Morgunblaðið - 14.12.2001, Blaðsíða 38

LISTIR
38 FÖSTUDAGUR 14. DESEMBER 2001 MORGUNBLAÐIÐ
ÞETTA síðara bindi endur-
minninga Hannesar Jónssonar
hefst með flutningi hans til
Moskvu 1974 en þar hafði hann
verið skipaður sendiherra. Sov-
étríkin voru þá á hátindi valda og
áhrifa. Eigi að síður voru þau svo
lokuð að fátt fréttist þaðan nema
það sem stjórnvöld létu uppi.
Vesturlandabúar litu á þau sem
einræðisríki. »Það rétta var,« seg-
ir Hannes, »að þarna ríkti háþró-
að flokksklíkuveldi, ekki einræði.«
Fróðlegar eru lýsingar hans af
daglega lífinu í þessari höfuðborg
kommúnismans. Íslendingar þeir,
sem þágu heimboð þarlendra
stjórnvalda, kynntust lífinu tak-
markað að sögn höfundar en
trúðu gjarnan því sem þeim var
sagt. Drykkjuskapur, segir Hann-
es t.d., hafi verið bæði mikill og
almennur þvert á móti því sem
valdhafar hafi haldið fram og aðr-
ir tekið trúanlegt. Þetta var á
tímum þorskastríða og þurfti
sendiherrann oft að svara fyrir
orð og gerðir íslenskra stjórn-
valda þar að lútandi. En leið
Hannesar lá víðar, bæði um Afr-
íku- og Asíulönd. Hvarvetna voru
Sovétríkin að seilast til áhrifa.
Valdhafar í Afríkuríkjum höfðu
sumir hverjir tekið trú á sósíal-
isma og þjóðnýtingu. Þeirri stefnu
fylgdu gjarnan óhófleg hernaðar-
útgjöld. Hannes tekur Tansaníu
sérstaklega sem dæmi. Þrátt fyrir
mikil og margháttuð landgæði
hafi þjóðin mátt draga fram lífið á
gjafakorni.
Athyglisvert er einnig það sem
Hannes segir frá Indlandi og
Pakistan, ekki hvað síst hinu síð-
arnefnda. Þar búi nokkrar þjóðir
sem tali mismunandi
tungumál; Pakistan-
ar séu því engan
veginn einsleit þjóð.
Um miðjan níunda
áratuginn hafi Pak-
istan verið gert að
íslömsku ríki og
boðorð Kóransins
lögtekin. Þá lýsir
Hannes viðhöfn
þeirri sem fylgdi af-
hendingu skilríkja
þar um slóðir. Hon-
um var ekið í
skrautvagni til mót-
tökustaðar og heils-
að með lúðrablæstri
í Islamabad!
Þótt höfundur segi marga sögu
af sérstæðum og minnisstæðum
atvikum sem telja verður af létt-
vægara taginu er þetta yfir heild-
ina litið fagleg bók. Lesandinn
verður stórum fróðari um innviði
íslenskrar utanríkisþjónustu. Höf-
undur leggur áherslu á að hverj-
um þeim, sem starfar í utanrík-
isþjónustunni, sé ætlað að fara að
vissum, óskráðum reglum. Þó
störf sendimanns lúti þannig föstu
formi og sendiherra sé ekki ætlað
að tjá sig persónulega ber emb-
ættið eigi að síður sína mannlegu
ásýnd undir grímunni. Hannes
upplýsir að hann hafi aldrei hugs-
að sér að ganga í utanríkisþjón-
ustuna þegar þess var óvænt farið
á leit við hann. Eftir á kveðst
hann þó una því vel að það skyldi
verða ævistarf sitt.
Síðasti kafli bókarinnar ber
sakleysislega yfirskrift: Starfslok.
En kaflinn sá er ekki jafnsaklaus
og heitið gefur til kynna. Starfs-
lokin bar að í ráðherratíð Jóns
Baldvins Hannibalssonar. Sem ut-
anríkisráðherra gerði Jón Baldvin
fljótlega grein fyrir hugmyndum
sínum um endurskipulagningu ut-
anríkisþjónustunnar, t.d. fækkun
sendiráða, jafnfram því að hann
hugðist leggja niður embætti svo-
kallaðra heimasendi-
herra og »hrista upp í
úreltu kerfi«. Hannes,
sem gegnt hafði ýms-
um störfum í þjónust-
unni í hálfan fjórða
áratug, lýsti sig and-
vígan hugmyndum
Jóns Baldvins, auk
þess sem hann taldi
ýmis ummæli hans
óviðurkvæmileg. »Þar
að auki fannst mér
maðurinn svo ósann-
gjarn og fljótfær, að
ég vildi ekki vinna fyr-
ir hann,« segir Hann-
es. Fleiri föstum skot-
um skýtur hann að þessum
