Morgunblaðið - 12.11.2004, Blaðsíða 33

MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 12. NÓVEMBER 2004 33
UMRÆÐAN
It’s how you live
Á ALÞINGI bíður nú annarrar
umræðu þingsályktunartillaga sem
miðast að því að gera hjólreiðar að
fullgildum kosti í samgöngumálum
með því að koma ákvæðum um hjól-
reiðabrautir í vegalög. Sveitarfélög
eins og Reykjavíkurborg hafa á und-
anförnum árum gert mikið átak í
lagningu útivistar- og
göngustíga. Það er
þakkarvert því sýni-
lega hefur það aukið
hjólreiðar í borginni.
En slíkir stígar eru
ekki hugsaðir út frá
þörfum þess sem vill
nota hjólið sem sam-
göngutæki.
Hjólreiðabrautir
eru samgönguæðar
Í nágrannalöndum
okkar byggja menn
samgöngumannvirki
með það í huga að
hjólreiðamenn þurfi að eiga greiða
leið um þau. Vinnureglur eru mis-
munandi milli landa en t.d. í Noregi
er talið nauðsynlegt að leggja hjól-
reiðabrautir meðfram vegum sem
taka við 18–20 þúsund bílum á
sólarhring. Það sama gildir um vegi
þar sem hámarkshraði er meiri en
60 km/klst og umferð ökutækja
meiri en tvö þúsund bílar á sólar-
hring. Ef við yfirfærum þessa reglu
á okkar aðstæður mætti búast við að
leggja þyrfti hjólreiðabrautir með-
fram helstu stofnbrautum höf-
uðborgarsvæðisins, sem myndi þá
gera hjólreiðafólki kleift að hjóla
milli sveitarfélaganna á svæðinu.
Slíkt er ekki hægt í dag nema með
því að leggja sig í mikla hættu.
Hjólreiðabrautir eru ekki gang-
stéttir heldur samgönguæðar sem
gerðar eru fyrir allt að 40 km hraða
og lúta sömu lögmálum og akbrautir.
Þær verða að vera greiðfærar, sýni-
legar og öruggar svo almenningur
líti á þær sem valkost gagnvart ak-
vegum. Þar þurfa að ríkja sam-
ræmdar umferðarreglur og umferð-
armerkingar svo að þeir sem nota
jöfnum höndum ak-
brautir og hjólreiða-
brautir þurfi ekki að
fara eftir mismunandi
reglum hvort heldur
sem notaður er bíll eða
reiðhjól. Þá þarf að ríkja
fullt jafnræði milli hjól-
andi og akandi vegfar-
enda gagnvart hönnun
umferðarmannvirkja.
Líta verður á hjólreiða-
brautir sem hluta af ak-
vegakerfinu sem taki
við hluta af daglegri um-
ferð. Þá fá fleiri tæki-
færi til að ferðast með
vistvænum, heilsusamlegum og
ódýrum hætti.
Arðsemi hjólreiðabrauta
Aukin notkun reiðhjóla í sam-
göngum ætti að vera sjálfsagt mál í
sveitarfélögum sem hafa innleitt
Staðardagskrá 21 – dagskrá fyrir 21.
öldina. Hjólreiðar eru líka órjúf-
anlegur hluti sjálfbærra samgangna,
en Íslendingar hafa undirgengist
slíka stefnu bæði á alþjóðavettvangi
og líka á vettvangi Norðurlandanna.
Með því að auka hlut reiðhjóla í um-
ferðinni drögum við úr hávaða- og
loftmengun og stuðlum að bættu
heilsufari þjóðarinnar.
Því fleiri sem kjósa reiðhjólið því
minna slit verður á akvegum og sé
litið til þess hversu fáir eru í hverj-
um bíl má gera ráð fyrir að hver
hjólreiðamaður fækki einkabílunum
í umferðinni um einn, sem eykur aft-
ur rými á akvegum fyrir þá sem í
raun þurfa á bílum að halda. Þannig
geta hjólreiðabrautir því aukið arð-
semi akbrauta. Yfirvöld Kaup-
mannahafnarborgar hafa ákveðið að
auka vægi hjólreiða úr 33% af heild-
arumferð í 40% á allra næstu árum.
Á meðan hjólreiðamönnum hefur
fjölgað þar um 21% hefur bílum að-
eins fjölgað um 6% síðastliðin sex ár.
Þannig má ná fram sparnaði í bygg-
ingu umferðarmannvirkja á landi
sem er bæði dýrt og skynsamlegra
að nýta undir annað.
