Morgunblaðið - 15.04.2005, Blaðsíða 30

30 FÖSTUDAGUR 15. APRÍL 2005 MORGUNBLAÐIÐ
VIGDÍS FINNBOGADÓTTIR 75 ÁRA
gengið“. Auðvitað voru erfiðleikar í þessum
rekstri, þar þurfti að gæta gríðarlegrar út-
sjónarsemi, en engu að síður stendur þetta
tímabil mér fyrir hugskotssjónum sem skap-
andi í mínu lífi. Það var verið að berjast fyrir
betri aðstöðu. Ég var meðal þeirra sem börð-
umst eins og ljón fyrir Borgarleikhúsinu, ég
undirritaði samningana á milli Reykjavík-
urborgar og Leikfélags Reykjavíkur þegar
samningar tókust um að borgin byggði þetta
hús með LR. Borgin hafði góðan fulltrúa,
Baldvin Tryggvason, sem er gríðarlegur vel-
gjörðarmaður Leikfélags Reykjavíkur.
Við hjá LR létum allan húsbyggingarsjóð-
inn okkar í Borgarleikhúsið og áttum drjúgan
fjárhagslegan hlut í að þetta verkefni varð að
veruleika.
Miðnætursýningarnar, sem allar voru sett-
ar upp með drauminn um Borgarleikhús að
leiðarljósi, höfðu skilað okkur talsverðum pen-
ingum, auk þess voru þær vitni um fagurt
mannlíf, þar komu saman allar kynslóðir og
hlógu og skemmtu sér – enda settum við upp
hvert gamanleikritið af öðru. Þetta var dýr-
legur tími og margir góðir leikarar og aðrir
gáfu vinnu sína af mikill óeigingirni.
Ég var mikil hugsjónamanneskja á þessum
tíma, félagar mínir í stjórn leikfélagsins
þurftu stundum að toga mig aðeins niður. Ég
lagði líka mikið á mig til þess að finna verk
þar sem leikarar félagsins gætu notið hæfi-
leika sinna vel, ég bar hag þeirra fyrir brjósti,
það var mín hugsýn.
Það er einkum áskorun fyrir leikhússtjóra
að finna verk þar sem leikkonur fá að njóta
sín. Í heimsbókmenntunum eru verkin skrifuð
kringum konur en hlutverk fyrir þær eru fá –
karlhlutverkin eru miklu fleiri. Það var oft
þungur róður að finna leikverk þar sem voru
hlutverk fyrir allt okkar góða kvennalið. En
ég lagði mig alla fram, málefnin hafa alltaf
skipt mig miklu. Ég hef aldrei verið stífur yf-
irmaður, ég er það sem á dönsku er kallað
„medarbedjer“. Ég var leikhússtjóri í átta ár,
ég miðaði við samþykkt Alþingis sem hafði
samþykkt að þjóðleikhússtjóri ætti að sitja í
tvö fjögurra ára tímabil, ekki lengur, ég vildi
alltaf að Leikfélag Reykjavíkur sæti við sama
borð og Þjóðleikhúsið.“
Mikið gæfuspor þegar
Ástríður kom til sögunnar
Ekki aðeins var þessi tími í lífi Vigdísar
markaður mikilli sköpun í starfi – árið 1972
eignaðist hún dóttur.
„Mig hafði alltaf langað til að eignast barn
og þegar þarna var komið sögu í lífi mínu var
ljóst að það yrði að vera kjörbarn. Ég fór að
leita upplýsinga um þetta mál en var sagt að
það gæti ekki gengið, einhleypur aðili gæti
ekki eignast kjörbarn. Ég skoðaði lögin en
fann ekkert þar um að einhleypur aðili gæti
ekki eignast kjörbarn. Ég fór því aftur af stað
og var svo gríðarlega lánsöm að ég fékk að
eignast Ástríði dóttur mína. Ég átti góða að í
því máli, þar er ég þakklátust öllum Huldu
Jensdóttur sem fannst eðlilegt að ég fengi að
ættleiða barn og stóð með mér svo sú ráð-
stöfun mætti verða að veruleika. Ég fæ aldrei
fullþakkað þeirri konu fyrir það gæfuspor sem
það var mér að eignast Ástríði. Hún hefur
verið slíkt yndi í lífinu og gefið mér markmið.
