Morgunblaðið - 23.03.2002, Blaðsíða 20

VIÐSKIPTI/ATHAFNALÍF
20 LAUGARDAGUR 23. MARS 2002 MORGUNBLAÐIÐ
„ÞEGAR ég hóf sjómennsku 1968 var
það svo mikill viðburður að sjá hval,
að maður var jafnvel ræstur til að
skoða hann. Frá því hvalveiðum var
hætt hefur hvölum fjölgað mjög hratt
og síðustu árin er eins og sprenging
hafi orðið í fjölda hvala. Í sumar voru
þvílíkar breiður af smáhvelavöðum og
stórhvelum að maður sá varla út yfir
þær,“ sagði Árni Bjarnason, formað-
ur Farmanna- og fiskimannasam-
bands Íslands, á fundi um hvalveiðar í
gær. Sjávarútvegsráðherra sagði á
fundinum að hann gæti ekki sagt til
um það hvenær hvalveiðar hæfust.
Veiðar væru á stefnuskránni, en
standa þyrfti rétt að málum og vanda
til verka.
Hrikaleg sjón
Árni Bjarnason sagði ennfremur að
þetta væri hrikaleg sjón og hann
hryllti við þeirri framtíð sem blasti við
íslenzkum sjómönnum, því hvalir og
selir væru að éta þá út á gaddinn.
„Það er stórmál að við hefjum veið-
ar strax. Hver mánuður sem líður án
veiða er dýr. Það er ekki stætt á því
fyrir okkur lengur að hefja ekki veið-
ar. Heldur svo fram sem horfir, verð-
ur okkar ágæta lýðræði orðið að hval-
ræði. Þetta er orðið þannig að það
erum annaðhvort við eða hvalurinn,“
sagði Árni.
Framsögumenn á fundinum auk
Árna voru þeir Gísli Víkingsson, líf-
fræðingur á Hafrannsóknastofnun,
Árni Mathiesen, sjávarútvegsráð-
herra og Jón Gunnarsson, formaður
sjávarnytja.
Sækir um leyfi til
innflutnings á hvalkjöti
Jón Gunnarsson setti fundinn og
rakti gang mála frá því samþykkt var
þingsályktunartillaga um að hefja
bæri hvalveiðar fyrir þremur árum.
Hann sagði að inngangan í Alþjóða-
hvalveiðiráðið hefði verið mikilvægt
skref. Hann benti á að um 80% ís-
lenzku þjóðarinnar vildu hefja hval-
veiðar svo og öll helztu hagsmuna-
samtök í sjávarútvegi. Hann sagði
hvalveiðar nauðsynlegan þátt í sjálf-
bærri nýtingu auðlinda hafsins og að
stjórnvöld hefðu allt í hendi sér til að
hefja veiðar strax í sumar.
Jón sagði einnig frá því að hann
hefði sótt um það til bæði sjávarút-
vegsráðuneytis og landbúnaðarráðu-
neytis að fá að flytja inn hvalaafurðir
frá Noregi, en hefði ekki fengið nein
svör enn. Hann sagðist ekki skilja
hvers vegna landbúnaðarráðuneytið
þyrfti að hafa afskipti af innflutningi
sjávarafurða. Árni Mathiesen upp-
lýsti á fundinum að erindið væri nú
hjá yfirdýralækni til umsóknar.
Hnúfubak hefur fjölgað mikið
Gísli Víkingsson skýrði frá hvala-
talningum og stofnstærðarmati á
hrefnu, langreyði og hnúfubak. Hval-
ir voru taldir á síðasta sumri en úr-
vinnslu gagna er enn ekki lokið. Nið-
urstöður munu verða kynntar á
fundum NAMMCO, Norður-Atlants-
hafs sjávarspendýraráðsins. Hann
sagði hvalatalninguna afar mikilvæga
varðandi nytjar og verndun hvala og
til að meta áhrif hvala í fjölstofna
samhengi, en hvalir eru taldir á fimm
ára fresti.
