Morgunblaðið - 14.12.2001, Blaðsíða 26

ERLENT
26 FÖSTUDAGUR 14. DESEMBER 2001 MORGUNBLAÐIÐ
Bókmenntaperla
Verðlaunahöfundurinn Guðbergur Bergsson hefur á
undanförnum árum unnið einstætt afrek í íslenskum
bókmenntum með endurritun sagna sinna. Nú bætir
hann „nýjum tíma“ inn í eina af höfuðskáldsögum
þjóðarinnar, Önnu. 1992 & 1998
B
IR
T
IN
G
U
R

/
S
ÍA
GEORGE W. Bush þykir hafa val-
ið hárréttan tíma til að rifta gagn-
flaugasáttmálanum frá 1972,
ABM, og tímasetningunni hefur
verið lýst sem snilldarbragði af
hálfu bandaríska forsetans. Hún
kom andstæðingum fyrirætlana
Bush um eldflaugavarnakerfi í
opna skjöldu og þykir hafa aukið
verulega líkurnar á því að þessi
umdeildu áform verði að veru-
leika.
Andstæðingar og stuðnings-
menn eldflaugavarnakerfisins
segja að með því að rifta sáttmál-
anum nú þegar Bush nýtur mikils
stuðnings heima fyrir og erlendis
vegna hernaðarins gegn hryðju-
verkamönnum og stríðsins í Afg-
anistan hafi forsetinn tryggt að
viðbrögðin yrðu ekki mjög harka-
leg.
Bush tilkynnti Rússum rift-
unina í gær og sagði að Vladímír
V. Pútín Rússlandsforseti hefði
sagt að hún myndi ekki grafa und-
an samskiptum ríkjanna eða ör-
yggi Rússlands.
Nokkrir demókratar á Banda-
ríkjaþingi og andstæðingar eld-
flaugavarna-
kerfisins
viðurkenndu að
þeir myndu eiga
á brattann að
sækja í barátt-
unni við Bush
um áformin.
John Isaacs, formaður Council
for a Livable World, hreyfingar
sem berst fyrir afvopnun, sagði að
andstæðingar eldflaugavarnakerf-
isins þyrftu nú að reyna að tefja
áformin í í von um að nýr forseti
yrði kjörinn árið 2005. „Það verð-
ur mjög erfitt að koma í veg fyrir
áformin nái Bush endurkjöri,“
sagði hann.
Langvarandi deilur um
eldflaugavarnakerfið
Deilt hefur verið um eldflauga-
varnakerfið í Bandaríkjunum í
mörg ár. Andstæðingar þess segja
það alltof dýrt, áformin séu ófram-
kvæmanleg og veiti litla vörn gegn
þeim hættum sem nú steðji að
landinu, svo sem hryðjuverkaógn-
inni.
Áformin brjóta í bága við gagn-
flaugasáttmálann, sem gerður var
við Sovétmenn 1972. Markmiðið
með sáttmálanum var að koma í
veg fyrir enn meira vígbúnaðar-
kapphlaup með því að takmarka
verulega stærð og umfang þeirra
varnarkerfa sem leyfilegt væri að
koma upp til að skjóta niður eld-
flaugar.
Rússar hafa sagt að sáttmálinn
sé órjúfanlega tengdur START-
samningunum um fækkun lang-
drægra kjarnavopna. Með því að
rifta gagnflaugasáttmálanum væri
verið að grafa undan öllum af-
vopnunarsamningum, sem gerðir
hafa verið á síðustu þremur ára-
tugum, og hrinda af stað nýju
kjarnavopnakapphlaupi.
Úreltar leifar frá
dögum kalda stríðsins
Stjórn Bush segir hins vegar að
gagnflaugasáttmálinn sé úreltur
og leifar frá dögum kalda stríðs-
ins. Bandaríkin þurfi nú að koma
sér upp eld-
flaugavarnakerfi
til að verjast
hugsanlegum
árásum óvin-
veittra ríkja á
borð við Norður-
Kóreu og Írak.
Tom Collina, forystumaður í
hreyfingu vísindamanna sem berj-
ast fyrir afvopnun, segir að það
kunni að virðast skrýtið að Bush
vilji rifta samningnum nú þegar
Bandaríkin heyja stríð og virðast
vilja forðast deilur við önnur ríki
sem hafa stutt baráttuna gegn
hryðjuverkasamtökum. Hins veg-
ar beri að hafa í huga að Bush
njóti mikils stuðnings um þessar
mundir og Bandaríkjamenn telji
sig berskjaldaða. Rússar hafi
einnig sýnt að þeir vilji styrkja
tengslin við Bandaríkin og talið sé
að önnur ríki séu treg til að rísa
upp gegn þeim og Bush nú þegar
hernaðaraðgerðirnar í Afganistan
eru farnar að skila verulegum ár-
angri.
„Ég lít á þetta sem þaulhugsað
kænskubragð til að gera nokkuð
sem þeir þurfa ekki að gera og
ættu alls ekki að gera núna,“ sagði
Collina.
Rússar „jafna sig á þessu“
Háttsettur embættismaður í
Washington viðurkenndi að það
væri erfitt fyrir Pútín að lýsa því
yfir opinberlega að hann vildi gefa
gagnflaugasáttmálann upp á bát-
inn þar sem stjórn hans hefur ver-
ið gagnrýnd í Rússlandi fyrir að
vera of leiðitöm við Bandaríkja-
stjórn.
„Pólitískt er auðveldara fyrir
Pútín að segja: „Ég er ekki sam-
þykkur þessu, en Bandaríkjamenn
hafa rétt til að gera þetta“,“ sagði
bandaríski embættismaðurinn.
Hann spáði því að Rússar myndu
„jafna sig á þessu“.
Fyrstu viðbrögð Rússa voru
fremur kuldaleg. Míkhaíl M. Kasj-
anov, forsætisráðherra Rússlands,
sagði að rússnesku stjórninni
þætti ákvörðun Bush „gremju-
efni“ en viðurkenndi að Bush hefði
rétt til að rifta sáttmálanum með
sex mánaða fyrirvara.
Demókratinn Carl Levin, for-
maður hermálanefndar öldunga-
deildar Bandaríkjaþings, kvaðst
ætla að leggja fram frumvarp í
byrjun næsta árs þar sem hafnað
yrði fjárframlögum til hvers konar
gagnflaugatilrauna sem brytu í
bága við ABM-sáttmálann.
Demókratar íhuga
gagnaðgerðir
Tom Daschle, leiðtogi demó-
krata í öldungadeildinni, viður-
kenndi að þingið gæti ekkert gert
til að hindra ákvörðun Bush því
forsetinn hefði vald til að rifta
sáttmálanum. Hann kvaðst vera
að íhuga ýmsar gagnaðgerðir,
meðal annars ráðstafanir til að
takmarka framlög til gagnflauga-
tilrauna.



