Morgunblaðið - 12.11.2004, Blaðsíða 11

MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 12. NÓVEMBER 2004 11
FRÉTTIR
STURLA Böðvarsson samgöngu-
ráðherra er fyrsti þingmaður Norð-
vesturkjördæmis. Hann segir Vest-
firði og Norðurland vestra á margan
hátt eiga mikla framtíðarmöguleika,
ekki síst í ferðamálum. Ráðgjafar sín-
ir tali um „gósenland“ ferðaþjónust-
unnar á Vesturlandi, Vestfjörðum og
Norðurlandi vestra. Ferðaþjónustan
sé mikilvæg þessum svæðum en einn-
ig þurfi að huga að öðrum atvinnu-
kostum. Hann segist hafa stutt vilja
heimamanna í Skagafirði til upp-
byggingar á orkufrekum iðnaði. Mik-
ill samhljómur hafi verið milli for-
ystumanna sjálfstæðismanna í
Skagafirði og þingmanna flokksins
um að af þessum áformum geti orðið.
Sturla segir samgöngubætur einn-
ig vera mikilvægar, þær lækki flutn-
ingskostnað og treysti atvinnulíf og
búsetuskilyrði almennt. Hann bendir
á að mikil áform séu um vegabætur á
Vestfjörðum og Norðurlandi vestra á
næstu árum. Þannig verði farið næst
í Svínadal og áframhaldandi fram-
kvæmdir frá Þorskafirði og norður
úr. Hann segir veg yfir Þorskafjörð,
Ódrjúgsháls og Hjallaháls vera í
skipulagsvinnu og umhverfismati.
Um dýr mannvirki sé að ræða, hvort
sem vegirnir verði endurbyggðir yfir
hálsana eða farið yfir Þorskafjörð.
Vonandi verði fyrstu áfangar þessa
verks boðnir út á næsta ári.
Vegur um Arnkötludal
Samgönguráðherra segir jarðgöng
milli Arnarfjarðar og Dýrafjarðar
vera næst á dagskrá á eftir Héðins-
fjarðargöngum. Slík göng geti skipt
sköpum fyrir byggðarlögin og verið
mikilvægur áfangi til að koma á
hringtengingu vegar um Vestfirði.
Einnig nefnir hann áframhaldandi
uppbyggingu vegarins um Ísafjarðar-
djúp og hugmyndir um Arnkötludal,
sem komu ítrekað til tals í greina-
flokki Morgunblaðsins, m.a. hjá sveit-
arstjórnarmönnum á Ströndum og í
Reykhólasveit.
„Ég tel að það sé alveg einsýnt að
við eigum að leggja veg um Arnkötlu-
dalinn og tengja þannig saman
Strandirnar, Reykhólahrepp og Dal-
ina. Það mun efla þessi svæði og
styrkja. Spurningin er hins vegar
hvort við eigum að byrja á að fara yfir
Mjóafjörðinn, og bæta þar með leið-
ina um Djúpið, eða leggja veginn yfir
Arnkötludal. Ég tel fullgild rök vera
fyrir því að með tilliti til vetrarum-
ferðar sé hagstæðara að byrja á
Mjóafirðinum. Ég vona að við náum
saman um það í vetur, þingmenn og
heimamenn, í hvaða röð þetta verður
gert,“ segir Sturla.
Hann segir samgöngur á Norður-
landi vestra að mörgu leyti vera góð-
ar. Þó sé þörf á endurbótum á hring-
veginum, m.a. í Hrútafirði, og ljúka
þurfi Þverárfjallsvegi með tengingu
við Sauðárkrók og hefja vinnu við
nýtt vegarstæði um Norðurárdal í
Skagafirði. Að sögn Sturlu hafa þess-
ar tvær síðasttöldu framkvæmdir
stöðvast vegna ágreinings milli Vega-
gerðarinnar og sveitarfélaganna um
vegarstæðin.
Vaxtarsamningur gerður
fyrir Vestfirði
Valgerður Sverrisdóttir, iðnaðar-
og viðskiptaráðherra, er jafnframt
ráðherra byggðamála. Hún segir
margt vera að gerast á Vestfjörðum
og Norðurlandi vestra en þar með sé
hún ekki að lýsa yfir ánægju með þró-
unina. Þó hafi ákveðinn árangur
náðst og hugsunarháttur fólks sé að
breytast til batnaðar. Fjöldi fólks vilji
búa á landsbyggðinni og sé tilbúið til
að berjast fyrir afkomu sinni. Til þess
þurfi atvinnu við hæfi og öll þjónusta
þurfi að vera viðunandi af hálfu sveit-
arfélaga og ríkisins. Aðstæðurnar
geti þó aldrei orðið hinar sömu og í
höfuðborginni.
