Morgunblaðið - 15.04.2005, Blaðsíða 60

60 FÖSTUDAGUR 15. APRÍL 2005 MORGUNBLAÐIÐ
HILMAR Jensson gítarleikari er lands-
kunnur fyrir djassgítarleik og starfsemi með
Tilraunaeldhúsinu sem starfsemi þess er helg-
uð ýmsum tilraunum í tónlist. Í kvöld bætir
hann enn skrautfjöður í hatt sinn, en þá verð-
ur fluttur eftir hann í Langholtskirkju konsert
fyrir rafgítar og blásarasveit sem hann kýs að
kalla „Líðan eftir atvikum …“ Flytjendur
verða Blásarasveit Reykjavíkur, en Hilmar
leikur á gítar. Stjórnandi er Tryggvi M. Bald-
vinsson.
Þetta er í fyrsta sinn sem Hilmar semur
fyrir svo stóra hljómsveit þótt hann hafi samið
grúa laga og lengri verka fyrir smærri hljóm-
sveitir. Hann segir verkið þannig tilkomið að
Blásarasveitin leitaði til hans um að semja fyr-
ir sig verk, en til þess fékk hún styrk frá
Menningarborgarsjóði. „Það er ákveðin til-
hneiging að líta á Blásarasveitina sem eins-
konar lúðrasveit, en það er gríðarlegur metn-
aður í hljómsveitinni og menn hafa verið iðnir
við að panta verk. Mér þykir það ekki síst
virðingarvert að þeir skuli ekki leita á hefð-
bundin mið þegar þeir hafa pantað verk, eins
og sést á því að þeir leita til manns eins og mín
að semja fyrir sig tónverk.“
Hilmar hófst handa við tónsmíðarnar síð-
asta vor, en hann segir að vinnan hafi verið
mun meiri en hann áttaði sig á í fyrstu. Síðasta
sem ég var að semja. Fyrir vikið má segja að á
köflum sé gítarhlutinn millimetra frá því að
vera óspilandi,“ segir Hilmar.
Hilmar segir ekki ljóst fyrr en á hólminn er
komið hversu langt verkið sé, það fari eftir því
hve menn treysti sér að spila það hratt, en á
þeim hraða sem það er skrifað er það um
fimmtán mínútur. „Það teygist kannski eitt-
hvað úr því, enda á það eflaust eftir að breyt-
ast eitthvað nú þegar við erum að æfa það,
maður nær aldrei fullkominni yfirsýn yfir
verk fyrr en maður heyrir það með hljóm-
sveit.“
Eins og fram kemur segist Hilmar gjarnan
vilja semja fleiri verk fyrir stærri hljóm-
sveitir. Hann segist líka hafa gengið með það í
maganum lengi að semja tónverk fyrir ólík
hljóðfæri en þau sem hann fæst við alla daga,
til að mynda verk fyrir strengjakvartett eða
álíka. „Ég er ekki að verða tónskáld, ef svo má
segja, en mér fannst þetta afskaplega
skemmtileg vinna og ég á örugglega eftir að
semja meira í þessa veru.“
Eins og getið er verða tónleikarnir í kvöld í
Langholtskirkju og hefjast kl. 20:00. Auk
verks Hilmars eru á efnisskránni verkið
Sowetan Spring eftir skoska tónskáldið James
MacMillan og Sinfónía í B-dúr eftir Paul
Hindemith.
sumar fór þannig meira eða minna í að semja
verkið og síðan bjó hann það til flutnings í vet-
ur. Þrátt fyrir hina miklu vinnu segist hann
gjarnan vilja semja fleiri hljómsveitarverk;
„þetta var gríðarlega skemmtilegt þótt það
hafi verið óheyrileg vinna“.
Hilmar segir að hann hafi ekki sett sér nein-
ar reglur þegar hann hófst handa, hann byrj-
aði einfaldlega að semja og lét eyrun ráða för.
