Morgunblaðið - 23.03.2002, Blaðsíða 10

FRÉTTIR
10 LAUGARDAGUR 23. MARS 2002 MORGUNBLAÐIÐ
ÖSSUR Skarphéðinsson, formaður
Samfylkingarinnar, var málshefjandi
umræðu utan dagskrár á Alþingi í
gær um endurskoðun samningsins
um Evrópska efnahagssvæðið. Í
framsögu sinni sagði Össur að EES-
samningurinn hefði sannarlega dugað
Íslendingum vel en enginn hefði þó
bent á það af jafnmikilli elju og Hall-
dór Ásgrímsson, utanríkisráðherra
og formaður Framsóknarflokksins,
hve samningurinn hefði veðrast og
trosnað. „Þróunin sýnir að með tím-
anum mun hann ekki þjóna þörfum
okkar jafnvel og í
upphafi.“
Halldór Ásgríms-
son utanríkisráð-
herra tók fram í
upphafi máls síns að
það væri ekki á
stefnuskrá núver-
andi ríkisstjórnar að
sækja um aðild að
Evrópusambandinu.
Þar með væri ekki
verið að undirbúa
slíka umsókn. Hall-
dór sagði síðan að það væri ljóst að
mikil þörf væri á því að aðlaga EES-
samninginn þeim breytingum sem
orðið hefðu á löggjöf ESB. „Evrópu-
sambandið viðurkennir að slíkar
breytingar séu nauðsynlegar,“ sagði
hann. „Hins vegar liggur það líka fyr-
ir að Evrópusambandið er ekki tilbúið
að fara í þá vinnu fyrr en að lokinni
stækkun. Það er líka ljóst að Norð-
menn hafa ekki talið rétt að angra
framkvæmdastjórnina of mikið með
það og hafa verið tilbúnari til þess en
við að sætta sig við það að sú endur-
skoðun fari ekki fram fyrr en að loknu
stækkunarferli. Ef það verður niður-
staðan er ljóst að það mun taka mörg
ár.“ Halldór sagði ennfremur að það
væri ljóst að Íslendingar fengju ekki
meiri aðgang að stofnunum ESB en
þeir þegar hefðu, það væri því nauð-
synlegt fyrir Íslendinga að rækta góð
samskipti við stofnanir á borð við ráð-
herraráðið og Evrópuþingið.
Ögmundur Jónasson, þingmaður
Vinstrihreyfingarinnar – græns
framboðs, sagði VG hafa tekið skýra
efnislega afstöðu í þessu máli. „Við
segjum þegar kostir og gallar eru
vegnir og metnir, þá þjónar það ekki
hagsmunum Íslendinga að ganga í
Evrópusambandið.“ Ögmundur hélt
áfram og benti m.a. á að Framsókn-
arflokkurinn væri á hinn bóginn þver-
klofinn í málinu. Hann sagði að Val-
gerður Sverrisdóttir hefði á
heimasíðu sinni talað um hugsanlega
nauðsyn þess að ganga í Evrópusam-
bandið en samflokksmaður hennar,
landbúnaðarráðherra, Guðni Ágústs-
son, væri greinilega á öndverðum
meiði í þeim efnum. Síðan sagði Ög-
mundur: „Og þegar formaður Sam-
fylkingarinnar talar um stefnuleysi
innan EES þá spyr ég: Er það ekki
stefnuleysi Framsóknarflokksins og
stefnuleysi hæstvirts utanríkisráð-
herra sem er rót-
in að þeim vanda.
Framsóknar-
flokkurinn verð-
ur að ganga heill
til þessara
verka.“
Sigríður Anna
Þórðardóttir,
þingmaður Sjálf-
stæðisflokksins
og formaður ut-
anríkismála-
nefndar Alþing-
is, sagði það eðlilegt að ræða
endurskoðun EES-samningsins þar
sem tæp níu ár væru liðin síðan Al-
þingi hefði samþykkt samninginn.
„Samningurinn er langmikilvægasti
viðskiptasamningur okkar Íslend-
inga. Hann tryggir okkur aðgang að
innri markaði Evrópusambandsins og
stendur enn fyllilega undir þeim
væntingum sem til hans voru gerðar á
sínum tíma og hefur gagnast okkur
afar vel.“
Síðar í máli sínu gerði Sigríður
Anna nýlega skoðanakönnun Sam-
taka iðnaðarins um aðild að ESB að
umtalsefni: „Evrópumálin hafa verið
töluvert í fréttum síðustu daga í kjöl-
far skoðanakönnunar um viðhorf
þjóðarinnar til Evrópusambandsað-
ildar. Að gefnu tilefni er rétt að
árétta: Í fyrsta lagi, það er ekki stefna
ríkisstjórnar Íslands að sækja um að-
ild að ESB. Enginn íslenskur stjór-
málaflokkur hefur á stefnuskrá sinni
að sækja um inngöngu í Evrópusam-
bandið. Þetta eru staðreyndir sem
vert er að hafa í huga þegar þessi
mikilvægu mál eru rædd.“
Samningurinn mikilvægur
Sverrir Hermannsson, formaður
Frjálslynda flokksins, sagði að meðan
hagsmunir Íslendinga í sjávarúvegs-
málum væru ekki tryggðir kæmi ekki
til greina að sækja um aðild að ESB.