Gísli sagði útbreiðslu hrefnu mesta
í Faxaflóa, en mikið væri einnig af
henni fyrir Suðausturlandi og Norð-
urlandi og í fyrra hefði verið meira
um hrefnu en í fyrri talningum.
Langreyðurin heldur sig mest vest-
ur af landinu á hefðbundnum hval-
veiðisvæðum. Það sem væri hins veg-
ar nýtt væri hve mikið væri af henni á
öllu hafsvæðinu milli Íslands og
Grænlands. Einnig væri töluvert af
langreyði norðaustur af landinu,
Gísli sagði þéttleika hnúfubaks gíf-
urlegan norður af landinu. Svo hefði
einnig verði í talningu 1995, en þá
hefði stofninn verið metinn um 14.000
dýr, en samkvæmt svokallaðri varúð-
arreglu væri stofninn talinn 5.000 til
40.000 dýr, en niðurstöður frá því í
fyrra lægju ekki fyrir. Unnið er að ná-
kvæmu stofnstærðarmati fyrir
hnúfubak, en ljóst væri að honum
hefði fjölgað mikið, eða um 11% á ári
að meðaltali. Hnúfubakur var friðað-
ur árið 1915, en eftir að hvalveiðar
okkar Íslendinga hófust 1948 veidd-
ust 6 hnúfubakar fram til ársins 1955
en enginn síðan.
Súpum seyðið af mistökum okkar
Árni Mathiesen rakti gang mála
allt frá hvalveiðibanninu. Hann sagði
mikil mistök hafa verið gerð þegar
banninu var ekki mótmælt og af því
værum við nú að súpa seyðið. Það
væri einnig slæmt að vísindaveiðun-
um skyldi hafa verið hætt, því nú væri
komið 13 ára gat í hvalarannsóknir.
Hann sagði hins vegar ekki hægt að
meta hvort rétt hefði verið að ganga
úr hvalveiðiráðinu á sínum tíma.
Hann sagði ennfremur mikilvægt
að vera innan Alþjóðahvalveiðiráðsins
til að geta selt hvalaafurðir. CITES,
stofnun um viðskipti með afurðir úr
friðuðum dýrum, bannaði viðskipti
með hvalaafurðir, en fjórar þjóðir
hefðu mótmælt því, en það væru Jap-
anir, Norðmenn, Íslendingar og ey-
ríki í Karíbahafinu. Því væri Japan í
raun eini markaðurinn. Árni ræddi
gang mála á síðasta ársfundi hval-
veiðiráðsins og sagði að hann liti svo á
að við værum fullgildir aðilar að
ráðinu með fyrirvara við hvalveiði-
banni, en til að vinna þeirri skoðun
okkar fylgi væri verið að vinna að
breytingum á fyrirvaranum til að fá
hann samþykktan á næsta ársfundi.
Í fyrirspurnum að loknum fram-
söguerindum sagði Arnór Halldórs-
son, lögmaður, að það væri ekkert sem
kæmi í veg fyrir að við hæfum hval-
veiðar. Aðild okkar að NAMMCO væri
næg til þess. Þess vegna væri hægt að
hefja veiðar starx. Það gengi ekki að
leita stöðugt uppi hindranir og and-
stæðinga. Aðgerða væri þörf.
Guðjón Arnar Kristjánsson, alþing-
smaður, boðaði frumvarp á Alþingi
um hvalveiðar. Tími til athafna væri
kominn.
Kristján Loftsson, forstjóri Hvals
hf., sagði það óþarfa að breyta fyr-
irvaranum vegna þess að atkvæða-
greiðslan um fyrirvara Íslands á síð-
asta ársfundi Alþjóðahvalveiðiráðsins
hefði verið ólögleg. Kristján taldi
einnig vonlítið að snúa Bandaríkja-
mönnum frá andstöðu við hvalveiðar.