Helsta glíman í tónsmíðinni sjálfri var við gít-
arinn, hvernig hann gæti látið hann passa inn í
verk þar sem svo ólík gerð hljóðfæra væri í að-
alhlutverki. „Ég átti erfitt með að heyra fyrir
mér hvernig ég átti að passa sjálfur inn í
þetta, hvernig ég gæti nýtt gítarinn í verkinu,
enda er mjög erfitt að eiga við gítarhljóm eftir
að búið er að slá hann ólíkt til dæmis hljóm í
blásturshljóðfærum. Á endanum ákvað ég að
spila með mjög bjagaðan gítarhljóm allan tím-
ann,“ segir Hilmar og bætir við að hann hafi
verið nánast í sömu stöðu og aðrir hljóðfæra-
leikarar verksins þegar kom að því að læra að
spila sinn hluta, hann hafi samið svo erfiðan
part fyrir sig að hann hafi þurft að leggja hart
að sér við æfingar til að ráða við hann. „Minn
hluti er hræðilega erfiður og ég get engum um
kennt nema sjálfum mér. Ég samdi verkið án
þess að vera með hljóðfæri við höndina og
spáði því aldrei í það hvernig væri að spila það
Morgunblaðið/Sverrir
Hilmar Jensson gítarleikari.
Tónlist | Blásarasveit Reykjavíkur flytur tónlist eftir Hilmar Jensson í Langholtskirkju í kvöld
Millimetra frá því að vera óspilandi
Ný breiðskífa Trabant, Emotional, kemur út í dagen margur tónlistar-
áhugamaðurinn hefur beðið spennt-
ur eftir þeim grip. Verður honum
enda fagnað innilega með útgáfu-
tónleikum í kvöld á NASA og má
fastlega búast við miklu húllumhæi
og stuði. Fyrsta plata Trabant,
Moment of Truth, kom út árið 2001
og vakti mikla athygli innanlands
sem utan. M.a. líkti raftónlist-
arbiblían Muzik plötunni við fyrstu
plötu Pink Floyd, Piper at the Gates
of Dawn (’67) og sagði hana jafn
mikið tímamótaverk og sú skífa var
á sínum tíma!
Hljómsveitin Trabant varð síðan
fljótlega að veruleika, en á Moment
of Truth var Trabant dúett þeirra
Viðars Hákons Gíslasonar og Þor-
valdar H. Gröndal. Sem fullskipuð
hljómsveit hefur Trabant vakið
mikla athygli sem tónleikasveit, en
tónleikarnir eru jafnan mikil flug-
eldasýning og þannig hefur eftir-
vænting eftir nýju efni aukist jafnt
og þétt undanfarin misseri.
  
Umslag Moment of Truth varskemmtileg endurvinnsla á
gömlu íslensku plötuumslagi með
Upplyftingu og umslag plötunnar
nýju fetar svipaða vegu. Þar blasa
við meðlimir sveitarinnar, naktir og
olíubornir með einkennilega drama-
tískan, næsta líflausan svip. Algjör
snilld. Ragnar Kjartansson, söngvari
sveitarinnar, segir blaðamanni að
hér sé vísað í ýmis umslög sem séu í
uppáhaldi hjá meðlimum, m.a. með
D.A.F. (Deutsch Amerikanische
Freundschaft) og Hall & Oates. Plat-
an er í eigulegu pappaboxi og hopp-
ar diskurinn bókstaflega framan í
mann þegar það er opnað þar sem
hann hvílir á einslags pappa-
harmonikku.
„Það er ánægjuleg þróun,“ segir
Ragnar, „að á þessum tíma nið-
urhals og brennslu er orðið afar
brýnt að umbúðirnar séu fallegar og
eigulegar. Geisladiskaumbúðir eru
að verða eins og flott vínylumslög
voru.“
Þegar Moment of Truth var í
vinnslu var mikill samgangur á milli
Trabant og hljómsveitarinnar Kan-
ada að sögn Ragnars en þar sá hann
um söng. Þorvaldur lék á trommur
með Kanada t.d. og Úlfur Eldjárn úr
Kanada lék einnig með Trabant.
Þegar Kanada hætti gekk Ragnar til
liðs við Trabant en hann hafði sung-
ið lagið „Superman“ á Moment of
Truth.
„Bandið var svo sett saman til að
fylgja þeirri plötu eftir,“ segir hann
en ásamt honum, Þorvaldi og Viðari
eru þeir Gísli Galdur Þorgeirsson og
Hlynur Aðils Vilmarsson í sveitinni.
