Morgunblaðið - 15.04.2005, Blaðsíða 38

38 FÖSTUDAGUR 15. APRÍL 2005 MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
JÆJA, þá er páfi fallinn frá eftir
töluverð veikindi og sjálfur er ég
ekki vel góður yfir höfðinu en hvað
sem því líður sendi ég ykkur fyrir
hönd Alþýðuflokksins í
Eyjafirði fram kveðju
Guðs og manna og
vona jafnframt að ég
geri ekki mikið rusk.
Sannleikurinn er sá að
ég er í nokkrum
vanda. Nú stendur fyr-
ir dyrum að velja, ekki
bara nýjan páfa, held-
ur og formann Sam-
fylkingar og má varla
greina hvort efiðara
sé. Munurinn er máski
sá að meðan vegur
kaþólsku kirkjunnnar
sem hinnar lútersku er heldur á
undanhaldi í heiminum hefur fylgi
Samfylkingarinnar vaxið nokkuð.
Annar greinanlegur munur er að
þegar höfuð hinnar kaþólsku kirkju
er þrotið að kröftum og viti er valið
nýtt höfuð. Því er öfugt farið í Sam-
fylkingunni. Þar á bæ ætla menn að
henda tiltölulega ágætum haus og
brúklegum enn um sinn. Ekki vil ég
samt gera upp á milli kandídata því
ugglaust munu báðir draga vagninn
af þrótti. Hinn þriðji munur er auð-
vitað sá að ég fæ ekki að taka þátt í
vali á páfa en hugsanlega að kjósa
til formanns í téðri Samfylkingu. Til
þess að geta það þarf
ég auðvitað að afla mér
réttinda. En áður en af
því verður langar mig
að gera grein fyrir at-
kvæði mínu þótt eng-
um komi það við í
sjálfu sér. Ég hef aldr-
ei verið sérstaklega
hreppapólitískur en er
að eðli og upplagi
sósíaldemókrat sem er
auðvitað ekki trú-
aratriði í mínum huga
heldur, að mér finnst,
eðlileg framlenging af
því að vera kristinn. Um þetta geta
menn svo deilt fram og aftur. Sagan
virðist segja mér að hin sósíal-
demókratísku viðhorf séu sprottin
upp af kristinni siðfræði. Um þetta
atriði nenni ég hins vegar ekki að
deila við neinn. Sagan segir okkur
líka að á þeim bæ fóru menn
snemma að huga að ýmiss konar
réttinda- og réttlætismálum til
handa alþýðu manna en ekki útvöld-
um (almannatryggingar, skólamál,
heilbrigðismál, mannsæmandi laun
etc. etc.). Nú virðist aftur stefna í
óefni í samfélaginu. Ég vona og trúi
að hinir bestu menn og konur verði
aftur valin til forystu í sveitarstjórn-
arkosningum 2006 en þegar kemur
að alþingiskosningum ætla ég að
kjósa flokk sem lítur á landið í heild
sinni. Ég ætla að kjósa flokk sem
viðheldur góðum gildum – gott ef
ekki kristnum – í samfélaginu. Ég
ætla að kjósa flokk sem stefnir að
því að laga veginn milli Reykjavíkur
og Akureyrar áður en fleiri göng
verði boruð svo sem eins og t.d. við
Héðinsfjörð. Téður vegur er ónýtur
og hættulegur allt frá Öxnadalsheiði
niður í Borgarfjörð og menn hljóta
því að taka tillit til umferðarþunga.
Ég ætla að kjósa flokk sem stefnir
að því að auka strandsiglingar á
kostnað landflutninga sem eru í vax-
andi mæli hættulegir meðan vegir
eru svo mjóir og lélegir sem raun
ber vitni á þjóðvegi nr. 1. Ég ætla
að kjósa flokk sem leggst gegn ál-
veri við Eyjafjörð, ekki bara meng-
unarinnar vegna heldur og sjón-
mengunar af loftlínum. (Bendi á
svona hreppapólitískt að bláskelja-
kaðlana í Eyjafirði sjá engir nema
hugsanlega fiskar og selir og/eða
kafarar. Bláskeljadæmið er máski
ekki nógu fínt og flottræfilslegt.)