fyrrverandi húsbónda sínum. Í
lokalínum kaflans er enn og aftur
vegið í sama knérunn og hnykkt á
að allir fyrrverandi utanríkisráð-
herrar hafi stýrt þjónustunni af
fagmennsku, ljúfmennsku og
manngæsku – »nema einn«. Varla
þarf að spyrja hver sá var!
Auk ágreinings um málefni ut-
anríkisþjónustunnar kemur fram
að Hannes hafi verið á öndverðum
meiði við Jón Baldvin í Evrópu-
málunum. Enginn nauður hafi
rekið Íslendinga til að tengjast
Evrópusambandinu gegnum efna-
hagssvæðið. Með því hafi þeir
fengið sáralítið framar því sem
þeir voru áður búnir að fá.
Reyndar líkir hann stjórnkerfi
Evrópusambandsins við skrifræð-
ið í Sovétríkjunum á þeim árum
þegar hann var þar sendiherra.
Núverandi forsætisráðherra er
hins vegar gefin ágætiseinkunn
fyrir skilning sinn á sömu málum.
Frásagnir Hannesar af störfum
sínum með framandi þjóðum og
rökræður hans um Evrópusam-
bandið eru hvorar tveggja fróð-
legar. En skothríðin harða að Jóni
Baldvin er engan veginn fagleg og
skaðar að mínum dómi bókina.
BÆKUR
Endurminningar
Heimsreisa við hagsmunagæslu eftir
dr. Hannes Jónsson fv. sendiherra. 379
bls. Muninn bókaútgáfa. Prentun: Jana
Seta, Lettlandi. 2001.
SENDIHERRA Á SAGNABEKK
Hannes Jónsson
Erlendur Jónsson
Með framandi þjóðum
Misa Criolla
endurtekin
TÓNLEIKAR Selkórsins og söngv-
aranna Bubba Morthens og Jóhanns
Helgasonar, sem fluttir voru í lok
nóvembermánaðar í Borgarleikhús-
inu, verða endurteknir í Seltjarnar-
neskirkju á sunnudaginn kemur kl.
20.30.
Flutt er argentínska messan Misa
Criolla eftir Ariel Ramírez.
Auk messunnar verður flutt létt
tónlist frá Argentínu og Perú, auk
tónlistar eftir Jóhann Helgason og
Bubba Morthens.
Sýningu lýkur
Menningarmiðstöðin
Gerðubergi
Sýningu Þórunnar E. Sveinsdótt-
ur, „Heimanmundur – vinsamlega
snertið …“, lýkur nú á sunnudag.
Olíuverk í
Listhúsinu
Í VEISLUGALLERY í Listhúsinu í
Laugardal stendur nú yfir málverka-
sýning Helga Hálfdánarsonar og er
þetta hans sjötta sýning.
Helgi hefur stundað nám í olíu-
málun í Myndlistarskóla Reykjavík-
ur árin 1984–’87, í Myndlista- og
handíðaskóla Íslands og T.H. Aach-
en í Þýskalandi.
Helgi opnar vinnustofuna „Art-
studio“ á Vesturgötu 12 ásamt Lönu
Matusa, leir- og myndlistarkennara,
en hún verður þar með leir- og
myndlistarnámskeið.
Sýningin stendur til 31. desember.
LISTASAFN Reykjavíkur – Hafn-
arhús gengst öðru sinni fyrir lista-
smiðju fyrir börn og foreldra
þeirra á morgun kl. 11–13 undir
yfirskriftinni List á laugardegi.
Smiðjan hefst á stuttri leiðsögn
um verk Erró fyrir 1970 sem að
miklu leyti eru byggð á fundnum
hlutum. Að henni lokinni fá þátt-
takendur tækifæri til að vinna með
sams konar fundna hluti og búa til
úr þeim grímur, búninga eða ann-
að sem hugur þeirra stendur til.
Tilgangur smiðjunnar er að
gefa börnum tækifæri til að vinna
með þrívíð form og kynna þau um
leið fyrir myndlistarmönnum og
miðlunum sem þeir nota. Tveir
leiðbeinendur hafa umsjón með
smiðjunni. Listasmiðjan er ætluð
börnum eldri en 5 ára og for-
eldrum þeirra. Æskilegt er að fólk
mæti stundvíslega en þátttaka tak-
markast við 20 börn. Frítt er í
Hafnarhúsið alla laugardaga fram
að jólum en þátttökugjald fyrir
smiðjuna er 500 kr. fyrir hverja
fjölskyldu.
Afrakstur fyrstu smiðju Listasafns Reykjavíkur en höfundar þessara
kynlegu vera eru Fanney Steingrímsdóttir og Sunnefa Gunnarsdóttir.
Listasmiðja í
Hafnarhúsi
♦ ♦ ♦
♦ ♦ ♦
-03
I@04
' IJ84
'