Valgerður segir að í gildandi
byggðaáætlun stjórnvalda til ársins
2005 sé tekið á alls 22 atriðum um
beinar aðgerðir til að styrkja lands-
byggðina. Þar sé m.a. sú nýjung að
ákveðnum ráðuneytum og Byggða-
stofnun er falin ábyrgð á framkvæmd
hverrar aðgerðar fyrir sig.
Valgerður bendir á að verkefn-
isstjórn um byggðaáætlun á Vest-
fjörðum hafi verið starfandi undan-
farið ár og muni skila af sér skýrslu
um áramótin. Í framhaldi af því verði
gerður svonefndur vaxtarsamningur
fyrir tímabilið 2005–2008, líkt og gert
hafi verið fyrir Eyjafjarðarsvæðið
fyrr á þessu ári. Ísafjörður sé skil-
greindur sem byggðakjarni og mynd-
aðir verði fyrirtækjaklasar á þremur
sviðum; í sjávarútvegi og matvæla-
iðnaði, menntamálum og rannsókn-
um og loks í menningarmálum og
ferðaþjónustu. Samningur af þessu
tagi er gerður milli einkaaðila og
opinberra aðila.
Af einstökum málum, sem stjórn-
völd hafa komið að á svæðunum,
nefnir Valgerður aðstoð við undir-
búning kalkþörungaverksmiðju á
Bíldudal, flýtifé til vegaframkvæmda
hafi að hluta farið til Vestfjarða og
fjárframlög runnið til Byggðastofn-
unar í sérstaka atvinnuuppbyggingu
á landsbyggðinni. Þar af hafi fjár-
munum verið varið í fyrirtæki á Vest-
fjörðum, m.a. sushiverksmiðjuna
Sindraberg á Ísafirði og fjarskipta-
fyrirtækið Hot Mobile í Bolungarvík.
Mörg önnur verkefni megi nefna,
m.a. stofnun háskólanámsseturs,
rannsóknamiðstöð eldis- og veiði-
tækni og Snjóflóðasetur á Ísafirði,
sem hefur verið opnað. Einnig hafi
nýsköpunar- og vöruþróunarverkefni
verið studd af Nýsköpunarmiðstöð-
inni á Akureyri, t.d. námskeið fyrir
konur sem vilja fara í atvinnurekstur.
Flutningur verkefna verði
hugsaður upp á nýtt
Eins og fram kom í blaðinu í gær
hefur verið að ákveðið af hálfu iðn-
aðarráðuneytisins og Samtaka sveit-
arfélaga á Norðurlandi vestra
(SSNV) að skipa starfshóp til að skil-
greina möguleika svæðisins til að
hýsa margs konar atvinnustarfsemi.
Valgerður vonast til að þetta starf
skili einhverjum árangri. Hún bendir
jafnframt á að andvirði hlutar ríkisins
í Steinullarverksmiðjunni á Sauðár-
króki, um 100 milljónum króna, hafi
verið varið í uppbyggingu atvinnulífs
á sama svæði, m.a. í fiskeldi og Þver-
árfjallsveg. Þá hafi atvinnuþróunar-
félagið Hringur verið styrkt til að
meta möguleika á stóriðju í Skaga-
firði.
Margir viðmælendur blaðsins á
Vestfjörðum og Norðurlandi vestra
kölluðu eftir flutningi opinberra
starfa eða stofnana út á land. Varð-
andi þetta segist Valgerður hafa
bundið vonir við að flutningur verk-
efna yrði raunhæfur en því miður hafi
það ekki gerst. Þetta verði að hugsa
upp á nýtt, sökum mikillar tregðu
innan stjórnsýslunnar.
„Kannski ætti að hugsa þetta frek-
ar þannig að ákveðnir starfsmenn
stjórnsýslunnar geti búið á lands-
byggðinni og stundað sín störf utan
stofnana og ráðuneyta. Með nútíma-
tækni ætti þetta að vera auðvelt,“
segir Valgerður.