„Hlynur hafði unnið mikið með
Dodda (Þorvaldi) og Vidda á
Moment of Truth og kom af fullum
krafti inn í þetta,“ rifjar Ragnar
upp. „Eins gekk Gísli Galdur til liðs
við sveitina eftir að hafa spilað
óvænt með okkur í afmælisveislu
Sigur Rósar sem haldin var á efstu
hæð Hótel Borgar.“
Á fyrstu tónleikum sveitarinnar
var notast við undirspil af bandi
samfara hljóðfæraleik en smátt og
smátt þróaðist sveitin í algjörlega
„lifandi“ sveit.
„Okkur langaði að búa til hljóm-
sveit sem spilaði raftónlist á full-
komlega lífrænan hátt ef svo má
segja. Trabant hefur þróast frá því
að vera hljóðversverkefni í það að
vera fimm manna hljómsveit. Platan
varð þess vegna til á tónleikum og á
æfingum.“
Moment of Truth býr yfir vel sýrð-
um köflum og við fyrstu hlustanir
hljómar Emotional sem giska að-
gengileg plata. Ragnar segir að
vegna þessa sé hún í raun súrari en
síðasta verk.
„Á Emotional erum við nefnilega
að fikta með okkar hætti við popp,
þá algerlega ólöglegu tónlist,“ segir
hann og hlær við.
  
Grunnar að plötunni – söngur ogundirspil – voru teknir upp
meira og minna beint í Geimsteini.
Slípivinna fór svo fram í hljóðveri
Trabant í Klink og Bank.
„Við erum með fínustu aðstöðu
hérna og þessi nánd við aðra lista-
menn hefur mikil áhrif. Gus Gus og
Ghostigital eru t.d. að vinna hérna
rétt hjá og hljómar frá þeim leka yfir
í hljóðverið okkar.“
Trabant skreppur til Bandaríkj-
anna eftir helgi og mun spila á þrem-
ur tónleikum í New York og á tveim-
ur í San Francisco. Lagið „Nasty
Boy“ verður svo gefið út á smáskífu í
Bretlandi bráðlega á vegum South-
ern Fried Records og Pineapple Re-
cords sem er útgáfa Gus Gus.
Aðgangseyrir að tónleikunum eru
sléttar 500 krónur og miða er hægt
að nálgast í 12 tónum. Um upphitun
sér hin rafræna kvennasveit Donna
Mess en einnig mun listakonan Ásdís
Sif Gunnarsdóttir sýna mynd-
bandverk.
Það eru 12 tónar sem gefa plötuna
út.
’Okkur langaði að búatil hljómsveit sem
spilaði raftónlist á
fullkomlega lífrænan
hátt ef svo má segja.‘
AF LISTUM
Arnar Eggert Thoroddsen
Ný breiðskífa Trabant, Emotional, kemur út í dag.
Tilfinningaríkur Trabant
arnart@mbl.is
EIN athyglisverðasta mynd sem sýnd
hefur verið á árinu er Hotel Rwanda,
nú býðst tækifæri á raunverulegri
innsýn í atburðarásina í borgarastríð-
inu í Rúanda í heimildarmyndinni
Shake Hands with the Devil. Undirtit-
ill hennar er Ferðalag Roméo Dall-
aire, hann er hershöfðinginn sem er til
grundvallar persónunni sem Nick
Nolte leikur í Hollywood-myndinni.
Dallaire er kanadískur eins og
heimildarmyndin, þar sem fylgst er
með ferð þessa hrjáða stríðsmanns til
Rúanda á ráðstefnu sem haldin var í
landinu á síðasta ári í tilefni 10 ára af-
mælis þjóðarmorðsins. Dallaire, sem
var æðsti maður friðarsveita SÞ, þeg-
ar hörmungarnar skullu á, er þjáður
maður af samviskubiti. Hann ásakar
sig fyrir að hafa ekki getað náð eyrum
alþjóðasamfélagsins þegar hann
reyndi mánuðum saman að koma um-
heiminum í skilning um blóðbaðið í
landinu árið 1994.
Myndin færir hins vegar áhorfand-
anum heim sanninn um að Dallaire
var ærlegasti útlendingurinn sem
kom við sögu, heiðarlegur og ábyrgð-
arfullur maður sem mátti horfa upp á
vestrænu stórveldin hverfa á braut,
hvert af öðru, án þess að lyfta litla
fingri til að stöðva þjóðarmorðið.
