Morgunblaðið - 23.03.2002, Blaðsíða 42

MINNINGAR
42 LAUGARDAGUR 23. MARS 2002 MORGUNBLAÐIÐ
O
pinberar umræður
um alþjóðavæðingu,
heimsviðskipti og fá-
tækt eru iðulega á
miklum villigötum.
Engan þarf þó að undra að svo sé
þegar fundir þar sem ætlunin er
að ræða þessi mál verða andstæð-
ingum viðskipta tilefni til götu-
óeirða sem fá meiri athygli fjöl-
miðla en efni fundanna. Þá eru
þeir til sem leggja sig ekki sér-
staklega fram um að draga fram
rétta mynd af afleiðingum al-
þjóðavæðingar heimsins, en Rík-
issjónvarpið sýndi einmitt sér-
stakan þátt eftir einn slíkan
andstæðing alþjóðaviðskipta fyrr
í þessum mánuði. Mátti helst ætla
af mikilli kynningu Ríkissjón-
varpsins á þættinum að hann væri
hinn merk-
asti og af
honum
mætti ekki
nokkur
maður
missa. Þeir
sem í óláni sínu trúðu þessu og
fylgdust með þættinum stóðu
vafalítið upp frá kassanum það
kvöldið fullir andúðar á hinum
slæmu heimsviðskiptum sem
hefðu lítinn annan tilgang en ýta
undir auðssöfnun fárra spilltra
manna á meðan hagur alls al-
mennings í þróunarlöndunum
færi ört versnandi.
Illt ef satt væri, en á þessu máli
er sem betur fer önnur hlið þótt
hún fari ekki jafnhátt og fáir
hlaupi um götur og torg eða eyði-
leggi eignir fólks til að koma
henni á framfæri. Um hana er þó
af og til fjallað svo lítið beri á og
má sem dæmi nefna grein í tíma-
ritinu Foreign Affairs í upphafi
þessa árs. Hagfræðingarnir Dav-
id Dollar og Aart Kraay skrifuðu
grein í tímaritið undir fyrirsögn-
inni Dreifing auðsins og veltu þar
fyrir sér áhrifum alþjóðavæðingar
á kjör fólks í þróunarríkjunum.
Eitt af því sem andstæðingar
alþjóðavæðingar hafa haldið fram
er að munur ríkra og fátækra í
heiminum fari vaxandi, en sam-
kvæmt tölum hagfræðinganna
tveggja á þetta ekki við rök að
styðjast. Hagfræðingarnir segja
að sú mikla aukning auðs sem
orðið hafi fram til ársins 1975 hafi
dreifst ójafnt, en eftir það hafi
jöfnuður aukist í heiminum. Ef lit-
ið er á fátækustu íbúa jarðar þá
fjölgaði þeim fram til ársins 1980,
þótt þeim fækkaði reyndar í hlut-
falli við mannfjölda. Á síðustu
tuttugu árum hefur mestur vöxt-
ur verið í fátækum ríkjum og þess
vegna hefur þeim sem fátækastir
eru fækkað um tvö hundruð millj-
ónir manna. Þetta skýrist að-
allega af breytingum í fjölmenn-
ustu ríkjum heims, Kína og
Indlandi.
Breytingarnar hjá Kínverjum
og Indverjum eru ekki þær sem
andstæðingar alþjóðaviðskipta
ráðleggja, þvert á móti. Þessi ríki
opnuðu fyrir heimsviðskipti og er-
lendar fjárfestingar og síðan hafa
tekjur á mann vaxið mikið. Fleiri
dæmi eru nefnd í grein Dollars og
Kraays, svo sem Úganda, Víet-
nam og Mexíkó, en besta leiðin til
að sýna þann mun sem er á lönd-
um sem opna fyrir viðskipti og
hinum sem fara að ráðum þeirra
sem stunda hávær götumótmæli,
er að sögn hagfræðinganna að
skipta þróunarríkjunum í tvo
hópa. Annars vegar í hóp ríkja
sem hafa opnað hagkerfi sín og
hins vegar hóp þeirra sem hafa
haldið hagkerfunum lokuðum.
Vöxtur þeirra opnu hefur farið
vaxandi síðustu áratugi og var 5%
á síðasta áratug, en á meðan
hægði á vexti ríku landanna og
var hann um 2% á síðasta áratug.
