Morgunblaðið - 23.03.2002, Blaðsíða 38

38 LAUGARDAGUR 23. MARS 2002 MORGUNBLAÐIÐ
Hallgrímur B. Geirsson.
Styrmir Gunnarsson.
Framkvæmdastjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjórar:
Karl Blöndal, Ólafur Þ. Stephensen.
Fréttaritstjóri:
Björn Vignir Sigurpálsson.
HEYRNAR- og talmeina-stöð Íslands verður meðopið hús í dag fyrir al-menning í höfuðstöðvum
sínum að Háaleitisbraut 1, Valhöll.
Markmiðið er að kynna þær gagn-
geru breytingar sem stöðin hefur
gengið í gegnum á síðustu mánuð-
um. Þeirri vinnu hefur af röggsemi
stýrt nýr framkvæmdastjóri, Sigríð-
ur Snæbjörnsdóttir, sem kom til
starfa á stöðina fyrir rúmum níu
mánuðum, en Morgunblaðið tók
hana tali í tilefni dagsins.
Ný lög um starfsemi stöðvarinnar
tóku gildi í desember sl. og sam-
kvæmt þeim var stjórn stöðvarinnar
lögð niður og heyrir framkvæmda-
stjóri beint undir heilbrigðisráð-
herra. Auk Sigríðar eru í fram-
kvæmdastjórn stöðvarinnar
Ingibjörg Hinriksdóttir, nýr yfir-
læknir frá áramótum, og Pálína
Reynisdóttir, skrifstofustjóri, sem
kom til starfa í febrúar sl. Einar
Sindrason yfirlæknir er áfram við
stöðina í hlutastarfi.
Sigríður var áður hjúkrunarfor-
stjóri á Borgarspítalanum í tólf ár og
hefur því mikla reynslu innan heil-
brigðisþjónustunnar. Hún segir að
óneitanlega hafi það verið töluverð
breyting fyrir sig að koma úr spíta-
laumhverfinu, þar sem bráðaþjón-
ustan sé fyrirferðarmikil, í umhverfi
þar sem skjólstæðingar teljast ekki
sjúklingar samkvæmt hefðbundinni
skilgreiningu, þeir komi uppréttir og
fari uppréttir. Engu að síður sé um
aðkallandi og nauðsynlega þjónustu
að ræða.
„Ég hef vissulega verið í öðruvísi
hlutverkum hér en ég var orðin vön á
Borgarspítalanum, allt frá því að
þrífa glugga í að velja nýjan hugbún-
að. Ég hef alltaf haft gaman af að
vinna með áhugasömu fólki og að sjá
nýjar hugmyndir verða að veru-
leika,“ segir Sigríður. Hún minnir á
að á stöðina geti allir leitað, bæði
með tilvísun frá sérfræðingum eða
fólk sem kemur af sjálfsdáðum og
telur sig hafa vandamál varðandi
heyrnina. Það geti fengið heyrnar-
mælingu, skoðun læknis og talgrein-
ingar.
Heyrnarskertum að fjölga
Á síðasta ári leituðu yfir 10 þús-
und manns til stöðvarinnar, sem er
svipaður fjöldi og undanfarin ár. Þar
af voru ríflega 1.500 manns yngri en
18 ára. Sigríður segir að stöðin eigi
að hafa burði til að þjóna enn fleir-
um. Hún bendir á að rannsóknir í
Evrópu sýni að um 15% fullorðinna
búi við heyrnarskerðingu og sú tala
kunni að verða um 25% árið 2020.
Miðað við rannsóknir, sem sýna að
5% hverrar þjóðar geti haft gagn af
heyrnartækjum, sé verið að tala um
15 þúsund manns á Íslandi. Sigríði
grunar hins vegar að fjölmargir noti
einfaldlega ekki heyrnartækin.
Hjá Heyrnar- og talmeinastöðinni
eru um 20 starfsmenn, með fjöl-
breytta menntun og bakgrunn. Sum-
ir hafa starfað á stöðinni frá upphafi.
