Morgunblaðið - 23.03.2002, Blaðsíða 26

ERLENT
26 LAUGARDAGUR 23. MARS 2002 MORGUNBLAÐIÐ
Gistiheimili›
Árger›i
BARNASKÓLINN í pakistanska
þorpinu Sachadino Sheikh er nið-
urníddur og táknrænn fyrir
menntakerfið í Pakistan, landi þar
sem örbirgðin hefur alið á trúarof-
stæki og orðið gróðrarstía fyrir
hryðjuverkahreyfingar.
Í skólanum er aðeins ein kennslu-
stofa og um tuttugu drengir og
stúlkur sitja þar á skemmdum
bekkjum, með fæturna á skítugu
steingólfi. Kennarinn romsar upp
helstu vandamálum skólans, sem
eru þau sömu og í mörgum öðrum
pakistönskum barnaskólum: ekkert
nothæft salerni, ekkert drykkjar-
vatn, ekkert rafmagn. Nemend-
urnir fá engar námsbækur í stærð-
fræði eða urdu, helsta tungumáli
Pakistans, vegna þess að ríkið sér
skólunum ekki fyrir slíkum bókum
og foreldrarnir segjast ekki hafa
efni á að kaupa þær. Ástandið var
enn verra fyrir nokkrum mánuðum
því kennarinn ómakaði sig þá ekki á
því að mæta í skólann.
„Við verðum að heyja
stríð gegn fátækt“
Ömurlegt ástand mennta-
kerfisins í Pakistan er eitt af þeim
vandamálum sem þarf að leysa ef
stríðið gegn hryðjuverkastarfsemi í
heiminum á að bera árangur og ef
ætlunin er að ráðast á rætur vand-
ans. Þetta er mat margra sérfræð-
inga og heimsleiðtoga, þeirra á
meðal Kofis Annans, fram-
kvæmdastjóra Sameinuðu þjóð-
anna, og James D. Wolfensohns,
bankastjóra Alþjóðabankans. Frá
hryðjuverkunum 11. september
hafa þeir hvatt til þess að auknu fé
verði varið til að draga úr fátækt,
fáfræði og sjúkdómum í þróun-
arlöndum. Fjallað er um málið á
ráðstefnu á vegum Sameinuðu þjóð-
anna sem hófst í vikunni og George
W. Bush Bandaríkjaforseti er á
meðal þeirra sem sitja hana.
„Við verðum að heyja stríð gegn
fátækt,“ sagði Wolfersohn í ræðu
nýlega og skoraði á iðnríkin að tvö-
falda framlög sín til þróun-
araðstoðar. „Sjaldan höfum við
staðið frammi fyrir málefni sem
hefur svo mikla þýðingu fyrir frið
og öryggi í heiminum.“
Börnunum innrætt
hatur á Vesturlöndum
Það er þó enginn hægðarleikur
að draga úr fátæktinni og til að
mynda ekki jafneinfalt og að fella
stjórn talibana í Afganistan. Pak-
istan er lýsandi dæmi um hversu
erfitt það getur verið að uppræta
þær efnahagsaðstæður sem ala á
trúarofstæki og hryðjuverka-
starfsemi.
Tengslin milli fátæktar og
hryðjuverkastarfsemi eru sérlega
augljós í Pakistan. Meingallaðir rík-
isskólar og slæm lífskjör í landinu
eru helstu ástæður þess að rúm hálf
milljón nemenda hefur verið skráð í
trúarskóla, svokallaða madrassas.
Þeir njóta stuðnings góðgerð-
arstofnana múslíma út um allan
heim og sjá nemendunum fyrir
fæði, húsaskjóli, námi í Kóraninum
og margir þeirra innræta börn-
unum hatur á Vesturlöndum. Skól-
arnir hafa því orðið gróðrarstía fyr-
ir hreyfingar sem boða heilagt stríð
gegn Vesturlöndum.
Reynslan af
þróunaraðstoðinni slæm
Í ljósi þessara vandamála virðist
liggja í augum uppi að lausnin felist
í því að dæla peningum í Pakistan.
Reynslan af þróunaraðstoðinni við
landið hefur á hinn bóginn verið svo
slæm að ríki á borð við Bandaríkin
eru treg til að verða við áskorunum
Wolfersohns og annarra um að tvö-
falda aðstoðina.
Pakistan hefur fengið meiri að-
stoð á síðustu 40 árum en nokkurt
annað land fyrir utan Indland og
Egyptaland. Samt eru vandamál
eins og barnadauði og ólæsi alvar-
legri í Pakistan en í flestum öðrum
þróunarlöndum, að sögn Williams
Easterlys, fyrrverandi hagfræðings
hjá Alþjóðabankanum og höfundar
nýrrar bókar um ástandið í þróun-
arlöndunum.