G

  IK4 
6

K4
IF@84
G H
 I@8 +  @8
I 8 


8
.," 
(
 "IL   I
MF.84
G,I
(
 I


B&- G
8I* 

  J 
K D
!
I8 +3  .
B  
'' I
MF.84
#( 
, 66I*0 88 3 ' <@0 3 @:3

 84&IF@84
>


0)+ IK  

IC
=.84

& &  / "' 
!
 & (  ID4D 0
'I
MF.84
* I
' /
' 3
IF@84
-

 
IN 

4
' I
MF.84
H
 4  O$##%
&'#"










G

  IK4 
6

K4
IF@84
G H
 I@8 +  @8
I 8 


8
* I
' /
' 3
IF@84
L"A
"I @88
E I'= 8
M "IH
 B 
I 8 


8
3"
I 
I= 8
$, 
I/=
'I 8 


8
N .(
  "I4 .
D

8' I 8 


8
. 
 

I  '*'55I'= 8
&



 I
5@88
IA*4:83
$##%
&'( %
 

() 










G,I
(
 I


B&- G
8I* 
.# &" !+ "IP
D6 
IQ
64&
# 1O
IH 
E 4 I
MF.84
G,I
   I


B&- G
8I* 
 !P IN  

H'
<8 .
H'
 
' IF@84
G,I
,  I


B&- G
8I* 
 "
 I8 .
H'
I 8 


8
&  ,   IH
'*
I= 8
&!  ID

6' @ 4' IF@84
F

 -'" ( I
6

. B0 I 8 


8
!*%
+() 










#( 
, 66I*0 88 3 ' <@0 3 @:3

 84&IF@84
>


0)+ IK  

IC
=.84

 
  () * "I
 =&8 
 A 3IA=4:83
H

!  
 %: %:I/8
0
I
MF.84
& +
A
I
8 L 'I= 8
G!
 (
IM8 8 
I 1
2++  "  IF /
8 
' 
IF@84
&
+ !*I
5B  
I
/ " 

  I 9  8@ G 'E&E I
MF.84
H


  "I 
D3 
'
IF@84
(
,-./ 
01 
2  
:8 +
' 4

 0=!&' = !""&2

34   8
=3/3<
:8+
 =.84
' 8:8= 8 4
8  
&H '  3R;
=;  ' 64  3 0 3 A 
 R+ =<
:

=; &
)#3
%
 !











.," 
(
 "IL   I
MF.84

  J 
K D
!
I8 +3  .
B  
'' I
MF.84
& &  / "' 
!
 & (  ID4D 0
'I
MF.84
-

 
IN 

4
' I
MF.84
Q  , H
I

@
I@
/  
  R
  
I

B 
8
.' IF@84
0 )I.

   ' IF@84

MID+-.
 


I/3

>
D " 
'
  J   I2

 J4 ' I= 8
& &  / "' 
!
 1,(  ID4D 0
'I
MF.84
F
$##%
&'456










 .
(
-"
+.
F  !G) 
II 8 


8
5C
(
ID+


I@
#"   
  
'" I


 IF@84
/ "
!
I0 *0
8 3
 A 3I 8 


8
1"
"*AIF8 3 *
'' IF@84
$" ""I/
8
 D

8
I@0 1.84

&!
(




II6 .84

S
 "!   '  IM=  'I@.84

F

 "ID4D 0
' 'I 83

     
   ! "   #! $ %& # '
(# )"*% !+,
M



*=.3B4 + <B4 +
*  


 
 
 <C4 3
B14:8F @.


8<@  
8
M



* < I@4
  ;  
M



H 
'
<D   8<  
B14:8@: 3=.<H803

   


-"*% !+,
*.'
<@ 
8= 
*=.3 8 


8 <98 8
*=.3 8 


8 <+3 .
*=.3 8 


8 <@ 
*=.3 8 


8 <''
*=.3 8 


8 <@ = 8
H 
'
<B 
8


M



H 
'
<  ;
M



H 
'
<@4
 4 3
M



<B 
8


F 
 @81
D 44