Það er komið nóg af álverum. Mig
hryllir og við rafskautadæminu við
Hvalfjörð sem fróðir segja að mengi
fjórfalt á við álver. Við fengum und-
anþágu frá Kyoto. Það er hneisa og
skömm. Ég ætla að velja flokk sem
stendur gegn því að leggja 800
milljónir í kosningabáráttu þess efn-
is að gerast fulltrúar í öryggisráði
Sameinuðu þjóðanna þar sem við
verðum aldrei annað en aftaníossar
Amríkana. Ég ætla að kjósa flokk
sem stöðvar hugsanleg kaup á húsi
og lóð undir sendiráð í Berlín upp á
aðrar 800 milljónir og, ef búið er að
ganga frá kaupum, selur það eins og
skot. Slíkur fjáraustur er siðlaus
meðan örorkuþegar þurfa ár eftir ár
að berjast fyrir réttindum sínum
upp á nokkrar krónur hverju sinni.
Ég ætla að kjósa flokk sem vinnur
af alefli að málum aldraðra og ellilíf-
eyrisþega því við verðum öll álíka
gömul og jafndauð í restina. Ég
ætla að kjósa flokk sem vill hag fjöl-
skyldunnar sem mestan. Ég heyri
til dæmis æ fleiri dæmi af ungu fólki
sem ekki vill skrá sig í sambúð
vegna þess að það borgar sig ekki.
Ég ætla að kjósa flokk sem vill
stöðva hvalveiðar. Ég ætla að kjósa
flokk sem leggur áherslu á djúpbor-
anir fremur en virkjun vatnasvæða
ef við þurfum endilega að virkja. Ég
ætla að kjósa flokk sem tekur alvar-
lega þá mynd sem var dregin upp
og sýnd á „Ísland örum skorið“-
kortinu. Ég ætla að kjósa flokk sem
leggur áherslu á umhverfisvernd og
stendur vörð um Langasjó og
Fögrufjöll svo eitthvað sé nefnt. Og
ég ætla að kjósa flokk sem skamm-
ast sín ekki fyrir fjallkonuna, sem
klæðist skautbúningi og flytur hug-
næm ljóð ekki bara á tyllidögum
heldur alla daga. Það stefnir nefni-
lega í það að seytjánda-júní-
fjallkonan verði afklædd skautbún-
ingi sínum og komi fram sem
klámdrottning í hlekkjum og vírum
vafin. Þá ætla ég ekki að vera við-
staddur.
Ágætu væntanlegu formenn. Er
þetta okkar flokkur?
Með vinsemd og virðingu.
PS. Hvert ætti ég að senda sam-
ráðsbensínnóturnar mínar?
Eitt opið bréf til væntanlegs
formanns Samfylkingarinnar
Hannes Blandon fjallar um val
á formanni Samfylkingarinnar ’Ég ætla að kjósaflokk sem viðheldur
góðum gildum – gott
ef ekki kristnum –
í samfélaginu.‘
Hannes Blandon
Höfundur er prestur.
Í ÁGÚST sl. kom út skýrsla
menntamálaráðuneytisins: „Breytt
námsskipan til stúdentsprófs – auk-
in samfella í skóla-
starfi (http://
bella.mrn.stjr.is/
utgafuskra/)“. Mark-
mið breytinganna er
að stytta námstímann
til stúdentsprófs og
auka gæði námsins.
Mörgum kemur þetta
spánskt fyrir sjónir.
Geta gæðin aukist
samfara styttingu
námstímans?
Flestir eru sammála
um að æskilegt er að
nemendur eigi kost á
að flýta námi sínu. Í skýrslu
menntamálaráðuneytisins frá ágúst
2003 um styttingu námstíma til
stúdentsprófs kemur fram að
grunn- og framhaldsskólanám er 12
til 13 ár í Svíþjóð og Danmörku en
14 ár á Íslandi. Fáir halda því þó
fram að nám í þessum löndum sé
miklu lakara en hér. Það er inni-
haldið sem skiptir máli, ekki náms-
tíminn. Ef mögulegt er að veita ís-
lenskum unglingum góða menntun á
styttri tíma er eðlilegt að slíkt sé
skoðað.