Easterly bendir til að mynda á að
55% Pakistana eru ólæs en aðeins
31% að meðaltali í löndum þar sem
meðaltekjurnar eru svipaðar, svo
sem Indlandi, Bangladesh, Fíla-
beinsströndinni, Bólivíu og Lesotho.
Alþjóðabankinn viðurkenndi í
skýrslu, sem birt var í janúar, að ár-
angurinn af aðstoðinni við Pakistan
hefði verið „í lágmarki, sérstaklega
í menntamálum, málaflokki sem við
höfum lagt mesta áherslu á“.
Í skýrslunni kom fram að nem-
endum úr fátækum fjölskyldum hef-
ur fækkað í Pakistan frá 1990 og
núna er aðeins helmingur pakist-
anskra barna á aldrinum 5–9 ára í
skóla. Af þeim sem ljúka barna-
skólanámi er allt að helmingurinn
nánast ólæs, að sögn skýrsluhöf-
undanna.
Sérfræðingar segja að helstu
ástæður þess að þróunaraðstoðin
hefur borið svo lítinn árangur séu
mikil völd yfirstéttarinnar, spilling
meðal embættismanna og van-
máttur stofnana eins og dómstóla
sem eiga að vernda réttindi ein-
staklinga.
Sölsa undir sig skólabyggingar
Sérfræðingunum er tíðrætt um
mikil völd landeigenda í sveitunum,
sem minna á lénsskipulagið sem
hvarf í flestum löndum heims fyrir
mörgum öldum. Nánast allir forset-
ar Pakistans hafa verið úr röðum
landeigenda, sem ráða lögum og
lofum í mörgum héruðum.
Þorp í grennd við Sachadino
Sheikh, sem er í Sindh-héraði, er
dæmi um hvernig landeigendur
hafa misnotað vald sitt til að sölsa
undir sig skólabyggingar og skipa
vini og vandamenn í kennarastöður
og embætti, sem tryggja þeim laun
og ellilífeyri án þess að þeir þurfi að
leggja sig fram.
Þyrping húsa í þorpinu hefur ver-
ið ætluð fyrir barnaskóla, miðskóla
og bókasafn. Aðeins einn stúlkna-
bekkur var í skólanum þegar blaða-
maður The Washington Post heim-
sótti þorpið nýlega og aðeins einn
kennari var við störf. Landeigand-
inn notaði eitt skólahúsanna sem
fundarstað og bókasafnið var notað
til að hýsa gesti hans. Engin stúlka
var skráð í miðskólann og enginn
kennari mætti til vinnu, að sögn
skólastýrunnar, sem sat verk-
efnalaus á skrifstofu sinni. Hún er
önnur tveggja eiginkvenna landeig-
andans.
38% skólanna voru starfhæf
Þannig er ástandið í mörgum öðr-
um skólum, að sögn Haris Gazdars,
pakistansks félagsfræðings, sem
rannsakaði skóla í 125 þorpum í
Pakistan. Hann komst að því að
landeigendur notuðu mörg skóla-
húsanna fyrir geitur og aðrar
skepnur og margir kennaranna,
sem nutu verndar landeigenda,
mættu ekki til vinnu.
Gazdar sagði að verstu skólarnir
væru á svæðum þar sem völd land-
eigendanna eru mest. Hann bætti
þó við að ekki væri aðeins við land-
eigendur að sakast. Hann kvaðst
hafa orðið var við margskonar
vandamál sem ekki væri hægt að
kenna landeigendum um. Kennarar
hefðu t.a.m. notað skólastofur til að
geyma timbur sem þeir seldu til að
afla aukatekna. Þá væru dæmi um
að embættismenn hefðu hótað að
flytja kennara í skóla í afskekktum
þorpum ef þeir greiddu þeim ekki
mútur.
Niðurstaða Gazdars var að aðeins
38% skólanna væru starfhæf, þ.e.
með kennara sem mættu til vinnu,
buðu upp á reglulega kennslu og
lágmarksaðstöðu, svo sem salerni
og nothæfar töflur.
Meingallaðir
skólar og fátækt
ala á trúarofstæki
Sachadino Sheikh. The Washington Post.
Paul Blustein/Washington Post
Aðstæður eru slæmar í þessum skóla í þorpinu Sachadino Sheikh. Ekkert salerni, drykkjarvatn né rafmagn.
’ Rúm hálf milljónnemenda hefur verið
skráð í trúarskóla í
Pakistan ‘