Atuagagdliutit - 01.01.1961, Blaðsíða 62

Upernavingmit Angmagssalingmut
sineriak tamangajåt
ilisimavå
agdlagtoK Hans Janussen
aulisagkanik imanigdlo nunavtine misigssuissut angatdlatano
1938-mile nålagaussoK Jakob Mortensen aulisartunik mikingit-
sumik sutdlisisimavoK — kalåtdlit angussaKardluarnigssåt ili-
maga inusugtutdle sipårnerussariaKarnerardlugit
I akob Mortensen misigissarpagssua-
" KarpoK inusungnerugatdlarame u-
miarssuårKamut „Monsunen“-mut i-
lauvdlune silarssuarmik kaujatdlaini-
aKatausimagaluarpoK, angatdlatåtdle
umiuvdlune. inugtumassunik nåpitsi-
nertik erKaimavdluarnerussame ilagi-
gåt OKalugtuarå. orpigpagssuarujug-
ssuartigut akunisiugagssaorpiångitsu-
tigut avKUsineK amitsuarånguaK kc-
Kertat tikitamik ilane atuatdlagsima-
våt. ingerdlangåtsiatdlardlutik orpe-
KånginerssaK tikisimavåt tamånilo
najugagdlit igdlungue takuvdlugit. ti-
kenrågartik ipeKarpatdlåKingmat nag-
dligilerdlugo KaKorsåumik tunisima-
våt. tunissåta tigussane ingerdlatinar-
dlugo OKumiusimavå, kisivfigaluar-
dlugule nivdlerujugssuarsimavdlune.
tupamik tunipatdlagsimångikaluarpå-
ssup „Monsunen“-p inugtai tamåker-
dlutik toKuneKarsimésagunaraluarput.
najordlugit påsisimavåt xaKortunik a-
migdlit nerineK ajorsimagait — neKåi-
ngOK kukukuarKat neKåinut encaina-
Kingmata. angatdlåmingnutdle uter-
titdlutik avKUtimik igdlua’tungågut
malingnigpalugtut tusåsinaugamikik
Karsumit tOKunartortalingmit erKor-
neicarumårsoralutik 35-inik alångor-
tane kiagkaluartoK Mortensen Kiåu-
misårtulnausimavdlune. Kalåtdlit-nu-
nåninermine pisanganartorsiortarsi-
mavoK kiagtunile misigissaminit av-
dlauvdluinartunik.
Upernavingmit Angmagssaling-
mut
Jakob Mortensen Kalåtdlit-nu-
nåt tamékiussardlugo ilisimane-
KarpoK. Thulep Scoresbysundivdlo
pigissait kisisa pinagit najugarine-
Kartut erKaitdlo — agdlame ka-
ngerdluit kangerdlualuitdlo tama-
ngajaisa — najorsimavai misigssu-
ivfigalugitdlo ingminut akilersl-
naussumik aulisarfigineKarsinau-
nersut. Mortensen 1938-me Kalåt-
dlit-nunånut pivoK dr. Poul Han-
senip „OmarissoK" atordlugo imå-
nik aulisagkanigdlo misigssuinera-
ne ilåusavdlune. sorssungnerup na-
låne ukiuneranilo feriaKartarner-
mine aitsåt Kalåtdlit-nunåne suli-
ane uningatitarsimavå, nunavtini-
nerminile ukiut tamaisa sømilit
3000 migssiliordlugit ukiut tamaisa
angalassarsimavdlune — ukiune
kingugdlerne 14-ine „Adolf Jensen1
angatdlatigalugo.
1938-me autdlarnerpoK
1926-me Kalåtdlit-nunåne imånik
aulisagkanigdlo misigssuinerit iluamik
autdlartineKarput tamatumalo kingor-
na ingerdlåneKartuardlutik dr. Poul
Hansen pissortaralugo. „MisilissoK“ Ja-
kob Toftumimik Agtume niuvertoru-
siugaluardlune måna soraerningortu-
mik nålagaKaraluarpoK. 1938-me Mor-
tensenip taorserpå „tfmarissoK" a-
ngatdlatigigå. „Monsunen" angatdlati-
galugo imånik aulisagkanigdlo misig-
ssuisimåputaoK, taimanilo suliamut
taimåitumut Mortensen soKutigissa-
Kalersimavdlune. . ilisarisimassamigut
tusarsimavå Toftum kingorårtigssar-
siorneKartOK, kingorårniaramiugdlo i-
luagtitsivdlune.
