæfells-
og Hnappadalssýsla 17, Kjósarsýsla
12 og S-Þingeyjarsýsla 12.
Íslenskir bændur og dýralæknar
hafa verið að kljást við garnaveiki
allt frá árinu 1933 þegar sauðfé var
flutt inn í landið frá Þýskalandi. Þá
fylgdu einnig með sjúkdómarnir
mæðiveiki og votamæði sem tekist
hefur að útrýma.
Markmið yfirdýralæknis
að útrýma garnaveiki
Garnaveikin getur sýkt öll jórt-
urdýr og lýsir sér þannig að dýrin
dragast upp og eru með niðurgang.
Embætti yfirdýralæknis hefur lýst
því markmiði yfir að útrýma eigi
garnaveikinni en henni er haldið
niðri með bóluefni sem hefur verið
þróað á Tilraunastöð Háskóla Ís-
lands í meinafræði á Keldum.
Garnaveiki í jórturdýrum kom upp
200 sinnum á árunum 1989–2000
Tilfellum hefur
farið fækkandi
      
 
! " 


     !""#

"
$
$"
!
!"
#
#"

"
%&! %& %&' %&( %""%&"
ÁFORMAÐ er að hefja skólahald á
Borðeyri í haust, en þar hefur ekki
verið skóli síðastliðin sex ár. Aug-
lýst hefur verið eftir skólastjóra, en
Gunnar Benonýsson, oddviti Bæj-
arhrepps, segir að skólastarfið ráð-
ist að miklu leyti af því hvernig
gengur að ráða starfsfólk.
Gunnar sagði að börnum hefði
verið að fjölga í Bæjarhreppi að
undanförnu. Nokkuð hefði verið um
kynslóðaskipti í sveitinni og því ung
börn á nokkrum bæjum. Hann sagði
enn óljóst hvað margir árgangar
yrðu í nýja skólanum, en ef byrjað
yrði með 1.–.3 bekk yrðu sex nem-
endur í skólanum.
Börn í Bæjarhreppi hafa sótt
skóla á Reykjum í Hrútafirði. Gunn-
ar sagði að nokkur óvissa hefði ríkt
um skólahald á Reykjum, en innan
sveitarstjórnar Húnaþings hefðu
verið uppi hugmyndir um að hætta
rekstri skólans. Þá færu yngstu
nemendurnir í skólann á Hvamms-
tanga og þeir eldri á Laugarbakka.
Gunnar sagði að við þá breytingu
þyrfti að aka börnunum um 60 km í
skólann og það væri ekki hægt að
leggja það á yngstu börnin. Hann
sagðist því telja það lífsspursmál
fyrir þá sem byggju í Bæjarhreppi
að skólahald hæfist að nýju á Borð-
eyri.
Gunnar sagði að ágæt aðstaða
væri til skólahalds á Borðeyri.
Skólahald hefst á
Borðeyri að nýju