Að sögn Sigríðar er áhugi á að fjölga
störfum og ráða heyrnarfræðinga,
talmeinafræðing og tæknimann í
viðgerðir og viðhald á heyrnar- og
hjálpartækjum. Þá er ætlunin að
auka endurmenntun og símenntun
starfsmanna.
Sigríður segir að stöðin hafi á und-
anförnum árum einangrast innan
heilbrigðiskerfisins. Unnið sé mark-
visst að því að bæta ímynd stöðvar-
innar út á við.
„Það er eins og að stöðin hafi farið
svolítið á vergang og starfsemin ver-
ið í fjársvelti. Illa gekk að anna eft-
irspurn og sinna lögbundinni þjón-
ustu. Í árslok 2000 fór ráðuneytið að
taka málefni stöðvarinnar aftur til
gagngerrar umfjöllunar. Eftir að
fyrrverandi forstöðumaður sagði
upp í byrjun síðasta árs tók ég við
sem framkvæmdastjóri síðasta sum-
ar. Ég vissi að lögin um starfsemina
voru til endurskoðunar og yrðu tekin
í lög um heilbrigðisþjónustu. Ég tel
að það hafi verið jákvæð þróun,“ seg-
ir Sigríður.
Enn of margir á biðlista
Hún segir að biðin eftir heyrnar-
tækjum, þegar hún kom að stöðinni,
hafi verið óviðunandi eða allt upp
undir tvö ár. Með markvissum hætti
hafi tekist að stytta biðlista og bið,
ekki þó með fjölgun starfsfólks held-
ur hafi vinnulag verið endurskoðað,
vinnutíma breytt og opnunartími
lengdur tvo virka daga og á laugar-
dagsmorgnum. Ásamt meira fjár-
magni til tækjakaupa hafi með þessu
tekist að fækka fólki á biðlista eftir
tækjum úr 1.500 síðasta sumar niður
í um 850 manns í dag.
„Enn eru alltof margir á biðlista
en þetta verður þó að teljast góður
árangur. Ef fer sem horfir þá á ég
von á því að á næsta ári verði biðin
þrír til fjórir mánuðir. Það finnst
mér vera ásættanlegt því heyrnar-
tæki eru pöntuð frá Danmörku og
mót úr eyrum, sem við tökum hér,
eru send utan. Ég vil vekja sérstaka
athygli á því að börn eru ekki látin
bíða, þau eru tekin strax fyrir,“ segir
Sigríður.
Að hennar sögn var bið eftir
heyrnarmælingu allt upp undir sex
mánuðir á síðasta ári. Tekist hafi að
stytta þessa bið nú í tæpa tvo mán-
uði. Sigríður segir að bið eftir mæl-
ingu eigi aldrei að vera meiri en
þrjár til fjórar vikur.
„Hvað þessa þjónustu v
verða biðlistar alltaf fyr
enda er ekki um líf sjúkling
Við erum að reyna að ge
Endurbætt starfsemi Heyrnar- og talmeinastöðvar Ís
Styttri bi
heyrnartæ
og mælin
Fólki á biðlista eftir heyrnartækju
meinastöð Íslands hefur á skömmu
niður í 850 og bið eftir heyrnarmæ
mánuði. Stefnt er að enn betri árang
í viðtali Björns Jóhanns Björnssona
dóttur, framkvæmdastjór
Sigríður Snæbjörnsdóttir, framkvæmdastjóri Heyrnar- og ta
uðum unnið hörðum höndum við að breyta starfsem
Einn viðskiptavina
Helgu
HEYRNAR- og talmeinastöð Ís-
lands, HTÍ, hefur verið starfandi
frá árinu 1978, þegar fyrstu lög
voru sett um starfsemina, og
fengið fjármagn af fjárlögum rík-
isins til starfseminnar. Frá árinu
1980 hefur stöðin verið til húsa í
Valhöll og stækkað smám saman
við sig húsnæði. Nú er stöðin
bæði á 3. og 4. hæð hússins. Áður
hafði vísi að sérstakri heyrn-
arstöð verið komið á fót árið 1962
á Heilsuverndarstöð Reykjavík-
ur. Fram að þeim tíma ha
bærileg starfsemi verið í
háls-, nef- og eyrnalækna
Í nýjum lögum um heilb
isþjónustu , sem samþykk
desember 2001, segir m.a
nýtt hlutverk HTÍ:
 Þjónusta við heyrnarsk
heyrnarlausa og þá sem
með talmein.