„UmarissoK" angatdlatigalugo K’e-
Kertarssup tunuanit nunap isua tikit-
dlugo aulisagkat imavdlo kissarnera
misigssorneKartarput. pujortuléraK si-
samanik inugtaKartarsimavoK dr. Poul
Hansenilo ilaujuåinardlune. Morten-
sen OKalugtuarpoK måna tikitdlugo
Kangatptdle inugtarigsårtuåinardlune.
rejeKarfit navssårinenarput
„OmarissoK" åma „Adolf Jensen" a-
ngatdlatigalugit åssiglngitsoruj ugssu-
nerarpai. angalåinavigsugamik silar-
dlungmik nåmagtorsigajugsimåput,
agdlåt „OmarissoK" angatdlatigalugo
avalagterdlutik imånik kissarnersio-
riartarsimavdlutik. 1940-me Morten-
sen Kalåtdlit-nunånut uteriarsimaga-
luarpoK tyskinitdle unigtitausimav-
dlune. sorssungnerup nalåne danskit
umiarssuåine inugtaussarpoK. 1945—
46-me „Adolf Jensen" sananeKarpoK,
1946-milo Kalåtdlit-nunåliarmat nå-
lagauvdlune. ukioK tåuna autdlarner-
figalugo aulisagkanik misigssuinerme
rejeKarfit ilångutdlugit misigssorne-
Kalerput. tamatuma sujornagutdle pa-
sitsåineKartarsimavoK rejeKartoK tå-
ssa sårugdligtarineKartut aKajarue re-
jenik ulivkårtarmata. ukioK sujugdleK
Agdluitsup kangerdlua, Tunugdliarfik
Nardlunerdlo misigssorneKarput, ta-
matuma kingorna K’eKertarssup tu-
nua ilånguneKardlune. Mortensen o-
KaraluarpoK aulisartut nangmingnér-
dlutik påsiniainermikut rejeKarfing-
nik agdlilererujugssuarsimassut, auli-
sagkerivingmilo pisortaussup Martin
Hansenip, Sisimiune rejerniarneK aut-
dlarnigarigå. erKaiginarpå nangming-
neK rejeKarfit misigssortarsimagitik
Kanigtuine sulivfigssualiusagåine sa-
någssak ingminut akilersinaussumik
niorKutigssiorfiusinaunersoK, kpku-
ngårtariaKarunångilardle oKaråine
Mortensenip rejemiardlune kilissau-
viusinaussut navssårissarai. sordlo su-
jorna Nup kangerdluane K’oncunut u-
ngasingitsume kilissauvfiusinaussoK
navssårineKarsimavoK månalo misig-
ssuivfigineKardlune.
— nungugtugssåungitsut
K’eKertarssup tunuane rejeKarfit pi-
ngasut navssårineKarput, atauseK K’a-
sigiånguit avatfine, avdla Ilulissat a-
vatåne pinga j ua tdlo K’eKertarssup
(igdloKarfiup) avatåne. taineKartoK ki-
ngugdleK sule rejerniarfigineKångilaK
tunisiviusinaussumut ungasigpatdlår-
nera pissutigalugo. K’eKertarssup tu-
nuane rejeKarfit peKangåramik nu-
ngugtugssåungitsunik rejeKartut Mor-
tensenip OKautigå. sikussamera pissu-
tigalugo rejet ukiup avfåne piniarne-
Kameii ajornaKaut, aussardlo måna
aulisariutit angisut 17—18 rejerniara-
luarmata aulisapilungneKartumik o-
KartoKarsinaunane. rejeKarfit ingmi-
nut akilersinaussumik aulisarfigine-
Karsinaunersut nalunaerutigineKarti-
nagit OKatåreKåtardlune kilisaeKåta-
rujugssuartariaKartarpoK ilånilo nag-
sinartunik namagtugagssaKarnartar-
dlune. taima pissoKarångat kilisaut a-
ligtorujugssuångikångame tamåkivig-
dlune ånaineKartardlune.
