Morgunblaðið - 16.05.2002, Side 41

LISTIR
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 16. MAÍ 2002 41
Matseldin verður léttari
með sýrðum rjóma
Nú er grilltíminn að hefjast og
sýrður rjómi með sveppum
er aftur fáanlegur!
Hefurðu prófað bragðbættan sýrðan rjóma
með sveppum eða með hvítlauk í bakaðar
kartöflur, með steik, í sósur eða á snittubrauð og sýrðan rjóma
með lauk og graslauk í kartöflusalatið?
Lífið brosir við þér!
með hvítlauk
með lauk og graslauk
með sveppum
BRAGÐBÆTTUR
sýrður rjómi
MINNIÐ, minningarnar, bernsk-
an og þroskinn eru höfundum hug-
leikið yrkisefni í byrjun nýrrar ald-
ar. Framtíðin er óviss
og háskaleg en fortíðin
nokkuð föst í hendi,
a.m.k. ef menn leggja
það á sig að koma reiðu
á hana í huga sér. Oft
svífur söknuður yfir
vötnum í bernskuminn-
ingum og þar er sól-
skin alla daga.
Ekki er þó hægt að
segja að mikil nostalgía
einkenni nýja skáld-
sögu Guðrúnar Evu
Mínervudóttur, Albúm,
sem út kom á degi bók-
arinnar og 100 ára fæð-
ingarafmæli Halldórs
Laxness. Þar er fengist
við upprunann, bernskuna og fortíð-
ina af raunsæi og hreinskilni. Lýst
er uppvexti sem einkennist af tíðum
breytingum, flutningum og basli en
er samt einhvern veginn afslappaður
og ástríkur á sinn hátt.
Á fyrstu síðunni í albúminu er
sögumaður lítið barn og móðurfaðm-
urinn er heimurinn allur. Þá er
brugðið upp myndum af nýju heimili
með fósturföður og syni hans, leik-
skólanum, nágrönnunum og hverf-
inu í kring. Eftir því sem líður á
þroskaferilinn koma bernskubrekin
til sögu, ný vina- og fjölskyldutengsl,
sár aðskilnaður, hörð sjálfstæðisbar-
átta og sjálfsmynd í mótun.
Í lokin stendur sögumaður á
þröskuldi fullorðinsáranna og veltir
fyrir sér eðli og útlínum minnisins:
„Ég trúði vart því sem ég heyrði,
þetta var sama tónlistin og ég hafði
heyrt í höfðinu á mér þegar ég var
lítið barn og hélt að öllu lífi hefði
verið útrýmt af jörðinni, nema það
hafði gleymst að útrýma mér. Auð-
vitað fékk það ekki staðist, þetta var
ekki sama tónlistin, en svona getur
minnið gert úr manni fífl og skáld-
sagnahetju og allt þar á milli.“ (110)
Bernsku- og þroskasögur geta ýmist
verið sársaukafullt uppgjör við erf-
iða æsku (fátækt og móðurmissi) eða
einkennst af ljúfsárum söknuði eftir
öryggi og ástríki bernskuáranna;
eða verið stuttar og litríkar frásagn-
ir af prakkarastrikum og svaðilför-
um þar sem mamma tók á móti sak-
bitnum dreng með rjúkandi kakói og
kærleiksríkri fyrir-
gefningu. Skáldsaga
Guðrúnar Evu er ný-
stárlegt innlegg í stór-
an flokk bernskusagna
sem karlar hafa að
mestu fyllt hingað til.
Margt í sögunni bendir
til þess að bók hennar
sé sjálfsævisöguleg,
eins konar skáld-
ævisaga, sem vert væri
að skoða í samhengi
við t.d. uppvaxtarsögur
ólíkra höfunda eins og
Þórbergs Þórðarsonar,
Halldórs Laxness,
Málfríðar Einarsdótt-
ur, Guðbergs Bergs-
sonar, Thors Vilhjálmssonar og
Megasar, svo dæmi séu tekin. Í
þessum verkum birtast bæði sam-
félag og sjálf, ólíkar fjölskyldugerðir
á mismunandi tíma, þroski og upp-
eldi.