Hann benti þó á að það væri afstaða
flokks síns að Evrópumálin yrðu
rædd. „Það hefur verið afstaða míns
flokks að við ræðum málin og gerum á
því ítarlegar athuganir hverra kosta
við eigum völ. Eins og sakir standa er
þetta mjög fjarlægt og við hljótum
þess vegna að sækja á um framhald
EES-samningsins. Hann hefur að
vísu veikst við það að hæstv. utanrík-
isráðherra stígur ölduna eins og hann
gerir...“
Rannveig Guðmundsdóttir, þing-
maður Samfylkingarinnar, sagði
nauðsynlegt að Íslendingar ræddu
um Evrópumálin og Einar Oddur
Kristjánsson, þingmaður Sjálfstæðis-
flokksins, sagði að EES-samningur-
inn hefði verið eitt mesta gæfuspor
sem Íslendingar hefðu tekið. Ísólfur
Gylfi Pálmason, þingmaður Fram-
sóknarflokksins, tók í sama streng og
sagði samninginn afar mikilvægan.
Magnús Stefánsson, þingmaður
Framsóknarflokksins og varaformað-
ur utanríkismálanefndar þingsins,
sagði að Íslendingar yrðu að fjalla um
stöðu EES-samningsins út frá hags-
munum sínum. „Það er hins vegar
ekki rökrétt að EES-samningurinn
geti haldið sínu gildi og tryggt okkar
hagsmuni óbreyttur fyrst og fremst
vegna þeirrar þróunar sem á sér stað
innan Evrópusambandsins og vegna
fyrirsjáanlegrar stækkunar þess,“
sagði hann. „Það hlýtur að vera
skylda ábyrgra stjórnmálamanna að
velta upp möguleikum okkar til fram-
tíðar því kyrrstaða í þessum efnum
þjónar ekki okkar framtíðarhags-
munum... Ef breytingar á EES-
samningnum nást ekki fram í samn-
ingum við Evrópusambandið hljótum
við að verða að skilgreina okkar stöðu
út frá því með framtíðina í huga. Aðild
að Evrópusambandinu er ekki á dag-
skrá núverandi ríkisstjórnar og eng-
inn stjórnmálaflokkur hefur það á
sinni stefnuskrá. Það er hins vegar
bæði sjálfsagt og nauðsynlegt að
ræða málin enda getur varla nokkur
maður fullyrt nú að slíkt geti ekki
komið til greina einhvern tíma í fram-
tíðinni.“
Næst í pontu var Þórunn Svein-
bjarnardóttir, þingmaður Samfylk-
ingarinnar, og sagði hún að það væri
haft á orði í fjölmiðlum og í heitum
pottum sundlauganna að umræðan
um aðild Íslands að Evrópusamband-
inu væri í raun lokið. „Þjóðin hafi
kveðið upp sinn dóm og það þrátt fyr-
ir að hér hafi setið ríkisstjórn sl. ellefu
ár undir forystu Davíðs Oddssonar,
sem eins og kunnugt er hefur haft lít-
ið sem ekkert til Evrópuumræðunnar
að leggja í áratug eða svo,“ sagði hún.
Sagði Þórunn að Íslendingar ættu að
taka skrefið og sækja um aðild að
ESB og láta það síðan í hendur ís-
lensku þjóðinni að dæma um það
hvort niðurstaðan væri henni að skapi
eða ekki.
Flokkurinn tali skýrt
Í lok umræðunnar tók Össur
Skarphéðinsson aftur til máls og
sagði að menn yrðu að tala skýrt.
„...Framsóknarflokkurinn verður að
tala skýrt,“ sagði hann. „Ég fæ ekki
betur séð en að öll rök sem lögð eru
fram af hálfu hæstvirts utanríkisráð-
herra knýi á um eitt, það að EES-
samningurinn þjóni ekki lengur okk-
ar hagsmunum og þess vegna sé ekki
hægt annað en að stefna að inngöngu
í ESB. Þetta finnst mér vera kjarninn
í máli hæstvirts utanríkisráðherra og
það fer að koma tími á það að hann
tali skýrt í þessu máli. Ég tala skýrt;
ég er þeirrar skoðunar að sú niður-
staða sem felst í orðum hæstvirts ut-
anríkisráðherra, en hann virðist ekki
enn hafa fengið pólitískan kjark til að
segja, sé rétt.“ Í lokin tók Halldór Ás-
grímsson aftur til máls og vísaði því á
bug að stefnuleysi einkenndi mál-
flutning hans í umræðunni.