Samgöngumál brýnust
Anna Kristín Gunnarsdóttir, þing-
maður Samfylkingarinnar í Norð-
vesturkjördæmi, segir að við upp-
byggingu í atvinnu- og byggðamálum
í kjördæminu sé brýnast að taka á
samgöngumálunum. Norðurland
vestra sé ágætt dæmi þess að sam-
göngubætur skili sér til baka og nefn-
ir hún þar Þverárfjallsveginn sér-
staklega.
„Það þarf að rétta af samkeppn-
isstöðu atvinnulífsins á landsbyggð-
inni. Við búum við bagalegar aðstæð-
ur miðað við þá sem búa á suðvestur-
horninu. Einnig þarf meira fjármagn
að koma inn á svæðið því meðaltekj-
urnar eru 22% undir landsmeðaltali á
Norðurlandi vestra. Ef eitthvað
stendur til þá er ekki til neinn pen-
ingur til að taka þátt í neinu. Við slík-
ar aðstæður verður ríkisvaldið að
hjálpa til, annaðhvort með flutningi
stofnana eða fleiri verkefna. Reynsl-
an af flutningi Landmælinga á Akra-
nes og Byggðastofnunar til Sauðár-
króks er mjög góð,“ segir Anna
Kristín.
Hún segir brýnt að efla menntun
og þekkingu í atvinnugreinum sem
kalla á slíkt. Efla þurfi almenna þekk-
ingu á landsbyggðinni og tekur hún
sem dæmi að í Norðvesturkjördæmi
séu yfir 40% alls vinnuafls aðeins með
grunnskólapróf eða minni menntun.
Þessu þurfi að breyta ef ætlunin sé að
koma af stað einhverri stóriðju eða
þekkingariðnaði.
Anna Kristín tekur undir það sem
kom fram í greinaflokkum Morgun-
blaðsins að ákveðinnar bjartsýni gæti
hjá fólki á svæðinu en sú bjartsýnin
sé þó svæðisbundin. Á norðanverðum
Vestfjörðum og víðar hafi til dæmis
opinberum störfum fækkað, þvert á
yfirlýsingar og stefnu stjórnvalda.
Hún er á því að sameina eigi allt
Norðurland vestra í eitt sveitarfélag
og vinna sameiginlega að atvinnu-
uppbyggingu. Þannig verði auðveld-
ara að byggja upp stóriðju á svæðinu
og Þverárfjallsvegurinn gefi t.d.
möguleika á stóriðju milli Skaga-
strandar og Blönduóss.
Mikill kraftur í fólkinu
Jón Bjarnason, þingmaður Vinstri
hreyfingarinnar – græns framboðs í
Norðvesturkjördæmi, segir að ekki
megi gleyma því að öflugt atvinnulíf
fari fram á mörgum svæðum í kjör-
dæminu og mikill kraftur búi í fólk-
inu. Menn skyldu varast að tala niður
til fólksins á svæðinu og halda að ein-
hverjar himnasendingar verði að
koma „að ofan“ í formi álvera eða
annarrar stóriðju.
„Svæðið er dreifbýlt og taka þarf
tillit til þess. Oft er það torvelt yfir-
ferðar og samgöngumál eru því eitt
hið fyrsta sem ég vil nefna sem brýn-
ast er að taka á,“ segir Jón og nefnir
þar að ljúka þurfi vegabótum með
bundu slitlagi um allt kjördæmið, líka
vegina inn til dala og út til stranda.
Sveitavegir séu víða bágbornir.
Jón segir að í menntamálum séu
margir góðir hlutir að gerast. Í
Skagafirði fari fram efling Hólaskóla
á fjölþættum sviðum og öflugir há-
skólar starfi í Borgarfirði. Þarna
komi að fólk með sérhæfða og mikla
háskólamenntun sem nái að skapa
tengsl til útlanda og breikka þar með
viðfangsefni skólanna og svæðisins
um leið. Einnig nefnir Jón stofnun
framhaldsskóla á Snæfellsnesi, sem
hafi verið eitt sitt fyrsta mál á Al-
þingi, og háskóla á Ísafirði sem hafi
verið helsta kosningamál VG fyrir
síðustu þingkosningar. Nú sé háskól-
inn á góðri siglingu með að verða að
veruleika.
