Atuagagdliutit - 01.01.1961, Qupperneq 68

I | kiut 25-t Kångiugpata Kalåtdlit-nu-
nåt KanoK issikoKåsava?
ukiortåp nalåne taima aperisavdlu-
ne pissusigssamisortorujugssåvoK —
akiuminaitsorujugssåvdlunile.
uvagut nangmineK sujuligtuisinåu-
ssutsivut tatiginérukiartortut tiinga-
viginiåinarnagit akencuvdlugo sandi-
miusimavarput påsiniaeKatigigdlune
OKaloKatigalugit kalåtdlit mardluk, o-
vertelegrafistit Gerth Rosing Sofus
Olsenilo, Kavdlunåtdlo mardluk over-
assistent Erik Villumsen radiotelegra-
fistilo Finn Bidstrup
måssåkutdle taimailivdluta aperini-
arsimavavut inuit Kalåtdlit-nunåne
sulivfeKatigit tusarssåunginerussut i-
lait, radiolerissut, KanoK isumaKame-
rinik. atorfeKarfingnit avdlardluinar-
nit inuit pineicartaralarput OKatdliner-
ne tamanut angmassune Kamutilig-
ssuit inigssineKåsagångata Kamutile-
riartineKåsavdlutigdlo — ukiortåmile
OKaloKatigingnivtine misileriartigo tu-
samiardlugit inuit nipangersimaga-
jugtut, kisiånile ilåtigut suliamikut
påsisimassaKardluarajugtut.
„Kalåtdlit-nunåt 1984-ime.“ ukioK
tåuna amerdlanerit ilisimåsavåt Geor-
ge Orwell-ip nålagkersuinermut tu-
ngatitdlugo oKalugtualiåtigut. pissu-
sigssamisortusånginerpa eminaK mi-
silingniaråine sujuligtomiardlugo nå-
lagkersuinikut inuneK KanoK inger-
dlåneKarumårnersoK Kalåtdlit-nunå-
ne ukiut 25-t Kångiugpata?
Gerth Rosing: isumaKarpunga ta-
matuma nalåne nålagkersuinikut isu-
maKatigéKarumårtoK (politiske par-
tier) — tamåna pissariaKartusaoK. må-
nåkdme påsinartarpoK atautsimitartu-
ne Kutdliunerussune inugtaussut a-
tautsiminermingne OKauserissamingne
nangmingneK isumatik atomiarpat-
dlårtarait.
— tåssa ajunginenisangatipiuk nå-
lagkersuinikut isumaKatigéKalerpat?
Gerth Rosing: taimåisangatipara.
Sofus Olsen: tamåna pingitsome-
KarsinaungunångilaK. Kulamångitsu-
mik isumaKatigit angnertut pileru-
mårput, sordlo aulisartut sulissartut-
dlo.
— ilimanauteKarsinaunerdlune avig-
såmianik isumaKatigéKalerumårtoK
sordlo uvdlumikut Savalingmiune tai-
måitoKartoK?
Sofus Olsen: isumaga maligdlugo
någga. suleriautsit uvdlumikut ma-
lingneKartut nangineKåsagpata dan-
skinutdlo naligititéusaguvta-----ki-
siåne danskinit naKisimaneKaruvta
taimåitunik isumaKatigéKalemigssa-
mik encarsaut pilerumårpoK.
Gerth Rosing: Kalåtdlit-nunåne nå-
lagkersuinermik suliaKartugssat er-
Kortut KinemeKarpata isumaKångila-
nga avigsårnianik peKatigéKalerumår-
tOK.
Erik Villumsen: apentume tamatu-
mane danskit pissugssauneruput. ta-
matumane apencutauvoK — naluvara
OKartOKarsinaunersoK kalåtdlinik na-
Kitsinerat pissutauvdlune erKarsauti-
gineKarslnaunersoK Kalåtdlit-nunåta
inuiangnut avdlanut atalemigssane
kigsautigislnaunerå. isumaKångilanga
Kalåtdlit-nunåt nangminerssordlune
ingerdlasinåusassoK.
— sorme?