Stjórnarandstæðingar um endurskoðun EES-samningsins
Saka Framsókn-
arflokkinn um að
tala ekki skýrt
Morgunblaðið/Jim Smart
Kristján Möller, Árni Steinar Jóhannsson og Þuríður Backman stungu
saman nefjum í þingsalnum á dögunum.
ÁSTA R. Jóhannesdóttir, þing-
maður Samfylkingarinnar, hef-
ur lagt fram á Alþingi frumvarp
til laga sem miðast m.a. að því
að foreldrar sem fara með sam-
eiginlega forsjá barns eftir
skilnað eða sambúðarslit eigi
báðir rétt til húsaleigubóta þ.e.
óháð því hvar barnið hefur lög-
heimili. Í greinargerð með
frumvarpinu segir: „Eins og
lögin eru nú getur aðeins for-
eldrið sem barnið eða börnin
eiga lögheimili hjá fengið við-
bótarhúsaleigubætur.“ Síðan
segir: „Foreldrið sem er einnig
með forsjána en barnið býr
ekki hjá þarf að geta sinnt
börnum sínum til jafns við hitt
foreldrið en fær þessa viðbót
ekki. Reynslan hefur sýnt að
þetta hefur gert foreldrum,
sem barn er ekki með lögheim-
ili hjá, erfitt fyrir að rækja þær
skyldur sem felast í sameigin-
legri forsjá. Til að jafna mun
foreldra hvað þetta varðar er
breyting lögð til. Félagsmála-
yfirvöld í Reykjavík hafa bent á
að þörf væri á breytingu í þessa
veru.“
Í frumvarpinu er einnig lagt
til að þeir námsmenn eigi allir
rétt á húsaleigubótum, sem eru
í námi á framhalds- eða há-
skólastigi og leigja á heimavist
eða á námsgörðum eða her-
bergi með sameiginlegri eld-
hús- og snyrtiaðstöðu. Um
þetta segir í greinargerð frum-
varpsins. „Námsmenn á heima-
vist eða stúdentagörðum öðluð-
ust rétt á húsaleigubótum [með
lagabreytingum í maí 2001]
þótt þeir byggju í herbergi með
aðgangi að eldhúsi og baði. Nú
er það svo að námsmenn eiga
ekki allir kost á slíku húsnæði
og verða þá að leigja sér sam-
bærilegt húsnæði annars stað-
ar, sem er almennt mun dýrara
en garður eða heimavist, en
þeir fá ekki húsaleigubætur
skv. núgildandi lögum. Úr
þessu óréttlæti er bætt með
þessu frumvarpi.“ Einnig er
með frumvarpinu lagt til að
þeir fatlaðir sem búa saman í
sérstökum sambýlum fyrir fatl-
aða hafi sömuleiðis rétt á húsa-
leigubótum.
Báðir for-
eldrar hafi
rétt á
húsaleigu-
bótum
ORÐ og orðasennur þingmanna
vekja ekki bara athygli þeirra sem
fylgjast með umræðum á Alþingi.
Ósögð orð vekja líka athygli sem og
það hverjir taka til máls og hverjir
taka ekki til máls. Þá vekur athygli
hvaða þingmenn og ráðherrar fylgj-
ast með umræðunni og hvaða ráð-
herrar og þingmenn fylgjast ekki
með umræðunni. Einnig getur verið
athyglisvert að fylgjast með því hve
stutt þingmenn tala en þó ekki síst
hve lengi þeir tala. Tökum dæmi. Í
utandagskrárumræðu um laun
stjórnarmanna Landssíma Íslands
hf. í vikunni tók enginn framsókn-
armaður til máls en málshefjandi um-
ræðunnar var Jón Bjarnason, þing-
maður Vinstrihreyfingarinnar
–græns framboðs og Sturla Böðv-
arsson samgönguráðherra var til
andsvara. Þeir sem rýna í pólitík
velta því fyrir sér hvað þetta þýðir.
Er þetta vísbending um að framsókn-
armenn hafi ekki komið að ákvörðun
um hækkun stjórnarlaunanna? Vilja
þeir þar með ekki bendla sig við þá
ákvörðun? Eða hafa þeir einfaldlega
ekki áhuga á því að koma ráðherra
Sjálfstæðisflokksins til varnar þegar
sótt er að honum? Þarf kannski ekki
að koma ráðherra Sjálfstæðisflokks-
ins til varnar?
Framsóknarmenn tóku heldur
ekki til máls í umræðu utan dagskrár
um minnisblaðið sem kennt hefur
verið við öryrkjadóminn svokallaða.
