Morgunblaðið - 16.05.2002, Blaðsíða 1

113. TBL. 90. ÁRG. FIMMTUDAGUR 16. MAÍ 2002 PRENTSMIÐJA MORGUNBLAÐSINS
STOFNAÐ 1913
MORGUNBLAÐIÐ 16. MAÍ 2002
SAMKVÆMT síðustu útgönguspám
unnu Kristilegi demókrataflokkurinn
og flokkur Pims Fortuyns, sem myrt-
ur var fyrir 10 dögum, stórsigur í
þingkosningunum í Hollandi í gær.
Að sama skapi beið samsteypustjórn-
in, undir forystu Verkamannaflokks-
ins, mikinn ósigur.
Kristilegir demókratar, sem hafa
verið utan stjórnar í tvö kjörtímabil,
fá 43 sæti af 150 á þingi samkvæmt
spánum og Listi Fortuyns 26. Hann
er því orðinn næststærsti stjórnmála-
flokkur í landinu. Verkamanna-
flokknum var aðeins spáð 23 þingsæt-
um en hafði 45 á síðasta þingi. Var
samstarfsflokki hans, Frjálslyndum
hægrimönnum, einnig spáð 23 sætum
og útlit var fyrir mikið tap hjá þriðja
stjórnarflokknum, D66. Er þetta enn
einn ósigurinn fyrir mið- og vinstri-
flokka í Evrópu og ljóst, að kjósendur
hafa ekki látið ríkisstjórnina njóta
mikils hagvaxtar og lítils atvinnuleys-
is sl. átta ár. Leiðtogi Verkamanna-
flokksins, Ad Melkert, sagði af sér
embættinu í gær vegna úrslitanna.
Kristilegir demókratar háðu kosn-
ingabaráttuna undir merkjum gam-
alla gilda og lögðu mikla áherslu á lög
og reglu. Flokkur Fortuyns lagði
mikla áherslu innflytjendamálin en
Fortuyn hafði þó frábeðið sér allan
samanburð við Le Pen í Frakklandi
og Jörg Haider í Austurríki.
Kosið aftur á árinu?
Kristilegir demókratar hafa ekki
útilokað samstarf við Lista Fortuyns
en þeir munu þó verða að fá þriðja
flokkinn til liðs við sig. Líklegt þykir,
að þeir ræði um það við frjálslynda
hægrimenn en leiðtogi þeirra, Frits
Bolkenstein, spáði því í gær, að kosið
yrði aftur á árinu vegna þess að Listi
Fortuyns væri eins og höfuðlaus her
eftir dauða leiðtogans og líklegur til
að valda erfiðleikum í samstarfi.
AP
Frambjóðendur Lista Fortuyns fagna spám um mikinn sigur. Er flokkurinn nú annar stærstur á þingi.
Stórsigur hægri-
flokka í Hollandi
Listi Fortuyns orðinn annar stærsti flokkurinn
Haag. AFP.
YASSER Arafat, leiðtogi Palestínumanna, lét í
gær undan miklum þrýstingi og boðaði gagngera
uppstokkun á skipulagi heimastjórnarinnar. Til-
kynnti hann jafnframt, að efnt yrði til kosninga
seint í sumar eða í haust, jafnt til þings sem sveit-
arstjórna. Viðurkenndi hann að auki, að sér hefðu
orðið á ýmis mistök. Hanan Ashrawi, kunn, palest-
ínsk þingkona, varaði Arafat við í gær og sagði, að
nú yrði hann að fylgja orðum sínum eftir í verki.
Í ræðu, sem Arafat flutti á palestínska þinginu í
gær, fordæmdi hann árásir á óbreytta borgara í
Ísrael og sagði, að þær gerðu ekkert nema skaða
baráttu Palestínumanna fyrir sjálfstæði. Þá
kvaðst hann bera alla ábyrgð á þeim samningum,
sem gerðir hefðu verið til að aflétta umsátrinu um
höfuðstöðvar heimastjórnarinnar í Ramallah.
Hafa þeir mælst mjög illa fyrir meðal Palestínu-
manna.
Arafat lýsti því síðan yfir, að hann ætlaði að
leggja fram tillögur um nýja skipan heimastjórn-
arinnar og öryggismála í landinu.
Lýðræðislegar umbætur
„Nauðsynlegt er að skilja að dómsvald, fram-
kvæmdavald og löggjafarvald og búa okkur undir
frekari umbætur og kosningar,“ sagði Arafat, sem
kvaðst þurfa sinn tíma til að ganga frá tillögunum.
Hann hefur hins vegar áður gefið svipaðar yfirlýs-
ingar án þess að efna þær. Ashrawi sagði í gær í
viðtali við sjónvarpsfréttastöðina CNN, að yfirlýs-
ingar Arafats væru enn aðeins orðin tóm, það ætti
eftir að koma í ljós hvort hugur fylgdi máli.
Arafat fullyrti þó í viðtali við Javier Solana, sem
fer með utanríkismál í Evrópusambandinu, að
kosið yrði til þings og sveitarstjórna ekki síðar en í
haust.