Erik Villumsen: nuna inukipatdlå-
KaoK. nunap plssusia ilungersunartu-
vok piuminaitsuvdlunilo. akisuvatdlå-
saoK inungnut taima ikigtigissunut
måne inuiangnik nangminerssortu-
ngortitsiniåsagåine. — nålagkersuini-
kut isumaKatigit mardlungnit pinga-
Gerth Rosing: tåssame åssigissuti-
tuåt. OKautsit takoriartigik — sava-
lingmiormiut kalåtdlitdlo ingmingnut
påsislnåungivigput. kalåtdlitdlo sava-
lingmiormiunut atåsavdlutik nuånari-
naviångilåt.
— isumaKatigingneKarpa ukiut 25-t
Kångiugpata nålagkersuinikut isuma-
KatigéKamigssaK iluamitåusassoK?
Erik Villumsen: månamitdle iluaKu-
tåusagaluarpoK. sordlo Rosing oKar-
toK, Kavsinik kalåtdlit nålagkersui-
nermik suliaKartut, sordlo landsrådi-
mut ilaussortat, ingmikut påsissartik
nangmingnerdlo isumatik erssersini-
arpatdlårtarpait.
— nålagkersuinermik suliaKartup
git tamaisa ingerdlatlsavdlugit sapl-
sånglnerdlugit? tamåna apericutauti-
tuarumavara.
— Savalingmiut Islandilo aulisar-
nermit ingerdlåneKarput.
Bidstrup: OKartoKartarpordle Kefla-
vikime amerikamiut mltarfiata inuia-
Katigit islandimiut ingerdlatarigai.
Rosing: ukiut 25-t Kångiugpata Ka-
låtdlit-nunåt inoKarpatdlålersimana-
viångilaK, nautsorssutigisagåinilo au-
lisariutit kalålinarnit pigineKåsassut
amerdlasorssunaviångitdlat. isuma-
Karpungale danskit aulisartut maung-
narumårtut suleKatauvdlutigdlo, ta-
matuma nalåne Europame naluneKå-
ngitsunik sulivfigssuaKartugssauvu-
Kalåtdlit-
nunat
Erik
Villumsen
Gerth
Rosing
agdl. Frantz Berliner
1984-ime
sunitdlunit amerdlaneruslnaugunå-
ngitdlat — nangminerssordlutik inu-
ssutigssarsiortut, sulissartut ImaKalo
atorfigdlit.
avigsårniardlutik isumaKatigit?
Finn Bidstrup: 1984-ime Kalåtdlit-
nunåne nålagkersuinikut peKatigéKa-
llsaoK, pingårtumik kisitsislngordlugit
nautsorssutit maligdlugit nautsorsså-
tiglsagåine inuit 60—70.000-iusassut.
inungne taima amerdlatigissume so-
runame åssigingitsunik soKutigissa-
KartOKåsaoK nålagkersuinikut åssigi-
ngitsunik sujunertalingnik kingune-
Kartugssanik. — isumaKarpungalo a-
vigsårnianik peKatigéKalerumårtoK
tamatumunga aningaussarsiomlkut
tunga vi gssaKardlualerpat. månåkut
taimailiomiamissårtOKartalerérpoK —
autdlarnemiamigssamutdle ajomar-
torsiutigssaKaKaoK. tamatumungale
tdngavigssåusaoK aningaussagssaKar-
nigssaK — taimåingigpat sordlo Vil-
lumsen OKartoK avdlanut ataniarnig-
ssaK apencutaulerslnauvoK. sorme sa-
valingmiormiunut iluagtitdlutik avig-
sårpata? Imame åssigingnik soirutigi-
ssaKarput.
Grønlandsk
vejr er
GA-JOL
ven
De! er i disse
måneder, De mere
end nogensinde har brug
for en pakke Ga-Jol.
Den lindrer halsen
og giver omgående en
frisk og behagelig ånde
A/S GALLE & JESSEN
Lev. til det kgl. danske hof
kialunit suliagssarlnglnamiuk nang-
mineK påsissane isumanilo tungaviga-
lugit sullsavdlune?
Bidstrup: taima OKartoKartarpoK,
tamånale piviussunerunane singnag-
tulnaunerugunarpoK.
Villumsen: nålagkersuinermik su-
liaKartup KUlarane isumå peKatigiti-
gut aitsåt ilusilerneKartarpoK, peKati-
git tlnersartarpåt isumånigdlo piler-
sitseKatauvdlutik.