Íbúar þeirra fátæku ríkja sem
kusu að vera ekki með í al-
þjóðavæðingunni liðu því miður
fyrir þá ákvörðun, því vöxtur
þeirra dróst saman og var að
meðaltali aðeins 1% síðustu tvo
áratugi.
Annað sem andstæðingar
markaðsbúskapar hafa haldið
fram er að ójöfnuður aukist innan
ríkja sem opni fyrir viðskipti.
Dollar og Kraay segja þetta ekki
styðjast við fyrirliggjandi tölur,
því sums staðar sé ávinningur
þeirra fátækustu yfir landsmeð-
altali og sums staðar undir. Ekki
sé því hægt að tengja ójöfnuð inn-
an landa við opnun hagkerfa
þeirra. Ójöfnuður einn og sér seg-
ir þó litla sögu, því ójöfnuður get-
ur aukist en allir þó haft það betra
og er Kína gott dæmi um þetta.
Þar hafa kjör hinna verst settu
batnað hratt þótt aðrir hafi bætt
kjör sín enn hraðar, og hinir fá-
tæku eru því betur settir eftir en
áður.
Víetnam er að sögn Dollars og
Kraays annað dæmi. Það ríki hef-
ur tiltölulega nýlega opnað fyrir
viðskipti við umheiminn og í fram-
haldi af því hafa tekjur á mann
aukist mikið án þess að jöfnuður
milli manna hafi breyst merkj-
anlega. Tekjur hinna fátækustu
hafa því aukist mikið. Árið 1988
töldust 75% þjóðarinnar búa við
fátækt, en tíu árum síðar var hlut-
fallið 37% og hafði því minnkað
um helming. Af þeim sem voru fá-
tækastir árið 1992 höfðu 98%
bætt hag sinn sex árum síðar.
Þessi bætti hagur sýndi sig ekki
aðeins í auknum tekjum heldur
líka í því að færri börn þurftu að
vinna og fleiri sóttu skóla.
Þótt alþjóðaviðskipti hafi á síð-
ustu áratugum farið vaxandi er
ekkert sem segir að svo verði
áfram og þar með er engin trygg-
ing fyrir því að kjör fólks í fátæk-
ustu ríkjum heims muni halda
áfram að batna. Linnulítill áróður
gegn viðskiptum og markaðs-
búskap getur orðið til þess að við-
horfin breytist, sérstaklega í lýð-
ræðisríkjum heimsins, þar með
talið öllum ríkustu ríkjum heims.
Það sem skiptir fátækustu íbúa
jarðarinnar mestu er að sem mest
verði opnað fyrir viðskipti milli
ríkja og viðskiptahindrunum rutt
úr vegi. Þetta á ekki síst við um
viðskipti milli ríkra og fátækra
ríkja og þess vegna nægir ekki að
koma upp viðskiptablokkum eða
fríverslunarsvæðum með ytri toll-
múrum, en Evrópusambandið er
einmitt „gott“ dæmi um slíkt
bandalag. Fella þarf niður tolla og
aðrar viðskiptahömlur og gera fá-
tækustu ríkjunum kleift að vinna
sig út úr erfiðleikunum og í bjarg-
álnir. Með þessu mæla bæði rök
reynslunnar og almennar rök-
semdir um kosti markaðs-
viðskipta.
Fátækum
fækkar
Þótt alþjóðaviðskipti hafi á síðustu ára-
tugum farið vaxandi er ekkert sem segir
að svo verði áfram og þar með er engin
trygging fyrir því að kjör fólks í fátæk-
ustu ríkjum heims muni áfram batna.
VIÐHORF
Eftir Harald
Johannessen
haraldurj@mbl.is
✝ Anna MargrétSigurðardóttir
fæddist í Reykjavík
hinn 25. október
1990. Hún lést af
slysförum hinn 9.
mars síðastliðinn.
Foreldrar hennar
eru Sigurður Guð-
mundsson og Hólm-
fríður Óskarsdóttir
til heimilis í Rauða-
skógi í Biskupstung-
um. Anna Margrét
var yngst átta systk-
ina en þau eru: Jó-
hannes Helgason, f.