Stórátak í ferðaþjónustu
Jón segir ennfremur að sjávar-
byggðirnar þurfi að fá forgangsrétt
til nýtingar á auðlindum sínum með
fram ströndum, mikilvægt sé að
tengja fiskveiðiréttindi byggðunum.
„Annars liggja stærstu tækifærin í
atvinnumálum í ferðaþjónustunni og
uppbyggingu í kringum hana,“ segir
Jón og bendir á að miklar náttúru-
perlur séu í kjördæminu, sögustaðir
með menningararfi þjóðarinnar, allt
frá Borgarfirði, um Dali og Vestfirði,
Húnaþing og norður í Skagafjörð.
Ferðaþjónustan sé að vaxa sem at-
vinnugrein um 10–15% á hverju ári
og skili einna mestum tekjum í þjóð-
arbúið. „Við í Vinstri hreyfingunni –
grænu framboði leggjum áherslu á að
nú sé gert stórátak í að byggja upp og
treysta grunnstoðir ferðaþjónustu á
Vesturlandi, Vestfjörðum og Norður-
landi vestra. Upplýsingamiðstöðvar
þurfa að starfa allt árið með öflugu
kynningarstarfi þar sem laðaðir eru
fram áhugaverðir viðburðir og staðir
fyrir ferðafólk. Þannig geta ein-
staklingar byggt fyrirtæki sín upp á
þeim grunni,“ segir Jón og vill að rík-
ið leggi fram myndarlegt fjárframlag
í uppbyggingu ferðaþjónustunnar,
líkt og gert hafi verið í öðrum lands-
hlutum til afmarkaðrar atvinnu-
uppbyggingar. Þessari stefnu sam-
rýmist ekki að taka náttúruperlur á
borð við jökulárnar í Skagafirði og
virkja þær fyrir óskilgreinda stóriðju.
Það myndi valda óbætanlegum skaða
fyrir ímynd Skagafjarðar með óbeisl-
uðum jökulám og gljúfrum, hestinum,
sögunni og menningunni.
Byggðatengdir styrkir
Sigurjón Þórðarson, þingmaður
Frjálslynda flokksins, segist hafa
fylgst vel með íbúaþróun í kjördæm-
inu og séð m.a. að eftir því sem
byggðirnar eru nátengdari sjávar-
útvegi þá hafi þær orðið verr úti. Hið
sama hafi gerst í landbúnaði. Rýmka
þurfi til og aflétta framleiðslutengd-
um styrkjum og fara í meira mæli yf-
ir í byggðatengda styrki. Tekur hann
sem dæmi lokun sláturhússins í Búð-
ardal. Það hafi verið gert með ómál-
efnalegum hætti og farið í aðgerðir í
landbúnaðarmálum sem aukið hafi
sláturkostnað, í stað þess að reka
minni sláturhús og láta virðisaukann
vera meira eftir í héruðunum.
Sigurjón bendir á að þegar
skýrslur eru skoðaðar sem unnar eru
af stjórnarflokkunum eða stofnunum
undir þeirra stjórn þá sé nær ekkert
minnst á sjávarútvegsmál. Það sé
með ólíkindum að ekkert sé minnst á
sjávarútvegsmál í nýrri byggðamála-
skýrslu Framsóknarflokksins í Norð-
vesturkjördæmi. Þá sé mikið talað
um fólksfækkun en lítið minnst á
fjölgun eða fækkun starfa. Bendir
Sigurjón á að opinberum störfum hafi
fækkað verulega í þessum gömlu
kjördæmum.
Einnig nefnir hann að bæta þurfi
samgöngur í kjördæminu, ekki síst á
Vestfjörðum, og efla þurfi framhalds-
menntun.
Í framhaldi af greinaflokki Morgunblaðsins um atvinnu- og byggðamál á Vestfjörðum og Norðurlandi vestra var leitað viðbragða
talsmanna stjórnmálaflokkanna á Alþingi, þar af tveggja ráðherra, um hvað sé brýnast að gera í málum þessara landshluta.
Stærstu tækifærin
í ferðaþjónustunni
bjb@mbl.is
Morgunblaðið/RAX
Þingmenn hafa uppi ýmsar hugmyndir um hvernig efla þurfi byggðirnar á Vestfjörðum og Norðurlandi vestra.
Sturla
Böðvarsson
Valgerður
Sverrisdóttir
Jón
Bjarnason
Anna Kristín
Gunnarsdóttir
Sigurjón
Þórðarson