— ajOKUtéusångila Kalåtdlit-nunå-
ne Danmarkimisut nålagkersuinikut
iluarsåussineKarpat atulerdlutik pe-
Katigit nålagarsiortitsinerat, kiser-
måussiniarnerat kisimik OKartugssau-
niamerat isumåtdlo, taimaisivdlunilo
inulnaK nålagkersuinikut suliaKartug-
ssaK OKartugssautitaunane peKatigit-
dle Kutdlersaisa isumåt kisiåne ma-
ligdlugo?
Bidstrup: autdlartitaK inuit Kinigåt
issigineKarslnauvoK Karmagarssup Kå-
nitutut, atånitdlutik Kinersissut Kut-
singnerussumilo peKatigigfik. OKalug-
tulnarpoK. — igdluatungånile soruna-
me kussanardlunilo erKortuvoK nang-
mineK KularuteKarane påsingningnine
tamaviårugpago — kisiåne piviussor-
siorneruvatdlångilaK —
— Danmarkime inatsissartune Kui-
atsangnåinartOKartarsimavoK.
Bidstrup: KuiatsangnåinavigtoKar-
tarsimavoK — taimåikaluartordle isu-
maKarpunga nålagkersuinikut isuma-
Katigingnik pilersitsineK iluaKutåusa-
SSOK.
— kalåtdlit inusugtut nunane av-
dlane inusugtutut mumisitsiniartigiu-
måmerdlutik — plssusigssamisordlul-
nartumigdlo OKarslnauvugut — kig-
sautiglsanerdlugit isumaKatigit såkor-
tunik pilerssåruteKartut?
Sofus Olsen: taima isumaKångila-
nga. atuarfingne pitsaussune inusug-
tut atuartartitdlugit måna avdlångor-
titsiniarpatdlårtoKamigsså navianau-
teKarunångilaK.
Rosing: Kalåtdlit-nunåne suniniar-
neK erKumitsoK atorneKallngigpat a-
vigsårnianik åssigissåinigdlunit peKa-
tigéKalemigssaK årdlericutigissariaKå-
ngilaK. atuartitaunek avdlatdlo tamar-
mik pitsångoriartuinarpata inuniaml-
kut atortoKameK pitsångoriartortit-
dlugo inuiaKatigitdlo aningaussarsior-
nlkut iluanåriartortitdlugit
umiarssuit sulivfigssussut?
— ukiut 25-t Kångiugpata aningau-
ssaKarnlkut måne KanoK Isava?
Rosing: inuniamerme atortorissat
Kulamångitsumik pitsaunerulingåtsi-
arsimassugssåuput. inussutigssarsior-
nermut tungassut pivdlugit sanaortu-
gagssanik akuerssivigineKarérsimavu-
gut — sulivfigssualiagssanik, umiar-
ssualiviliagssanik avdlanigdlo — ukiut
25-t Kångiugpata inussutigssarsiornl-
kut pitsaunerulersimassorujugssusaoK.
aulisameK inussutigssarsiutit pingår-
nerssariuåsavåt.
Villumsen: nunigussissarferujugssu-
aKartugssauvoK aulisagkat nuname
suliarineKamigssånut maskinatigut a-
tortulersordluagkanik, tamåkulo pi-
lerslneKarpata aitsåt aulisariutit a-
merdliumårput, angatdlatitdlo agdliu-
mårdlutik. aulisarneruvdle inuiaKati-
gut, tauvalo kalåtdlit danskitdlo au-
lisartuisa suleKatigingneK illkariartu-
lerumårpåt.
— kalåtdlit pigissséinik kilisauteKa-
rumårpa?
Rosing: silarssuarme tuniniaiving-
ne tuniniaiviusinaussut ajungigpata 1-
maKa ardlalinguanik kalåtdlinit Kav-
dlunånitdlo pigingneKatigingnit pigi-
neKartunik peKalerumårpugut.
Bidstrup: erKaimassariaKarparput
1984-imItugut. kilisautit uvdlumikut
ilisimaneKartut éssigisångikungnarsi-
vait måne aulisartartut, avdlardlui-
nåusavdlutigdle — ImaKa aulisariute-
rujugssuit uvdlumikut sujumut OKau-
tigineK ajornartunik periuseKardlutik
aulisamermik ingerdlatsissugssat. ine-
riartomeK sukaKaoK.