Í framhaldsskólum, sem byggjast
á áfangakerfi, geta nemendur stýrt
námshraðanum. Sumir ljúka stúd-
entsprófi á þremur árum meðan
aðrir eru fimm ár. Meginskýringin á
þessum mun er breiddin í nem-
endahópnum. Áfangaskólarnir búa
yfir sveigjanleika sem mætir mis-
munandi þörfum nemenda. Ekki er
síður þörf á slíkum sveigjanleika í
grunnskólanum. Námið þarf að vera
við hæfi hvers og eins. Stór hluti
nemenda sem útskrifast úr 10. bekk
grunnskólans er ekki með nægilega
góðar einkunnir til að
hefja nám á bóknáms-
brautum framhalds-
skólanna. Margir nem-
endur grunnskólanna
flytjast á milli bekkja
án þess að hafa for-
sendur til þess. Það
þarf að breyta skipu-
laginu þannig að
grunnskólinn geti
mætt þörfum allra.
Það er óraunhæft að
ætlast til þess að einn
kennari geti sinnt 25
nemendum með mjög
ólíkan bakgrunn. Mjög erfitt er að
mæta þörfum allra nemenda í
blönduðu bekkjarkerfi. Getur það
verið að stór hópur íslenskra barna
og unglinga fái ekki nám við hæfi?
Í Garðabæ er verið að vinna
brautryðjendastarf. Margrét Pála
Ólafsdóttir, eigandi Hjallastefn-
unnar ehf., rekur leikskóla og
grunnskóla þar sem beitt er mjög
framsæknum kennsluaðferðum.
Einnig eru hugmyndir um verulega
breyttar kennsluaðferðir í Sjálands-
skóla. Í ágætri grein sem Ásdís
Halla Bragadóttir, bæjarstjóri í
Garðabæ, skrifaði í Morgunblaðið
2/2 2004 segir hún m.a.: „það á að
gefa miklu meiri sveigjanleika en
svo að ein rétt námslengd til stúd-
entsprófs sé ákveðin. Einstakling-
arnir eiga að fá að laga námsferilinn
að eigin þörfum sem eru ólík-
ar … Aðalmálið er að allir komist á
leiðarenda.“ Í núverandi náms-
skipan er töluvert svigrúm til að
breyta skólunum líkt og Garðbæing-
ar og ýmsir fleiri eru að gera en
með endurskoðun á námsskipan
allra þriggja skólastiganna verða
slíkar breytingar markvissari.
Ásdís Halla sagði réttilega: „aðal-
málið er að allir komist á leið-
arenda“. Til þess þurfa leiðirnar í
gegnum skólakerfið að vera vel skil-
greindar og öllum færar. Bóknáms-
stúdentspróf er ofmetið í íslensku
skólakerfi. Bóknámsbrautir henta
alls ekki öllum nemendum og eru
fráleitt eina námsleiðin sem tryggir
góða menntun. Við þurfum að auka
veg starfs- og listnáms með því að
meta slíkt nám til jafns við almennt
bóknám. Háskólarnir verða að opna
dyr sínar fyrir nemendum sem ljúka
starfs- og listnámi. Háskóladeildir
geta síðan skilgreint lágmarks-
kröfur um undirbúning í einstökum
námsgreinum. Skólastarf þarf að
vera í sífelldri mótun og breytast í
takt við þjóðfélagið. Breyting á
námsskipan til stúdentsprófs felst í
að endurskoða námsskrár grunn- og
framhaldsskóla. Ef vel tekst til get-
ur sú endurskoðun opnað fyrir ný
og spennandi tækifæri fyrir íslensk
ungmenni. En til þess að svo megi
verða þarf að auka veg starfs- og
listnáms samhliða breytingum á
bóknámsbrautum.
Breytt námsskipan
til stúdentsprófs
Gísli Ragnarsson fjallar
um styttingu námstíma
til stúdentsprófs ’Ef mögulegt er aðveita íslenskum ungling-
um góða menntun á
styttri tíma er eðlilegt
að slíkt sé skoðað.‘
Gísli Ragnarsson
Höfundur er skólameistari í
Fjölbrautaskólanum við Ármúla.