Kröfur um lýðræðis- og skipulagslegar umbæt-
ur á heimastjórninni og þá ekki síður á öryggis-
málunum hafa gerst mjög háværar meðal Palest-
ínumanna sjálfra eftir innrás Ísraela á Vestur-
bakkanum.
Fagnað með fyrirvara
Talsmaður George W. Bush Bandaríkjaforseta
sagði í gær, að yfirlýsingar Arafats væru mjög já-
kvæðar en svo fremi þeim yrði fylgt eftir. Tals-
maður Evrópusambandsins fagnaði þeim einnig
en Ísraelar telja, að Arafat sé aðeins að reyna að
vinna sér tíma.
Ísraelskir hermenn á skriðdrekum og jarðýtum
réðust í gær inn á Gaza-svæðið þar sem þeir eyði-
lögðu þrjú hús. Alþjóðabankinn áætlaði í gær, að
eyðileggingu Ísraela á Vesturbakkanum mætti
meta til um 36 milljarða íslenskra króna.
Arafat boðar lýðræðis-
umbætur og kosningar
Ramallah. AP, AFP.
DEILUR um kröfur, sem Rúss-
ar settu fram og hefðu getað
sett fyrirhugaða stækkun
NATO í uppnám, voru ekki
leystar fyrr en síðastliðið mánu-
dagskvöld, daginn fyrir setn-
ingu NATO-fundarins í Reykja-
vík. Kom það fram í breska
dagblaðinu The Times í gær.
Búist er við, að Eystrasalts-
ríkjunum þremur, Eistlandi,
Lettlandi og Litháen, verði boð-
in aðild að NATO á Prag-fund-
inum í haust en The Times seg-
ir, að í Reykjavík hefði rúss-
neska sendinefndin krafist þess,
að ríkin þrjú gerðust fyrst aðilar
að afvopnunarsamningi frá
kaldastríðsárunum, sem tak-
markar fjölda hermanna, skrið-
dreka og orrustuflugvéla. Er
um að ræða samning um hefð-
bundinn herafla í Evrópu, sem
NATO og Varsjárbandalagið
gerðu og var síðan lagaður að
breyttum tíma eftir hrun Sov-
étríkjanna. Tók hann ekki til
Eystrasaltslandanna sem sjálf-
stæðra ríkja. Ef þau undirrituðu
hann nú, hefðu möguleikar
þeirra á NATO-aðild minnkað
verulega.
Ekki er vitað hvort um var að
ræða síðustu tilraun Rússa til að
koma í veg fyrir NATO-aðild
Eystrasaltsríkjanna en þeir
féllu frá kröfunni eftir miklar
viðræður við fulltrúa NATO.
Haft er eftir breskum sendi-
mönnum, að samningavilji
Rússa hafi verið eftirtektar-
verður og sýni vel þá ákveðnu
skoðun Vladímírs Pútíns, for-
seta Rússlands, að rödd Rússa
eigi að heyrast innan NATO
þótt þeir hafi ekki formlega að-
ild að bandalaginu.
Síðasti
steinninn
í götu
stækkunar?

Sjá NATO-fundurinn á mið-
opnu og bls. 6, 12 og 13.
Rússar og NATO
FÆREYSKA lögþingið kom saman
í gær í fyrsta sinn eftir kosningar
fyrir skömmu. Enn ríkir alger óvissa
um stjórnarsamstarf og engin sam-
staða um það hver eigi að veita
næstu stjórn forystu, vera lögmaður
Færeyja.
Anfinn Kallsberg, lögmaður og
leiðtogi Þjóðarflokksins, hefur und-
anfarna daga reynt árangurslaust að
mynda nýja stjórn, en samsteypu-
stjórn hans hefur nú 16 þingsæti af
32, jafn mörg og andstaðan. „Allt er
opið í þeim málum – ég veit alls ekki
hvenær við finnum lausn,“ sagði
Kallsberg í gær. Með Þjóðarflokkn-
um í stjórn hans eru nú Þjóðveld-
isflokkurinn og Sjálfstjórnarflokkur-
inn, sem allir vilja auka fullveldi
Færeyinga í sambandinu við Dani.
Ekki er þó samstaða um hve langt
skuli ganga.
Stungið var upp á þrem mönnum í
gær í embætti þingforseta og hlaut
Edmund Joensen, formaður Sam-
bandsflokksins, flest atkvæði, en
flokkur hans vill litlar breytingar á
sambandinu við Dani.
Lögþing
sett án sam-
komulags
Þórshöfn. Morgunblaðið.
KOSIÐ var til sveitarstjórna í
Svartfjallalandi í gær og almennt
talið, að úrslitin réðu því hvort
landsmenn sæktust eftir fullu sjálf-
stæði en þeir eru nú í ríkjasam-
bandi með Serbum. Milo Djuk-
anovic forseti fer fyrir þeim, sem
vilja slíta sig lausa, en Sósíalíski
þjóðarflokkurinn, sem áður studdi
Slobodan Milosevic, berst fyrir
ríkjasambandinu. Þessi svartfellska
stúlka mætti á kjörstað til að að-
stoða ömmu sína, sem er orðin held-
ur sjóndöpur.
Reuters
Amman
aðstoðuð
♦ ♦ ♦