Villumsen: nunigussissarfit Kular-
nångitsumik tamatigut pingåmeruså-
put, aulisariutitdlo tåssåusåput angat-
dlatit mikissut imaKa uvdlut tamaisa
uvdlordlunit avdlortardlugo avalag-
tardlutigdlo utertartut. umiarssuaru-
jugssuit sulivfigssujutigissut ilimagl-
ngilåka.
Sofus Olsen: ingmingnut akilersl-
naunaviéngitdlat. tåssåusagunarput
pujortulérKat mikissut sukasut.
— igdloKarfingnime nunigussissar-
ferujugssuaKångitsune suna inussutig-
ssarsiutåusava?
Bidstrup: Kujatånut tunga ti tdlugo
ImaKa ilimanarslnauvoK sulivfeKarneK
savauteKarnermut tungassoK — savå-
me merKue tamåkivigdlutik uvdlumi-
kut iluaKutiginiarneKångitdlat. Imaka
åma angnertungitsumik nunalerine-
KarumårpOK, Kujatåle inungmigut a-
merdliartorungnaerumånglnerpa?
Ruhr-ip erKånisut
Olsen: Avangnå ImaKa åma taimåi-
kumårpoK, inuerukiartomaviångilar-
dle sordlo taima OKalugtoKartaraluar-
toK. aulisagkåme åma avangnarpariar-
torslnåuput. ilumorpordle piniarneK
ajorsigalugtulnaimat, taimanlkugssa-
milo piniartorpagssuaKåsagunångilaK.
— måna Avangnå encartorpara Thu-
lep kujatånitoK ukiut 25-t Kångiug-
pata Thuleme månåkutungajak inuså-
put. avdlångusagunångitdlat. tåvane
nangmingneK maligtarissagssaKarput
— sordlo Kilalugkat Kernertat pujor-
tuléncamit serKomeKåsångitdlat, nau-
lingneKarKåratdlåsåput. tamatuma ki-
ngunerå tåvane KernertarpagssuaKar-
mat. ukiut 40-t matuma sujornatigut
Thuleme nukagpiaraugatdlamivtut a-
merdlatigissut aussaic kingugdlerpåK
tåvanikama takuvåka. — tåssame
Thuleme ukiune 40-ne angnertumik
avdlångorneKarsimångilaK, inutigssar-
siorfiuslnaussut ajungeKingmata ukiu-
ne tugdleme 25-ne avdléngortoKangå-
runångilaK.
Villumsen: aulisarnerup, piniame-
rup savauteKarneruvdlo saniatigut u-
j aragsiorf eKalerslnauvoK, tamånale
erKuiniarnerinartut OKautigineKarsi-
nauvoK.
Rosing: atuagkanime navssåriniar-
neK ajornaKaoK — nalunaerssugaKat-
siarpoK misigssuineritdlo pivdlugit ag-
dlagtugauatsiardlune Kalåtdlit-nunåta
ilua pivdlugo — angnikeKautdle måna
tikitdlugo ujaragsiut misigssorsima-
ssait .. isumaKarpungale navssågssa-
KartoK.
Villumsen: uvangåtaoK isumavdlu-
arnartOKartilårpara.
Olsen: Nugssuarmime petroleum mi-
siligsinauvarput ..
Bidstrup: uranium-eKarnigsså ne-
riutigissariaKarpoK —
— uvdlut ilåne iluamérsumik ang-
nertumik navssårtoKaraluarpat ani-
ngaussarsiornermut tamarmut inuia-
Katigingnutdlo tamarmut avdlångu-
tauvdluinåsagaluarpoK, tauvalo takor-
dlugagssarpagssuaKalerpoir ukiutdlo
25-t Kångiugpata avdlauvdluinaleru-
mårdlune.
Bidstrup: Eatonip pilerssårutå er-
Karsautigilerpara. isumauvoK savimi-
nigssaK Canadamit AKigssersiorfing-
mukåuneKartåsassoK, tåssame niorar-
neKåsavdlune kingornalo ingerdlater-
KingneKåsavdlune. aussardle tusarpar-
put Nup-kangerdluata Kinguane mo-
lybdæn navssårineKarsimassoK —- mo-
lybdæn sisaliornerme atorneKartar-
poK. akulerigsitsinikut imaKa isuma-
liutigineKalersinauvoK Ruhrip erKåni-
sut pissoicalerumårtoK — tåssa suliv-
figssualiane saviminigssaK suliarine-
Kartåsavdlune molybdæn iluaKutsiut-
dlugo sisaliatdlo inerigkat ingerdla-
terKigtardlugit. soruname Kissugssa-
KarniartariaKarpoK, tamånalume su-
junigssame ungasigsume pissugssatut
ilimanautauginarpoK — ukiunile 25-ne
angnertumik pissoKarsinauvoK!