Því betur sem staðið er að upp-
byggingu hjólreiðabrauta, þeim mun
betur nýtast þær undir farartæki
sem ekki hafa náð fótfestu hér á
landi vegna aðstöðuleysis. Má þar
t.d. nefna rafmagnsreiðhjól sem
henta fjölmörgum einstaklingum,
s.s. eldra fólki og þeim sem vilja fá
hjálp upp erfiðar brekkur. Vel gerð-
ar hjólreiðabrautir henta vel til um-
ferðarfræðslu. Almenn notkun
barna og unglinga á þeim gæti því
orðið góður grunnur fyrir ökunámið.
Heilsufarslegur ávinningur
Almenn notkun einkabíla á stóran
þátt í því hreyfingarleysi sem í
seinni tíð hefur skapað margvísleg
heilsufarsleg vandamál. Ábyrgð
stjórnvalda á að bjóða upp á aðra
valkosti er því mikil. Í norskri
skýrslu sem gefin er út af Trans-
portøkonomisk institutte er nið-
urstaðan sú að arðsemi við gerð
göngu- og hjólreiðabrauta er veru-
leg sé litið til heilbrigðisþátta. Í
skýrslunni er varlega áætlað að hver
nýr hjólreiðamaður spari samfélag-
inu 10 þúsund NOK á ári vegna
heilsufarsávinnings. Í Odense í Dan-
mörku, borg með um 120 þúsund
íbúa, hefur verið unnið með mark-
vissum hætti að því að auka hjólreið-
ar og ávinningurinn síðastliðin fjög-
ur ár er 20% aukning hjólreiða og 33
milljónir DKK með bættu heilsufari
almennings. Þetta átak er talið hafa
bætt og lengt líf borgarbúa umtals-
vert og dauðsföllum hjá aldurs-
flokknum 15–49 ára hefur fækkað
um 20%. Vakin er athygli á því að
þessar tölur taka einungis til heilsu-
farsþátta.
Allir vinna
Þjóðhagslegur ávinningur af því að
leggja góðar hjólreiðabrautir er ótví-
ræður og fjölgun þeirra sem velja
vélarlausan farkost er því mikið
hagsmunamál. Og þótt ekki sé hægt
að gera ráð fyrir að vægi hjólreiða í
samgöngum á höfuðborgarsvæðinu
verði það sama og í Kaupmannahöfn
þá má segja að þótt þær verði ekki
nema 10% af núverandi umferð, þá
sé ávinningurinn mikill og vel í sam-
ræmi við alþjóðlegar skuldbindingar
Íslands á sviði umhverfismála.
Hjólreiðabrautir í vegalög
Kolbrún Halldórsdóttir fjallar
um samgöngumál ’Þjóðhagslegur ávinn-ingur af því að leggja
góðar hjólreiðabrautir
er ótvíræður og fjölgun
þeirra sem velja vélar-
lausan farkost er því
mikið hagsmunamál.‘
Kolbrún
Halldórsdóttir
Höfundur er þingmaður VG
í Reykjavík.
Eftirfarandi greinar eru á
mbl.is:
Gunnlaugur Jónsson: „Sú
staðreynd að stúlkan á um sárt
að binda má ekki valda því að
rangar fullyrðingar hennar
verði að viðteknum sannind-
um.“
Ólafur F. Magnússon: „Sigur-
inn í Eyjabakkamálinu sýnir að
umhverfisverndarsinnar á Ís-
landi geta náð miklum árangri
með hugrekki og þverpólitískri
samstöðu.“
Ásthildur Lóa Þórsdóttir:
„Viljum við að áherslan sé á
„gömlu og góðu“ kennsluað-
ferðirnar? Eða viljum við að
námið reyni á og þjálfi sjálf-
stæð vinnubrögð og sjálfstæða
hugsun?“
Bergþór Gunnlaugsson: „Ég
hvet alla sjómenn og útgerð-
armenn til að lesa sjómanna-
lögin, vinnulöggjöfina og kjara-
samningana.“
Sveinn Aðalsteinsson: „Nýj-
asta útspil Landsvirkjunar og
Alcoa er að lýsa því yfir að
Kárahnjúkavirkjun, álbræðsl-
an í Reyðarfirði og línulagnir
þar á milli flokkist undir að
verða „sjálfbærar“!“
Hafsteinn Hjaltason:
„Landakröfumenn hafa engar
heimildir fyrir því, að Kjölur sé
þeirra eignarland, eða eignar-
land Biskupstungna- og Svína-
vatnshreppa.“
María Th. Jónsdóttir: „Á
landinu okkar eru starfandi
mjög góðar hjúkrunardeildir
fyrir heilabilaða en þær eru
bara allt of fáar og fjölgar
hægt.“
Guðmundur Hafsteinsson:
„Því eru gráður LHÍ að inntaki
engu fremur háskólagráður en
þær sem TR útskrifaði nem-
endur með, nema síður sé.“
Á mbl.is
Aðsendar greinar