natårnat ernagkat
17—18-inik ukiOKardlune Mortensen
kitåta ikånerne aulisalersimavoK au-
lisautåinarssordlune. aulisariutit 60—
70—80 tonseKarput, 25-nik inugtaKa-
rajugdlutik. umiarssuårKat Kuleruåi-
nut siariardlutik angutit 15—16 uvdloK
nåvdlugo amerdlanerårniutdlutik u-
nangmissarsimåput. ningigtagarssor-
toKarsimångilaK sårugdleKardluarat-
dlarmat aulisautåinaK amussilertor-
narnerungmat. natårnaKarsimaKaor-
dlo uvdlormut 75—100 amuneKartar-
dlutik. natårnatdle pissarisavdlugit a-
kårineKarsiméngitdlat sårugdlingniii
pissagssanik ikilisauginartarmata a-
muartarnere sivisunerussaramik, tå-
ssalo tarajorneK ajornaKigamik igi-
narneKartardlutik. sårugdlik KaKitdlu-
gulo tavdluerneKartarsimavoK, tag-
dlordlo pigaK kaussarfingmiuliune-
Kartarsimavdlune. arfiningornerit ta-
maisa sårugdligit tavdlue KanoK amer-
dlatigissut pigineKamersut inugtau-
ssut tamarmik nålagkamingnut kisig-
titarpait, sapåtivdlo akuneranut Kav-
sinik sårugdligsimaneK umiarssuårKap
agdlagtaivinut agdlangneKartardlutik.
utimut tikikångamik amussatigdlo tu-
nineKarångata inugtaussut Kavsinik
sårugdligsimanertik nåpertordlugo a-
kigssarsissardlutik. taimanikut atausi-
åinardlutik Kalåtdlit-nunåliartarsimå-
put, angalaneratdle Kåumatinik pinga-
sunik sivisussuseKartarsimavdlune.
„Adolf Jensen" angatdlatigalugo Nup c må-
ne aulajangersimassume natårnaKarnersoK
misilingneKarmat amussarlneKartut ildt 100
kg-nik OKimåussusilik.
Kalåtdlit-nunåliartinatik Islandili-
artarsimåput, måjilo nålersoK tikikå-
ngamik junip nålernerane Kalåtdlit-
nunånut autdlartardlutik, uterneråni-
lo umiarssuaK upernarnigssåta tungå-
nut kisarsimåinartardlune. Mortensen
OKalugtuarpoK taimanikut nangmineK
Kalåtdlit-nunåne aulisarnermine 1000
kr. migssiliordlugit akigssarsissardlu-
ne. inilorujugtarsimåput, inime neri-
ssagssiorfiussartumitaoK 15-uvdlutik
sinigtarsimagamik.
Tunuliartarnerit
Kalåtdlit-nunåne erKånilo misilig-
tagkaminit Tunumut angalassarnine
erKaimanerpauvdlugit Mortensen o-
KarpoK. 1957-ime 1958-imilo Tunumut
angalarKårnerit akornutigssarsivfiusi-
mångitdlat sikorssuaKångingajangne-
ra aulisagaKardluarneralo pissutigalu-
git. 1959-ime tupingnaussåinavigsu-
mik sikorssuaKarpoK. augustime sep-
temberimilo sikorssuit akunisiugag-
ssåungitsutut itut angatdlavigineKar-
put. septemberip 25-ane „Adolf Jen-
sen" Angmagssalingmit autdlarpoK,
uvdlutdlo unuatdlo tugdliussut pinga-
sut ingerdlaneråne pisimassut erKai-
gångamigit Mortensen Kiåumissarne-
rarpoK, tåssamigOK Kalåtdlit-nunåni-
nermine misigissaminit ajornerpaung-
mata. „TikeråK" Kitånit Angmagssa-
lingmut ingerdlaniaraluartoK Ikera-
sagssuarmut pinardlune utertariaKar-
POk Angmagssagdlivdlo pigissåne a-
ngatdlatit ardlaKaKissut aseruavdlu-
tik. angalanertik pivdlugo Mortensen
ima OKalugtuarpoK:
— Angmagssalingmit autdlaravta
sikorssuit avåmut anigomialerpavut,
sulile anigoriarnagit unupåtigut. åma
pujorsiornermit avKutigiuminartut ta-
kuneK ajornaKigamik. tårsinigsså su-
jorKutingåtsiardlugo avdlatut ajornar-
mat sikorssuarnut pulaterKilerpugut
magdlernermit sikorssuit sinåvat Ka-
ningordlugo unuineK ajornaKingmat.