 Umsjón með heyrnarm
greiningu og meðferð á
ar- og talmeinum.
Saga og hlutverk
YFIRLÝSING RÁÐHERRA
VATN; UPPSRETTA LÍFSINS
Íslendingum er tíðrætt um þá auð-legð sem þeir eiga í vatni og eru
þá yfirleitt að vísa til möguleika á
sviði vatnsorkuvirkjana. Fæstir leiða
þó hugann að þeirri auðlegð sem fólg-
in er í því vatni er við notum frá degi
til dags; til drykkjar, við matargerð
og við ýmiskonar hreinlætisaðstöðu.
Okkur hættir til að gleyma því að að-
gangur að vatni er grundvallarfor-
senda alls lífs og því eigum við oft á
tíðum erfitt með að gera okkur í hug-
arlund aðstæður þeirra sem búa við
vatnsskort eða lifa á svæðum þar sem
vatnsmengun er mikil.
Í gær var alþjóðadagur vatnsins og
því vert að minna á að um það bil
þriðjungur jarðarbúa býr í löndum
þar sem erfitt eða ómögulegt er að
mæta vatnsþörf íbúanna samkvæmt
skýrslu Worldwatch-stofnunarinnar
um ástand heimsins árið 2002. Þar
kemur einnig fram að fjöldi þeirra
einstaklinga sem nú býr beinlínis við
vatnsskort á eftir að margfaldast á
næstu árum og ef ekkert er að gert
mun hann vaxa úr 550 milljónum í 2,4
til 3,4 milljarða árið 2025, en það jafn-
gildir gróflega nærri helmingi jarð-
arbúa í dag. Stofnunin bendir á þá
sögulegu staðreynd að alls staðar í
heiminum hafi reynst erfitt að bæta
lífsskilyrði fólks þegar vatn er af
skornum skammti. Uppskerur bregð-
ast og eins og ástandið er nú fer t.d.
liðlega fjórðungur alls kornmetis sem
flutt er út í heiminum til landa í Mið-
austurlöndum, Asíu og Afríku þar
sem vatnsskortur ríkir. Að sjálfsögðu
eru það ætíð hinir fátækustu sem
þjást mest þegar vatn er ekki til stað-
ar og þeir greiða jafnframt hæsta
verðið fyrir vatnið. Í borgarsam-
félögum sem þanist hafa það hratt út
að uppbygging heldur ekki í við
þensluna, borga þeir fátækustu t.d.
10 til 100 sinnum meira fyrir vatn
sem dreift er í flöskum af flutninga-
bílum en hinir efnameiri borga fyrir
samskonar eða betra vatn úr krönum.
Dauða um það bil 4 milljóna einstak-
linga á ári, langflestra á barnsaldri,
má beinlínis rekja til skorts á fersku
vatni í heiminum og heilu samfélög-
unum er umbylt vegna þess að vatns-
skortur breytir landslagi og búsetu-
skilyrðum.
Á síðasta ári skrifuðu Þróunarsam-
vinnustofnun Íslands (ÞSSÍ) og
Hjálparstarf kirkjunnar undir sam-
starfssamning um vatnsöflun og
fræðslu henni tengdri í Mósambík, en
samningurinn nær til þriggja ára og
hljóðar upp á 228.000 bandaríkjadali.
Á vefsíðu ÞSSÍ kemur fram að slík
vatnsverkefni skili miklum árangri
og hafi margþætt áhrif til bættra lífs-
skilyrða. Leiðir til að tryggja aðgang
að nægilegu og góðu vatni ættu að
vera forgangsverkefni í aðstoð efn-
aðra ríkja við fátækari samfélög
heims. Þannig er fólki forðað frá
bráðum smitsjúkdómum, auk þess
sem vatnið er fyrsta forsenda mat-
vælaframleiðslu og um leið frekari
framfara og sjálfbærni.