!



       
 
 

  !
" "" #
$ !!
!! % 

 


 &!!
 "

'!  "  "
  
"


()"( " * 
  
 

  


++
#
$ !!

, !  " 
'
+!%%
!&! $
!&""
&)#&!))

"
 *
' +

"&$% "&!,
&##
,&"%
- *
' +
-.
' -.
'

-
/ 0 
1
.+!""
./01/#2#3#4564 * ' 
 "
 ")7


8
9
:
;

<
=>

? 

 !! !


  "   ()" 



 4 !  "
@A!'
 B,
 
"
 

 4 !  "C!
* "  () 
" ! (

 2++
C  "
 !  "

 
   * !
 "

"(" (  "
" &


"



 "!
 =0!+ 
 ?
  
 2++
C 


 ,


 

8
9
;

<
:
2
' 3 +  !$& +),!
4-56 '7
*
' +4 
89
+'* 4
  :3 8
  ; 
-
 
 4 )) 6  +3 8<
-.
' 8*
' +
< 34 4 
&$""= 3  4
>48 :  8'48 ? 8$&"""
 '' +' = !""
* 4  =88
'48
48 8  03 <
 1 888
'48
. 8-.  8*
' + 



8 34 
* 4


8

' ; 
@  * 4  

'4
""88
48  ' 8 8
3"
*

3 3 11* 4
 8+604
  8+8
 &
@ 4
8
' 4 =0

3
*  4 83
8
 311

88
48+
 8
 3    363+ 
„Þaulhugs-
að kænsku-
bragð“
George Bush Bandaríkjaforseti
riftir ABM-sáttmálanum
Washington. Los Angeles Times.
’ Það verður mjögerfitt að koma í veg
fyrir áformin nái
Bush endurkjöri ‘