Konráð Eggertsson, sjómaður og
fyrrum hrefnuveiðimaður, sagðist
hafa gert sé vonir um að veiðar væru
að hefjast. Svo virtist nú að það myndi
dragast á langinn og vildi hann fá
skýr svör frá Árna um upphaf hval-
veiða. Friðrik Arngrímsson taldi rétt
að hefja veiðar strax og byrja mætti á
hrefnunni. Það væri ljóst að við yrð-
um fyrir einhverjum skakkaföllum og
þeim yrðum við einfaldlega að taka.
Hann sagði að allar þjóðirnar í
kringum okkur væru að veiða hval,
svo sem Norðmenn, Færeyingar,
Grænlendingar og jafnvel Banda-
ríkjamenn. „Af hverju veiðum við
ekki líka? spurði Friðrik.
Verðum að komast
hjá viðskiptaþvingunum
Í svörum Árna kom fram að aðildin
að NAMMCO dygði ekki til þess að
við gætum hafið veiðar. Hann sagði
kostnað við kynningu málstaðar okk-
ar mikinn á okkar mælikvarða en
nánast dropa í hafið í baráttunni í
Bandaríkjunum. Hann sagði að það
hvarflaði ekki að sér annað en hval-
veiðum okkar yrði mótmælt en við
yrðum og komast hjá viðskiptaþving-
unum. Hann ítrekaði að hann gæti
ekki sagt hvenær veiðar myndu hefj-
ast en hann hefði á það ákveðna sýn.
Loks sagði Árni að í huga hans kæmi
ekki til greina að byrja á hrefnuveið-
um og hefja svo stórhvelaveiðar. Það
yrði að byrja á hvorutveggja samtím-
is.
„Hvalir og selir að éta
sjómenn út á gaddinn“
Hvalveiðar á
stefnuskránni
en sjávarútvegs-
ráðherra segist
ekki geta
sagt hvenær
þær hefjist
Morgunblaðið/Kristinn
Fundur um hvalveiðar á vegum Sjávarnytja og hagsmunasamtaka í sjávarútvegi í gær var fjölsóttur. Flestir þeirra
sem tóku til máls voru fylgjandi því að hvalveiðar yrðu hafnar strax og sáu því fátt til fyrirstöðu. Kristján Loftsson,
forstjóri Hvals, er fyrir miðri mynd.
tilraunir með staðsetningarkerfi
fyrir almenna notendur og fyrir-
tæki. Segir að tilraunir þess hafi
gefið góða raun, meðal annars hafi
fyrirtæki notfært sér tæknina til
þess að staðsetja starfsmenn og
geta bætt rekstrarlegar aðferðir
sínar. Ágúst Einarsson, fram-
kvæmdastjóri TrackWell, segir
samninginn sérlega mikilvægan
fyrir fyrirtækið enda geri það því
kleift að kynna vörur sínar á há-
þróuðum farsímamarkaði. Track-
Well var stofnað 1996 og hefur
þróað staðsetningarbundna þjón-
ustu frá upphafi.
ÍSLENSKA hugbúnaðarfyrirtækið
TrackWell Software (Stefja) hefur
gert þróunar- og samstarfssamning
við finnska fyrirtækið Oy Radio-
linja Abhave um að ýta úr vör stað-
setningarbundinni þjónustu Track-
Well í Finnlandi. Þá hyggjast
fyrirtækin þróa í sameiningu nýjar
gerðir af staðsetningarbundinni
þjónustu í framtíðinni, að því er
fram kemur í fréttatilkynningu.
Segir að Radiolinja hafi staðið að
undirbúningi og tilraunum á stað-
setningarbundinni þjónustu Track-
Well á farsímakerfi sínu. Radio-
linja hefur meðal annars gert
TrackWell haslar
sér völl í Finnlandi