2. október 1967, giftur Helgu
Maríu Jónsdóttur, þau eiga þrjú
börn. Ragnhildur Petra Helga-
dóttir, f. 3. nóvember 1968, d. 16.
september 1996, hún á tvo syni.
Þuríður Ágústa Sigurðardóttir,
f. 17. desember 1974, sambýlis-
maður Sigurjón
Pétur Guðmunds-
son, saman eiga þau
eina dóttur en Sig-
urjón Pétur á tvo
syni fyrir. Hildur
Ósk Sigurðardóttir,
f. 10. apríl 1978,
sambýlismaður
Helgi Jakobsson.
Ólafur Jóhann Sig-
urðarson, f. 3. nóv-
ember 1981. Áshild-
ur Sigrún
Sigurðardóttir, f.
13. september 1983.
Guðríður Olga Sig-
urðardóttir, f. 4. janúar 1986.
Anna Margrét var nemi í
Reykholtsskóla í Biskupstung-
um.
Útför Önnu Margrétar fer
fram frá Skálholtskirkju í dag og
hefst athöfnin klukkan 14.
Hví var þessi beður búinn,
barnið kæra, þér svo skjótt?
Svar af himni heyrir trúin
hljóma gegnum dauðans nótt.
Það er kveðjan: „Kom til mín!“
Kristur tók þig heim til sín.
Þú ert blessuð hans í höndum,
hólpin sál með ljóssins öndum.
(B. Halld.)
Elsku litla systir okkar, þú sem
varst alltaf svo glöð og hress og
varst vinur allra, síst af öllu kom
okkur í hug að þú yrðir tekin frá
okkur svo fljótt og snögglega. Það er
svo margt sem við áttum eftir að
gera með þér en við vitum að Peta
hefur tekið á móti þér og ykkur líður
vel saman. Þessi tími sem við áttum
með þér er ómetanlegur og minning-
arnar margar og góðar.
Það er svo margt sem kemur upp í
hugann þegar við minnumst þín,
elsku Anna Margrét, t.d. þegar þú
og Bergþór frændi voruð tveggja og
þriggja ára og stunguð af til að heim-
sækja ömmu á Brekku, þú varst alls-
ber í stígvélum með bleyjuna í hend-
inni þegar afi á Brekku fann ykkur
úti á túni, eða þegar þú varst 4 og ½
árs og sást að 25. apríl á dagatalinu
var skrifaður með rauðu þá hélstu að
það væri afmælið þitt, það var sama
hvað pabbi sagði, þú ætlaðir að halda
upp á afmælið þitt þennan dag og því
var ekki breytt, mamma bakaði og
þú hringdir í vini og ættingja og
bauðst í 4 og ½ árs afmæli, þetta árið
fékkstu tvær afmælisveislur. Þú
varst svo fín í samkvæmiskjólnum
sem mamma saumaði á þig fyrir
unglingaball hestamannafélagsins í
haust og þú varst svo ánægð að eiga
samkvæmiskjól, þetta mátti ekki
bara vera kjóll, þetta varð að vera
samkvæmiskjóll. Það er okkur líka
ofarlega í huga hvað þú varst mikið
fyrir að syngja. Þú varst ekki há í
loftinu þegar við vorum farin að
kenna þér vísurnar og þú varst ekki
lengi að læra þær og söngst hástöf-
um við hvert tækifæri, þó að textinn
væri kannski ekki alveg réttur þá
varstu með laglínuna á hreinu. Þeg-
ar þú varst að dunda þér eitthvað við
eldhúsborðið t.d. við lærdóminn
heyrðum við þig iðulega vera að
söngla eitthvað skemmtilegt. Og
auðvitað varstu með í kórnum alveg
frá því þegar þú byrjaðir í skólanum
og auðséð á þér að þér þótti þetta hin
mesta skemmtun. Þú varst svo
spennt yfir því að fá að syngja með
Sinfóníuhljómsveit Íslands hinn 7.
mars síðastliðinn, þetta voru alveg
frábærir tónleikar og þú varst svo
ánægð með þá. Þú hafðir nú ansi
gaman af því að ergja frændsystkini
þín en samt máttuð þið ekki af hvert
öðru sjá og þú varst ansi dugleg að
kenna þeim ýmsan fróðleik t.d. að
skrifa stafina og margt fleira, þau
sakna þín sárt og það gerum við öll.