Erik Villumsen: iluaKUtiginiåsav-
dlugo ingminut akilersinaussumik
navssåKartoKarpat nunaKarfingme
navssårfiussume iluanåriartomeKale-
rumårpoK inungnitdlo ardlalingnit or-
nigarneKalerumårdlune — inuitdle ta-
maisa suliagssinaviångilai, amerdlane-
ritdlo ima misigiumårpåt inungnut a-
tausiåkånut malungniuteKångitsoK
måssa nunap tamarme aningaussaKar-
neratigut takuneK ajornåsångikaluar-
tOK.
nunanut avdlanut nunasiartorneit
Bidstrup: AKigssersiorfik pivdlugo
pilerssårut piviussungusagpat — savi-
minigssavdlo måne suliarineKamera
molybdæn atordlugo sisaliorneK ing-
minut akilersinaulerdlune — tamatu-
muna inugpagssuit suliagssaKalersine-
Karsinåuput, ingminume akilersinau-
niåsagune angnertorujugssussariaKar-
poK. tamånalo inungne 70.000-iussune
malugineKarsinåusaoK — — aperKu-
tauvordle taima amerdlatigiumåmer-
sut. Savalingmiune — Kalåtdlit-nunå-
nisut — inungortartut amerdliartorto-
rujugssuput, inuitdle taissarialingmik
amerdliartoratik: amerdliartutigssau-
galuit nunanut avdlanut nunasiartor-
tarmata!
Sofus Olsen: angnertumik nunanut
avdlanut nunasiartortoKartarnigsså i-
limagingilara.
Bidstrup: ajorssameruvme inuit tai-
maisiortisånginerpai? nunasiartorto-
Karnerme ajorpon pissariaKalersinago.
Olsen: ilumume, inussutigssarsiutit-
dle ajungigpata inuit måmginåsåput
— pingårtumik atuartåinåsaguniko
Danmarkime inuniameK KanoK artor-
nartigissoK angnertunik akilerårute-
Kardlune, angnertunik niorKUtigssat
akitsusemeKartardlutik il. il. ..
— kalåtdlit nunamingnut asang-
ningnerat pingåruteKångitsungila?
Olsen: pingåruteKarpoK. nangmineK
misigissat OKautigineKåinarsinåuput —
Danmarkimisimavunga. OKautigisa-
guvkule — måmkusungneruvunga.
Gerth Rosing: inuniarnerme atorto-
rissatigut KanoK ingerdlasimaneK tai-
manikugssamut aperKutauvoK. uvdlu-
mikutut inuneK ingerdlåneKarpat på-
sisimaneKardluardlunilo nunane av-
dlane inuneK KanoK ingerdlåneKartoK
— tauva nunasiartornigssaK pingitsor-
neKarsinauvigtutut OKautigineK ajor-
naKaoK. inusugtume åma umiartoru-
matdlersinåuput silarssuaK takuju-
mavdlugo — imaKalo Davis-strædip
akianut piumatdlersinåuput tasamani-
lo autdlarnigkanut suleKatauvdlutik.
inusugtut tusarsimavåt tasamane inig-
ssaKardluartoK akigssarsiorfiusinau-
ssutdlo angnertorujugssugatdlartut. i-
sumaKångilanga Europa taima kaju-
ngerineKartigisassoK. Europamime nu-
nat sujuarsimanerussut inoKarpatdlå-
lerérunarsisimåput, kalåtdlimutdlo su-
livfigssarsiniameK ajomakusorsinau-
vok. — imåipordlume kalåtdlit nuna-
siartusagunik tauva nunanut Kalåt-
dlit-nunånut åssingussunut autdlaru-
manerusåput.
Vilumsen: tusarssauj uartarsimavok
„Kalåtdlit-nunåt kalåtdlinut“, åmalu-
me Kalåtdlit-nunåt nunasiartorfigine-
KarsinauvoK, imaKa savalingmiormiu-
nit. aulisartutdlume pikorigsut nuna-
sinerat ajoKutaunaviarunångilaK a-
merdlånglkunik. isumaKarnarpordle
68