Þar var Davíð Oddsson forsætisráð-
herra til andsvara en Ögmundur Jón-
asson, þingmaður Vinstrihreyfing-
arinnar – græns framboðs, var
málshefjandi. Hér má spyrja hvort
framsóknarmenn hafi heldur engan
áhuga á að koma forsætisráðherra til
varnar eða þarf hann engan stuðning
frá þeim frekar en samgönguráð-
herra? Eða eru framsóknarmenn ein-
faldlega að gefa til kynna að þeir hafi
ekki haft neitt með umrætt minn-
isblað að gera. Það sé mál forsætis-
ráðherra sjálfs.
Mikill tími þingvikunnar hefur far-
ið í aðra umræðu um frumvarp iðn-
aðarráðherra um virkjun Jökulsár á
Brú, Jökulsár í Fljótsdal og stækkun
Kröfluvirkjunar. Umræðan hófst á
fimmtudag en síðdegis tók formaður
Vinstrihreyfingarinnar –græns fram-
boðs, Steingrímur J. Sigfússon, eftir
því að Valgerður Sverrisdóttir iðn-
aðarráðherra var ekki viðstödd um-
ræðuna. Fór hann fram á að um-
ræðunni yrði frestað þar til
Valgerður sæi sér fært að vera við
umræðuna. Fannst honum mikilvægt
að Valgerður hlustaði á umræðu um
mál sem hún hefði sjálf lagt fram og
flutt á Alþingi. Skemmst er frá því að
segja að Halldór Blöndal, forseti Al-
þingis, varð við þessum óskum og var
umræðunni frestað þar til Valgerður
var komin í hús síðar um kvöldið.
Óstaðfestar fregnir herma að Val-
gerður hafi þennan dag verið að er-
indast í kjördæminu sínu en ýmsum
fannst það einkennileg forgangs-
röðun hjá ráðherra - henni bæri að
fylgjast með umræðu um mál sem
margir telja eitt stærsta þingmál vor-
þingsins.
Að síðustu verður ekki hjá því
komist að minnast á þann ríflega
ræðutíma sem þingmenn Vinstri-
hreyfingarinnar – græns framboðs
hafa tekið sér til að ræða fyrrgreint
virkjanafrumvarp. Þeir eru eins og
kunnugt er á móti frumvarpinu og
hafa haldið því fram að Alþingi eigi að
vísa frumvarpinu frá m.a. vegna
óvissu um framvindu hins svokallaða
Noral-verkefnis. Á þeim ræðutíma
sem þeir hafa tekið sér má ráða að
þeir hafa gripið til svokallaðs mál-
þófs, en slík málsmeðferð, er ekki óal-
geng hjá stjórnarandstæðingum til
að mótmæla framvindu mála á þingi.
Þannig tók Steingrímur J. Sigfússon
sér þrjá klukkutíma til að ræða frum-
varpið í gær og Kolbrún Halldórs-
dóttir, samflokksmaður hans, tók sér
ekki styttri tíma. Samkvæmt þing-
sköpum Alþingis er ræðutími þing-
manna ótakmarkaður í annarri um-
ræðu og geta þingmenn því tekið sér
þann tíma sem þeim þóknast. Eru
getgátur uppi um það að þingmenn
VG ætli sér þannig að koma í veg fyr-
ir að hægt verði að afgreiða frum-
varpið fyrir páska eins og rík-
isstjórnin hefur stefnt að.
Steingrímur og Kolbrún möluðu því
og möluðu í gær og með fullri virð-
ingu fyrir þeim báðum er ég ekki viss
um að margir hafi verið að hlusta.
Einhverjum varð þó að orði að Stein-
grími hefði nokkuð vel tekist að halda
þræði þrátt fyrir langan ræðutíma.
Því má hins vegar bæta við að þessir
annars ágætu þingmenn hafa ekki
slegið ræðumet Jóhönnu Sigurð-
ardóttir, þingmanns Samfylking-
arinnar, því hún talaði samtals í tíu
klukkutíma og átta mínútur við aðra
umræðu um húsnæðisfrumvarp Páls
Péturssonar félagsmálaráðherra á
Alþingi í maí 1998. Hún hóf ræðuna
kl. 12.27 og lauk henni kl. 00.37 að-
faranótt næsta dags. Tvisvar var gert
hlé á þingfundi, fyrst í hádeginu í
rúman hálftíma og síðan kvöldmat-
arhlé í tæpan einn og hálfan tíma.
Mér er það reyndar til efs að nokkur
þingmaður eigi eftir að slá þetta met
Jóhönnu á næstunni.

  



Eru þingmenn VG að grípa til málþófs?
EFTIR ÖRNU SCHRAM
ÞINGFRÉTTAMANN
arna@mbl.is