Við geymum þessar minningar og
margar fleiri í hjarta okkar, elsku
litli grallarinn okkar.
Þín systkini,
Jóhannes, Þuríður Ágústa,
Hildur Ósk, Ólafur Jóhann,
Áshildur Sigrún, Guðríður
Olga og fjölskyldur.
Elsku frænkan ljúfa,
þú horfin ert á braut.
Blíð og góð við alla,
sem elsku þinnar naut.
Nú hrynja tár af hvörmum,
því sorgin er svo sár.
Að hafa þig ei lengur,
en þessi fáu ár.
(G.L.J.)
Kæru foreldrar, systkini og aðrir
aðstandendur. Guð gefi ykkur styrk
á þessari erfiðu stund.
Dagný Rut og fjölskylda.
Kveðja frá Reykholtsskóla
Mikill harmur er kveðinn að nem-
endum og starfsfólki Reykholtsskóla
þegar Anna Margrét Sigurðardóttir
hefur skyndilega horfið úr röðum
okkar. Hún var einstaklingur sem
eftir var tekið í skólanum. Glaðlyndi
einkenndi hana og hún var góður og
einlægur félagi sem gat verið félagi
allra án manngreinarálits. Hjálpsöm
var hún, fús og reiðubúin til að tak-
ast á við verkefnin sem við blöstu.
Raunar sýndi hún forystuhæfileika
bæði í leik og starfi um leið og hún
var jákvæð og hlý í samskiptum við
aðra. Þeir, sem eitthvað þekkja til
skólastarfs, skilja af þessum fáu orð-
um að þarna fór einstaklingur sem
leggur gott til þess starfs og gerir
það léttara. Utan skólans var Anna
Margrét virk í frjálsum íþróttum og
kórstarfi. Þar reyndist hún einnig
þessi tápmikla og drífandi stúlka, og
öll bundum við vonir við að úr henni
yrði farsæll og verkmikill einstak-
lingur. Hinir augljósu mannkostir
hennar öfluðu henni álits um leið og
þeir urðu til þess að okkur í skól-
anum þótti vænt um hana. Þegar við
nú og síðar minnumst hennar, minn-
umst við stúlku sem var gefandi ein-
staklingur, glaðvær, áreiðanleg og
jákvæð í senn. Hún bar með sér
birtu inn í líf okkar og það mun
minning hennar gera á komandi tíð.
Góðan Guð biðjum við að styrkja for-
eldra hennar, systkini og fjölskyldu
alla í þeim harmi sem nú steðjar að.
Arndís Jónsdóttir.
Himnarnir gráta í dag. En það líð-
ur ekki á löngu þar til þeir fara að
brosa í gegnum tárin því Anna Mar-
grét er komin til þeirra. Ég er viss
um, Anna mín, að þú átt eftir að
skemmta þeim í himnagörðunum al-
veg eins og þú skemmtir okkur. Þú
varst alltaf brosandi, hlæjandi og
varst sífellt að reyna að koma öðrum
í gott skap. Lífskrafturinn og lífs-
gleðin einkenndu þitt bjarta fas og
smituðu auðveldlega út frá sér. Rétt-
lætiskennd þín var sterk og þú
stóðst yfirleitt með lítilmagnanum
og varst yfirleitt komin til að miðla
málum ef einhver lenti í ósætti.
Við vorum fyrr í vetur að gera
verkefni um vini. Skilgreining þín á
vel við hér þar sem þú sagðir: „Sann-
ur vinur er sá sem finnur til með
honum þegar einhver deyr.“ Þessi
litla setning lýsir þér vel. Þú fannst
alltaf til með þeim sem minna máttu
sín og varst alltaf til í að hjálpa þeim
á einhvern hátt.
Ekki ertu lengur hér
en góðar stundir gafstu mér.
Kysstu kallinn og hresst’ann við
með brosi þínu og hlátranið.