kigaitsuararssuarmik ingerdlarussår-
pugut, ornitarputdlo tikeriarnago tår-
sivdlune. sikutat angnerussut tikipa-
vut manigsumutdle piniardluta inger-
dlarKigtariaKardluta.
umiungajangneK
ajorssisårfigput kingugdleK ani-
ngoriarnago sikut kiggupåtigut, si-
kutdlo nikussårtutut ingmingnut
kivitalerdlutik. aKuterput aseror-
toKarpoK, aKutip ipiterutai kalung-
nerit kigtorarput Kuleruaiardluta-
lo. nigsigit avdlatdlo torusiutdlugit
sikut torsimavdlugit anuterput i-
luarsåuparput, ingerdlamigkavtalo
manigsumut pivugut tamånilo u-
nuivdluta.
aKaguane sikut avåmut igpikarniar-
Kilerpavut. sule pujortuarpoK, Kagfia-
ssorujugssuvdlune. sikup sinåvat 15—
20 milinik avasissuseKarpoK. unuleriå-
nguatdiarå kisauna sikut anigukasit-
dlarivut. måne angalassarnivne misi-
gissaKaKaunga, aitsåtdle taima ajorti-
gissumik misigissaKardlunga.
sikut kigdlingat sininardlugo Skjold-
ungen avatangeravtigo tunungmukar-
„Adolf Jensen“ kalåtdlit aulisartut tluanu-
tigssdnik sulissoK.
figårput uvdloK tamåkingajagdlugo
sikut akunisiordlugit ingerdlarussår-
dluta. tåssane solårit oliatdlo sitdli-
mativut iput, solårilertariaKardlutalo.
uvdlut mardlugsuit tåssane uningavu-
gut, åmalo Skjoldungimit kigaitsua-
rarssuarmik milit 15 sikorssuarnik a-
nitdlangniartariaKardluta. aKaguane
uvdlåkut Ikerasagssuarmut ångupu-
gut, aitsåtdlo tamåne sikut akugtune-
russut nåmagtordlugit. sikorssuit eKi-
mavigsut 15 milinik nunamit atitussu-
seKarput, tamatumalo avatåne akug-
tuneruvdlutik takuj uminaeKalutigdle
magdlerpatdlårnera pissutigalugo. i-
nugtarigsåratdlardlungale akornuse-
rata aniguivugut. inugtåka Kasusue-
Kaut nikitautdlutik nåparut eKisi-
mavdlugo KinertuartariaKaramik.
inusugtut ilevKårtariaKarput
Jakob Mortensen savalingmior-
miuvoK isumaKardlune savaling-
miormiut, danskit kalåtdlitdlo au-
lisarnikut Kalåtdlit-nunåne inger-
dlatseKatigingnigssåt angussauar-
jiuvdluarumårtOK. nangmineK ka-
låtdlit kivfarissane sinerissamilo
aulisartut tikitagkane sulexati-
givdluarsimavai. umiarssuårKat
aulisarnikut misiligtautigineKartut
kalåtdlinut inusugtunut iliniarfiu-
nere tutsivigingilai, OKarame ka-
låtdlit ningitagarssorneK iliniar-
tariaKångikåt ilisimaréramiko kili-
sainerdlo erninaic ilikartardlugo.