Yfirlýsing sú, sem ValgerðurSverrisdóttir, iðnaðarráð-herra, las upp á Alþingi í gær
og felur í sér, að fullkomin óvissa rík-
ir nú um byggingu álvers á Reyðar-
firði og þar af leiðandi Kárahnjúka-
virkjun, er mikið áfall fyrir
Austfirðinga og alla þá, sem hafa trú-
að því að þessar miklu framkvæmdir
mundu verða þjóðarbúskapnum til
framdráttar.
Þótt iðnaðarráðherra hafi jafn-
framt lýst því yfir, að nú yrði hafin
leit að nýjum samstarfsaðilum um
byggingu álvers er reynsla okkar Ís-
lendinga sú að slík leit tekur tíma.
Raunar má segja, að þrátt fyrir nán-
ast þrotlausa leit að slíkum sam-
starfsaðila í þrjá áratugi hafi aðeins
einn fundizt til viðbótar við Sviss-
lendingana, sem byggðu álverið í
Straumsvík.
Austfirðingar hafa bundið miklar
vonir við þessar framkvæmdir. Þær
eru ekki lengur í sjónmáli. Það væri
sjálfsblekking af hálfu Austfirðinga
að byggja mikið á því, að nýr sam-
starfsaðili komi til sögunnar innan
tíðar. Ef það gerist væri það mikil
heppni. Það væri blekkingarstarf-
semi af hálfu stjórnmálamanna að
halda slíkum væntingum að Austfirð-
ingum.
Landsvirkjun hefur varið miklum
fjármunum til að undirbúa stórvirkj-
anir norðan Vatnajökuls. Nú er óvíst
með öllu að Landsvirkjun eigi eftir
að endurheimta þá peninga. Atvinnu-
lífið á Íslandi hefur bundið ákveðnar
vonir við að virkjunarframkvæmdir
og bygging álvers á Austurlandi
mundi virka eins og vítamínsprauta á
atvinnulífið um land allt. Nú er ljóst
að ekki verður hægt að byggja á
slíku framlagi á næstu misserum.
Það þýðir ekkert annað en horfast
í augu við þennan veruleika. Norsk
Hydro er greinilega ekki vænlegur
samstarfsaðili. Við Íslendingar höf-
um fjárfest mikið í fyrirhuguðu sam-
starfi við Norðmenn um þessar miklu
framkvæmdir en ekki haft erindi
sem erfiði. Háttsemi Norðmanna í
þessu samstarfi hefur ekki orðið til
þess að efla traust landsmanna til
þessa norska fyrirtækis. Þvert á
móti má gera ráð fyrir, að héðan í frá
verði því sem frá Norðmönnum kem-
ur í þessum efnum tekið með miklum
fyrirvörum.
Frá því að álverið við Straumsvík
var byggt fyrir bráðum fjórum ára-
tugum hefur einn maður staðið við
stóru orðin í sambandi við uppbygg-
ingu áliðnaðar á Íslandi. Það er
Kenneth Peterson eigandi Norðuráls
í Hvalfirði. Hann hefur haft áhuga á
að stækka álverið á Grundartanga til
þess að auka hagkvæmni í rekstri
þess. Af einhverjum ástæðum hefur
honum verið tekið af umtalsverðu fá-
læti og ljóst að á síðasta ári var hon-
um og samstarfsmönnum hans mis-
boðið vegna þess hve litla áheyrn
þeir fengu í iðnaðarráðuneytinu.
Eftir þau skakkaföll, sem við Ís-
lendingar höfum orðið fyrir í sam-
skiptum okkar við Norsk Hydro er
tímabært að kanna, hvort áhugi Ken-
neth Peterson á stækkun álversins á
Grundartanga er enn fyrir hendi.
Leit okkar að nýjum samstarfsað-
ilum við uppbyggingu stóriðju á Ís-
landi heldur áfram en að margfeng-
inni reynslu er ástæða til að búast
ekki við of miklu.