Hann var skipstjórinn sem yfirgefur
ekki sitt sökkvandi skip fyrr en á síð-
ustu stundu. Dallaire skellir skuldinni
á Belga, Frakka, Ítali og ekki síst
kirkjunnar menn, er fullviss um að all-
ir hefðu þeir verið þess megnugir að
koma að mestu í veg fyrir atburðina
sem kostuðu 800.000 Rúandabúa lífið,
langflesta af Tútsi-ættbálknum.
Lífsreynslan fór illa með hershöfð-
ingjann líkt og landið sem hann átti að
gæta. Kvalinn af samviskubiti og
þunglyndi leitaði Dallaire skjóls hjá
Bakkusi en náði sér svo á strik að
nýju. Hann hefur skrifað bók um
reynslu sína og ber hún sama nafn og
heimildarmyndin og reyndar hefur
mest af tíma hans síðari árin farið í að
greina heimsbyggðinni frá því hvað
raunverulega gerðist á blóðvellinum í
Rúanda og bak við tjöldin.
Shake Hands With the Devil (nafn-
ið er dregið af sýn hershöfðingjans á
morðóðan her Hútú-manna) lætur
engan ósnortinn – hvort sem það er
afdráttarlaus upprifjun Dallaires á at-
burðarásinni, hroðalegir bútar úr
fréttamyndum af blóðbaðinu þar sem
saklaust fólk er drepið með köldu
blóði og líkin hrannast upp á legi og
láði, eða ógleymanleg heimsóknin í
minnismerkið um þjóðarmorðið. Það
er sláandi, óteljandi raðir af sködd-
uðum hauskúpum sem minna skó-
staflana í Auschwitz.
Pólitískir lýðskrumarar og þjóð-
arleiðtogar vestrænna ríkja fá einnig
á baukinn, en hafa þeir frekar en aðrir
nokkuð lært af hörmungunum í Rú-
anda? Myndirnar tvær minna okkur
þó um sinn á þessa svívirðilegu at-
burði sem lutu í lægra haldi í fjöl-
miðlum á sínum tíma fyrir mun gal-
vaskari fréttaflutningi af O.J.
Simpson og öðrum slíkum ómissandi
stórmálum.
Með köldu
blóði
KVIKMYNDIR
Háskólabíó: IIFF
Heimildarmynd. Leikstjóri: Peter Ray-
mont. Fram kemur m.a. Roméo Dallaire
hershöfðingi. 90 mín. Kanada. 2005.
Krumlan á Kölska (Shake Hands with the
Devil: The Journey of Roméo Dallaire)

Sæbjörn Valdimarsson
SHELBY er 15 ára stelpa alin upp á
góðu kristnu og íhaldssömu heimili í
Texas. Henni blöskrar hversu margir
krakkar í skólanum hennar fá kyn-
sjúkdóm eða verða óléttir svo hún
ákveður að berjast með samtökum
um kynfræðslu í skólum, en þau
mæta eintómum mótbyr í þessu
íhaldssama bæ. Og ekki skánar við-
mótið þegar hún fer að berjast með
samkynhneigðu krökkunum.
Myndin gefur góða sýn á þá þröng-
sýni sem viðgengst á þessum aft-
urhaldsslóðum og um leið oft hræsni.
Í raun blöskrar manni. En myndin er
samt ekki beint um þessa baráttu
krakkanna fyrir fræðslu og frelsi í
kynferðismálum, heldur um óvenju
viljasterka og góðhjartaða stelpu sem
berst fyrir því sem henni finnst rétt.
Um leið reynir hún að vera góð krist-
in stúlka og fara eftir því sem fyrir
henni hefur verið haft, en samúðin
með öðrum og réttlætiskenndin ná
alltaf yfirhöndinni. Maður sér líka
glitta í athyglissjúku hliðina á henni,
en það er kannski ekki verra að búa
yfir henni ef maður vill ná fram og
umbylta hlutum í lífinu.
Myndin er vel unnin og margt
myndefnið frábært. Sérstaklega ein-
lægar stundir sem hún á með for-
eldrum sínum sem sýna stelpunni
sinni undraverða virðingu, án þess að
vera alltaf sammála því sem hún er að
gera. Þetta er marghliða mynd,
skemmtileg saga úr hversdagslífinu
um hetju á uppleið.
Stelpa
verður stór
HEIMILDAMYNDIR
Háskólabíó – IFF
Leikstjórar: Marion Lipschutz og Rose
Rosenblatt. 87 mín. Bandaríkin 2005.
The Education of Shelby Knox

Hildur Loftsdóttir