Fyndin tilsvör og smellnar sögur
gerðu oft kennslustundirnar einkar
ánægjulegar því húmor þinn var ein-
stakur. Sem kennara gerðir þú
manni oft erfitt fyrir með þessum
bröndurum og nær ómögulegt var að
segja þér að hætta. Það mun taka
langan tíma að jafna sig á því að
þessar hnyttnu athugasemdir séu
farnar og munu ekki koma aftur. En
mikið hlýtur að vera gaman í himna-
ríki núna.
Ég er mjög stoltur af að hafa
fengið að kynnast þér og þekkja. Við
náðum alltaf vel saman og var alltaf
góður skilningur á milli okkar. Sárn-
ar mér mikið að þurfa að horfa á eft-
ir einum af mínum fyrirmyndarnem-
endum.
Forréttindi voru að þekkja þig
syrgi ég það að hafa þig misst.
Þó á því ég hugga mig
að þeir góðu fara ávallt fyrst.
En nú þurfum við víst að kveðjast
þótt allt of snemmt sé. En þrátt fyrir
að þú sért farin úr augsýn minni ertu
ekki farin úr huga mínum. Orð frels-
arans sjálfs eiga vel við þig nú en
hann sagði: „Sjá ég dó, en ég lifi þó.“
Í einum popptextanum var sagt að
aðeins þeir góðu myndu deyja ungir
og á það svo sannarlega við hér. Ég
veit að það er vel tekið á móti þér og
ég veit að ekki líður á löngu þangað
til þú verður búin að heilla alla með
þínum skæru heillandi augum og
bjarta brosi. Megi Guð varðveita þig
og vernda alla tíð, Anna mín. Ég
mun sárt sakna þín og minning þín
mun lifa í hjarta mínu um ókomna
tíð. Megi Guð einnig varðveita og
vernda fjölskyldu þína í þeirri miklu
sorg sem framundan er. Vertu sæl,
Anna Margrét, það voru forréttindi
að fá að þekkja þig.
Farin eru brosin þín
ásamt augum þínum björtum.
En mundu bara Anna mín
þú verður alltaf í okkar hjörtum.
Þinn kennari og vinur,
Karl Pálsson.
Elsku Anna Margrét okkar. Nú
hefur Guð sent engla sína til að ná í
þig og þú farin frá okkur. Þú ert far-
in en við sitjum hér eftir sorgmædd
og sár. Þú varst alltaf í léttu skapi og
skemmtileg. Þú varst sú hressasta
og fyndnasta af okkur. Þú komst
okkur alltaf til að hlæja. T.d. þegar
mátti koma með geisladiska í skól-
ann, þá komst þú alltaf með Ladda-
disk eða eitthvað í þeim dúr sem
komu okkur til að hlæja á meðan
aðrir komu með einhverja rokk-
diska.
Margar minningar koma upp á
stundu sem þessari. Allir muna þó
eftir afmælinu þínu sem þú hélst í
sumarbústaðnum með Gísla Rúnari.
Það fannst okkur frábær dagur og
við fengum svo að gista. Þú varst
alltaf á fullri ferð en þó aldrei til
vandræða. Þú lést engan vaða yfir
þig en stóðst alltaf með öllum og öll-
um líkaði vel við þig. Þú varst ótrú-
lega fljót að hlaupa. Þótt þú hafir
verið svolítið búttuð malaðirðu okk-
ur öll í píp-testinu í leikfimi.
Við þökkum fyrir þær stundir sem
við áttum saman. Þær eru okkur
dýrmætar. Við minnumst þín alltaf
sem bekkjarsystur og góðrar vin-
konu. Megi Guðs englar leiða þig inn
í eilífðina.
Þínir vinir og
bekkjarfélagar í 6. bekk.
Anna Margrét var mjög glaðlynd
og skemmtileg, það var ansi fátt sem
tók brosið af vörum hennar.
Við kynntumst fyrir rúmlega
þremur árum. Gunnhildur amma
mín þekkti Önnu Margréti og ég
kynntist henni í gegnum ömmu.
Anna Margrét ætlaði að koma til
mín á laugardagsmorguninn 9. mars
og vera hjá mér þessa nótt. Við ætl-
uðum að fara í bíó, sund og á skauta,
en Guð hafði ætlað henni annað. Ég
á alltaf eftir að minnast hennar sem
ANNA MARGRÉT
SIGURÐARDÓTTIR