iUniagagssåtdligdK tdssa kisime a-
kigssarsiamik ilåta unerartinigsså
nangminerissamingnik angatdlati-
tåsagunik tigutsisigssamingnik ka-
ter ssuiniåsagamik. „Adolf Jensen"-
ime kivfaussartut kalåtdlit ukiut
mardluk — pingasut kivfariga-
jungnerarpai. sipårnigssånut pi-
ngitsailineK ajornerarpai, akigssar-
siordluartututdle OKautigissaria-
Karmata Kåumatit tamaisa erKaisi-
tardlugit akigssarsiamik ilånik u-
nigtitserKUvdlugit. Katångutigit O-
ve åma Morten Rosing ukiut pinga-
sut mardlugdlo ingerdlaneråne
„Adolf Jensen“-ime kivfaussut ka-
titdlutik 7 V2 tusind kr-nik unigti-
taKarsimåput, puf ortulér ardlo a-
ngisåk sujugdleK 30.000 kr. sivner-
dlugit akilik pisiaralugo.
angnertungitsunguamik
autdlartitariaKarpoK
kalåtdlit aulisarnermik angnertumik
ingerdlataKalisagunik angnertungitsu-
nguamik ingerdlataKardlutik autdlar-
titariaKarnerarpai. Manitsume auli-
sartut tamåna takuteréråt OKautigå.
autdlarterKåramik atortorigsårtorssu-
ngitdlat Kagfagkiartordlutigdle, pi-
ngårtumik nerpilerivfik Kerititsivigta-
lik atulermat. ikiorneKangåratik nang-
mingneK sujumut ingerdlåput, angat-
dlatitik agdliartortitdlugit, avatånilo
aulisartaleraluardlutik sule angatdla-
tait mikivatdlårdlutik. nangmingnér-
dlutik Kérarniartarfitik navssårat, tai-
matutdlo bundgarnerssordlutik sårug-
dlingniartarfitik månalo kapisilingni-
artarfitik. agdlåt itissusersiut atordlu-
go aulisarnigssartik nangminérdlutik
påsivåt taimalo aulisarnermingne piv-
figssap avfå sipårtalerdlugo. kalåtdlit
ilisarisimavdluaramigit angussaKar-
dluarumårnere Kularinginerarpai.
puissinik malerssortarneK
Jakob Mortensen OKaloKatigingitsi-
ardlugo angatdlatit atordlugit puissi-
nik malerssortarneK kingumut encar-
torneKarpoK. nålagauvfiup angatdla-
tåinit niuvertoKarfitdlo umiarssuåråi-
nit puissinik malerssortarneK akerdle-
rå agdlåt ajoKutaunerussutut taivdlu-
go, puissit taimatut piniarneKartut ki-
vissut amerdlavatdlårtaKingmata. o-
KarpoK kialunit ugpilersinaviångikåne
angatdlatit sisamanik — arfineK-mar-
dlungnik puissisimavdlutik tikitut
nardlumuinaK ingerdlasimassut. ma-
lerssordlune angalanerup sivitsorsar-
tarnera nålagauvfingmut akigssaiau-
tauvoK angatdlatit ingerdlatait inug-
taisalo akigssarsiait angalanerup sivit-
sorsarneKarnerane nålagauvfingmit
ingmikut akiligagssat erKarsautigisa-
gåine. piniartut pitsaunerussumik a-
tugaKalisagaluarput taimatut autdlai-
niartarneK kipitineKarsinaugaluarpat.
nangminerissamingnik pujortulérag-
dlit taimatut puissiniartarnerat aku-
liuvfigineK ajox-narnerarpå, kommu-
nalbestyrelsit ilerKorerKUSsaliortar-
nermikut kigdlilisinaunerat kisime
aulaj angissugssauvdlune.
ilisimatut suliait — åmåtaoK imånik
aulisagkanigdlo misigssuissut — tu-
sarneKartarput, sordlo åma danskit i-
mavtine suliait ilane tutsiutartut. a-
ngutitdle Jakob Mortensenitut sulissut
ilisimatut angatdlatåinik ukiorpag-
ssuarne nålagausimassut tusarneKå-
ngisåinangajagdlutik suliåt taineKar-
neK ajorpoK; tåssaliuko téuko auli-
sagkanik sulivfeKarfit pilersineKarti-
nagit aulisarnerup akilersinauneranik
aulisarfiusinaussunigdlo misigssuer-
Kårtartut. sule nåmagsiniagagssarpag-
ssuanarpoK — åmåtaoK aulisagkanik
misigssuissunut ikiortåinutdlo. suliag-
ssatdle nåmagsineKarnigssåt Kularuti-
gissariaKångilaK.
62