Í sögu Guðrúnar Evu má sjá upp-
eldisaðstæður fjölmargra af ungu
kynslóðinni endurspeglast í teygjan-
legum fjölskylduböndum; fósturfor-
eldrum og -systkinum. Þau bönd eru
óvenjuleg að því leyti að þau geta
slitnað án þess að börnin hafi nokk-
uð um það að segja. Í kjölfarið koma
erfiðar tilfinningar eins og höfnun,
vanmáttarkennd og einsemd. Þessar
tilfinningar eru undirliggjandi í
texta Guðrúnar Evu en glíman við
þær er hvorki ágeng né hávær. Til-
finningar sögumanns í garð móður
og föður eru blendnar og óljósar en
söknuðurinn eftir fósturbróðurnum
er mikill og kemur e.t.v. skýrast
fram í lokin þegar sögumaður rekst
á póstkort til hans af tilviljun. Í fjöl-
skyldualbúmi raunveruleikans eru
kyrrstæðar, misvel teknar og mis-
skýrar myndir tengdar bæði stóru
stundunum og litlu atvikunum í lífi
hvers og eins.
Lífsmyndirnar í Albúmi Guðrúnar
Evu minna meira á heimagerðar
kvikmyndir, hráar og raunsæjar.
Bókin gengur því ekki alveg upp
sem myndabók í skáldsöguformi
eins og titillinn gefur til kynna. En
það sem er heillandi við Albúm og
gerir það vel þess virði að skoða er
hreinskilnin sem einkennir frásögn-
ina, hvunndagsraunsæið blandað
ævintýrinu, varnarleysi barnsins og
sjálfsvörn unglingsins – þægilegur
kunnugleikinn við sjálfsmynd og
samfélag X-kynslóðarinnar.
„Útlínur bak við minnið…“
BÆKUR
Skáldsaga
Eftir Guðrúnu Evu Mínervudóttur. 111
bls. Bjartur, 2002.
ALBÚM
Steinunn Inga Óttarsdóttir
Guðrún Eva
Mínervudóttir
TRIO Cracovia, Krakártríóið,
heldur tónleika í Salnum í kvöld
kl. 20. Þetta er í annað sinn sem
tríóið heldur tónleika í Salnum,
fyrst í apríl fyrir tveimur árum.
Tríóið skipa þeir Krysztof
Smietana á fiðlu, Julian Trycz-
ynski sem leikur á selló og Jac-
ek Tosik Warszawiak á píanó.
Allir eru þeir háttskrifaðir tón-
listarmenn hver á sínu sviði. Á
efnisskránni er Tríó í Es-dúr
eftir Franz Schubert, Five
Pieves Breves eftir Bohuslav
Martinú og Tríó í c-moll op. 2
eftir Josef Suk. Eftir hlé leika
þeir Tríó í H-dúr op. 8 eftir Jo-
hannes Brahms.
Félagar í Krakár-tríóinu
voru skólabræður í Tónlistar-
akademíu Krakárborgar í Pól-
landi á áttunda áratugnum og
hófust þar kynni þeirra á tón-
leikapallinum. Síðan skildu
leiðir og þeir settust að sinn í
hverju heimshorninu, en hafa
síðan hist í heimsóknum sínum
til föðurlandsins. Þeir njóta
þess mjög að leika saman og
stofnuðu því Krakártríóið fyrir
nokkrum árum. Tríóið hefur
komið fram á tónleikum í Lond-
on og Póllandi og einnig hafa
þeir ferðast um austurströnd
Bandaríkjanna og um Texas og
Louisiana og haldið tónleika.
Polygram Poland Records hef-
ur gefið út geisladisk með verk-
um pólskra tónskálda í flutn-
ingi Krakártríósins.
Krakár-
tríóið aftur
í Salnum