Ég vissi að ég gæti gefið barni bæði kær-
leika og öryggi og nú á ég auk þess tvö barna-
börn og góðan tengdason. Ekkert er til fal-
legra en öryggi fyrir börn.“
Mesta gleðin og stærsti harmurinn
„Ég fór að gráta af gleði þegar ég sá Ástríði
fyrst, hún er mitt mesta gleðiefni í lífinu. Á
hinn bóginn er missir Þorvaldar bróður míns
minn stærsti lífsharmur. Þar er að leita mestu
andstæðnanna í mínu lífi.
Þorvaldur drukknaði að sumarlagi í Hreða-
vatni. Ég gerði allt sem ég gat til að létta
harm foreldra minna og ég dáist að þeim enn í
dag fyrir það að reyna ekki að telja mig af því
að fara utan um haustið til Frakklands.
Harmur þeirra var mikill og þau komust aldr-
ei yfir sonarmissinn. Stór mynd var jafnan af
Þorvaldi í svefnherbergi foreldra minna og ég
hef alltaf haft uppi myndir af honum. Hann er
enn með mér, er hluti af mér og býr innra
með mér. Hinir dánu lifa með okkur meðan
við lifum sjálf.
Við áfall af þessu tagi er sem lífið nemi
staðar, maður undrast að allt skuli halda
áfram í kringum mann. Það tekur sinn tíma að
reyna að laga sig að því, lífið verður að halda
áfram. Það er fyrir sterkar tilfinningar – þján-
ingu og sælu, sem þroskinn kemur.“
Í barnauppeldi á Bessastöðum
En hvernig var að ala upp barn samhliða
starfinu sem forseti Íslands?
„Það komu svo margir að uppeldinu hennar
Ástríðar með mér. Hún átti góðar stundir í
eldhúsinu hjá Sigrúnu Pétursdóttur, ráðskonu
á Bessastöðum og Halldóru Pálsdóttur. Bjarni
minn Guðmundsson, heimabílstjórinn okkar,
fór með hana í skólann og var henni svo und-
urgóður. Við vorum sem mjög samþjöppuð
fjölskylda á Bessastöðum meðan Ástríður var
að alast upp. Ég vissi að ég þyrfti oft að fara
til útlanda og var hugsi yfir hvernig ég ætti að
leysa það. Ég leysti það með því að fá ynd-
islega unga konu, Eddu Ottósdóttur, með
unga dóttur sína, sem hafði verið hjá okkur
um tíma á Bessastöðum, til þess að koma jafn-
an og vera hjá Ástríði meðan ég var erlendis.
Hún bjó í Borgarnesi en kom á Aragötuna
alltaf þegar þörf krafði.
Ég leið því ekki af samviskubiti þótt ég
þyrfti stundum að fara frá, meiri áhyggjur
hafði ég af því hvernig ég myndi standa mig
er út kæmi. Ég bar oft kvíðboga fyrir frammi-
stöðu minni, ég fann að fólk vænti mikils af
mér, fyrstu konunni sem var þjóðkjörin for-
seti.“
Besta veganestið hve
vænt mér þykir um fólk
„Ég hafði mikið fyrir heimsóknum mínum
til annarra landa, vildi standa mig vel og vissi
að kröfur til mín voru miklar. Ég vissi að ég
var talin öðruvísi af því ég var kona. Alltaf
gerði ég mér far um að kynna útfutningsvörur
okkar eins og kostur var. Ég er þannig gerð
manneskja að mér er lagið að opna samræður,
þann hæfileika sæki ég til föður míns, hann
var hreinn samræðuhestur, ef svo má segja.
Mamma var oft með boð heima í tengslum við
Frú Vigdís Finnbogadóttir forseti Íslands fyrir utan Bessastaði árið 1981.
Vigdís og Ástríður dóttir hennar árið 1990.