EITT heitasta hugtak á síðustu
missera í íslenskum stjórnmálum
er „beint lýðræði“. Oftast er vísað
til hugtaksins á þann hátt að bein-
ar, almennar kosn-
ingar um tiltekin mál
þýði að lýðræði sé
beinna en kosningar
á fulltrúum sem síð-
an taka ákvarðanir.
Flugvallarkosning
Reykvíkinga hefur
verið nefnd sem
dæmi um beint lýð-
ræði. Kosningafyr-
irkomulag Svisslend-
inga sömuleiðis. Hins
vegar gleymist eitt
yfirleitt í um-
ræðunni: Beinar, al-
mennar kosningar
um tiltekin mál eru
ekkert annað en
kúgun meirihlutans
á minnihlutanum.
Óþekktu dæmin
Sjaldnefnd dæmi
um beint lýðræði
eru þær kosningar
sem fóru fram í
mörgum ríkjum
Bandaríkjanna sam-
hliða forsetakosn-
ingum þar í landi
nýlega. Í 11 ríkjum
var ákveðið, með
fyrirkomulagi hins svokallaða
beina lýðræðis, að hjónabönd sam-
kynhneigðra skyldu áfram vera
ólögleg. Einnig er sjaldan nefnt að
beina lýðræði Svisslendinga hefur
viðhaldið einni ströngustu innflytj-
endalöggjöf hins þróaða heims.
Beint lýðræði í formi almennra
kosninga um tiltekin mál er slæmt
fyrir þá sem tilheyra 49% hluta
kjósenda með einhverja afstöðu.
Hið sanna beina lýðræði
Í hvert skipti sem eitthvað er
látið af hendi rakna í frjálsum við-
skiptum, hvort sem það er í formi
vöruskipta, frjálsra framlaga eða
almennra innkaupa, er verið að
kjósa. Einhver eða eitthvað er val-
ið umfram eitthvað annað af ein-
hverjum ástæðum. Margir kjósa
að versla í Bónus, og aðrir kjósa
að versla í Krónunni. Einhver kýs
að styrkja Rauða
krossinn á meðan ein-
hver annar gefur í
sjóði til styrktar lang-
veikum börnum. Þegar
stjórnmálamaðurinn
kemur sér inn á milli
tveggja aðila með
þvinguðum peninga-
tilfærslum, misnauð-
synlegum reglugerðum
og ýmsum ákvæðum er
valið orðið óbeint. Hið
frjálsa val, þ.e. kosn-
ingin, breytist í óbeint
val, og beint lýðræði
verður óbeint.
Vissulega eru sum
mál sem ákveða þarf í
sameiningu hvernig
staðið er að. Meinið er
bara að vegna þess að
beina lýðræðið á að
vera svo gott er það
notað til að ákveða
hluti þar sem ákvörð-
uninni er best fyrir
komið í höndum okkar
sjálfra. Eðlilegt er t.d.
að við ákveðum sjálf
af hvaða kyni maki
okkar er, svo dæmið
hér að ofan sé notað,
og óeðlilegt að lýðræðiskosningu
þurfi til að taka eina ákvörðun fyr-
ir alla.
Besta leiðin til að koma á beinu
lýðræði er að fækka þeim verk-
efnum sem hið opinbera og aðrir
ákvörðunartakar hafa á sinni
könnu. Um það geta allir sann-
færst með því einu að draga fram
debetkortið og kjósa vöru eða
þjónustu oft á dag. Aðrir verða að
láta sér nægja að kjósa stjórn-
málamenn á fjögurra ára fresti.
Beint lýðræði
án stjórn-
málamanna
Geir Ágústsson
fjallar um lýðræði
Geir Ágústsson
’Besta leiðin tilað koma á beinu
lýðræði er að
fækka þeim
verkefnum sem
hið opinbera og
aðrir ákvörð-
unartakar hafa
á sinni könnu.‘
Höfundur er verkfræðinemi og
félagi í frjálshyggjufélaginu.
Úrslitin í enska boltanum
beint í símann þinn❖ Opið virka daga 10-18❖ Laugardaga 10-16
Nýbýlavegi 12
Kópavogi
s. 554 4433
Föt fyrir
allar konur