Fréttablaðið - 13.12.2006, Qupperneq 95

MIÐVIKUDAGUR 13. desember 2006 39
HVAÐ? HVENÆR? HVAR?
DESEMBER
10 11 12 13 14 15 16
Miðvikudagur
n n TÓNLEIKAR
c 20.00 Sönghúsið Domus Vox held-
ur aðventutónleika í Hallgrímskirkju.
Rúmlega 200 söngkonur á öllum aldri
koma fram á tónleikunum Tendrum
ljós á tré, ásamt einsöngvaranum
Hönnu Björk Guðjónsdóttur og
hljóðfæraleikurum. Stjórnandi er
Margrét J. Pálmadóttir.
n n FYRIRLESTRAR
c 13.00 Guðmundur Ólafsson, lektor
við viðskipta- og hagfræðideild HÍ,
fjallar um horfur í atvinnuþróun og
nýtingu auðlinda, meðal annars út frá
skýrslu Hagfræðistofnunar 2003.
Hvaða atvinnuvegir eru vænlegir og
hverjir ekki? Hvaða þróun ætti hið
opinbera að styðja? Orkugarður,
Grensásvegi 9.
n n SÝNINGAR
c 09.00 Í Hallgrímskirkju stendur yfir
sýningin Mynd mín af Hallgrími
á vegum Listvinafélags kirkjunnar
þar sem 28 íslenskir listamenn sýna
andlitsmyndir sínar af sálmaskáldinu.
Sýningarstjóri er Jón Reykdal.
c 11.00 Á Torginu í Þjóðminjasafninu
stendur yfir sýningin Sérkenni svein-
anna. Á sýningunni er lítið jólahús
og sitthvað fleira, svo sem kjöt fyrir
Ketkrók og bjúgu fyrir Bjúgnakræki.
Í dag kemur Giljagaur í heimsókn.
c 13.00 Kristinn Már, Jón Óskar og
Bjarni Sigurbjörnsson sýna í Anima
galleríi við Ingólfsstræti 8.
c 14.00 Helga Óskarsdóttir og
Kristinn Már Pálmason sýna verk
sín í Galleríi Kling & bang um
þessar mundir. Opið fimmtudaga til
sunnudaga milli 14 og 18.
n n BÆKUR
c 12.15 Jólahrollur í
Þjóðmenningarhúsinu, spennu-
sagnahöfundar lesa úr verkum sínum
á aðventunni. Ævar Örn Jósepsson
les úr bók sinni Sá yðar sem synd-
laus er.
n n UPPÁKOMUR
c 20.00 Þriðja rússneska skáldakvöldið
í MÍR er tileiknað Vladimír Vysotský,
skáldi, leikara, tónlistarmanni og
trúbador. Sergej Gúshín sendiráðs-
ritari fjallar um Vysotský og skýrir
hvers vegna hann varð eins konar
goðsagnapersóna í Sovétríkjunum
þegar í lifanda lífi. Kynnt verða brot
af tónlistarflutningi Vysotskýs og lítil
myndasýning um listamanninn sett
upp. Dagskráin fer fram í húsakynn-
um MÍR við Hverfisgötu 105.
Upplýsingar um viðburði og sýningar
sendist á hvar@frettabladid.is ekki
síðar en sólarhring fyrir birtingu.
Ljóðið skín í skammdeginu á Fróni
og nú sendir Einar Már frá sér bók
sem gefur fyrri bókum hans ekk­
ert eftir, ljóðum jafnt sem prósa.
Fantagóð semsé. Djarfur, hvass,
fyndinn og ögrandi – jafnt í orði
sem erindi. Síbryðjandi vísdóms­
jaxl með djúpa rót í kvikunni.
Róttækur tímalaus riddari
efans: orðið er spurn, maðurinn er
fangi, tíminn er blekking, fortíðin
óland, nútíminn ratvillur, eilífðin
eilíf spurning, „á tali hjá guði“
(23). Engin merking er fyrir víst,
hvorki orðs né æðis, ekkert er auð­
vitað, „ef kostirnir eru tveir, vel
ég þann þriðja“ (13). Lífið er þver­
sögn og því óskiljanlegt án hennar,
eins konar minningargrein um
mann sem aldrei fæddist, „sann­
leikur sem aldrei segir satt“ (49).
Ef listin er svar við lífinu, hver
var þá spurningin spyr skáldið og
leitar svars í draumi sem aðeins
rætist í draumi (29), í einsemd
hverfulla vona (19) þar sem jafn­
vel dauðinn bjargar lífi (24) og
trúleysið trúnni (63). Ansi hald­
laus tilvera, því ef svarið (sann­
leikurinn) lýgur er sér­
hver spurning
gildra og lygin
jafnvel gild.
Skáldið
hamrar á þessari þverstæðu lífs
og listar. Síbreytilegur ljóðmæl­
andinn skiptir um sjónarhorn,
fornafn, kennileiti og kyn að
vild en jafnvel í líki fjallræðu­
fjalls boðar hann að fullviss­
an sé staðlaus – og slær því
helst ekki botn í ljóð utan
að opna því vídd út í óræða óvísa
spurn.
Krúsó í kórónafötum? sparkar í
veruleikann (68), snýr honum um?
Gott betur. Skáldinu svíður hræsni
samfélagsins, sér inn í svarthol
neyslunnar, þar glittir í grimm
örlög – dauðinn hvarvetna nálæg­
ur og svikult að sofa hann af sér.
Þá ber skáldi með gegnumlýsandi
augu að gefa lesanda sínum leið
þótt efi um algildi fylgi: eilífð
gegn hraðbraut tímans, almáttur
gegn alvísum dauða, ást gegn
fánýti, frelsi gegn gaddavír valds­
ins, lýrík gegn lygi sögunnar, ljóð
gegn einsemd og feigð. Ekki slæm
skipti.
Þá gerir Einar Már að venju
gríðarlega kröfu til sjálfs sín að
finna boðorði sínu orðfæri sem er
því samboðið – enda magnar ljóð
ekki seið í öðrum búningi. Til
þeirra verka beitir hann ekki síst
óvæntum (oft gagnstæðum) lík­
ingum og myndhvörfum sem koll­
varpa vanabundinni sýn lesandans
og breyta inntaki tungumálsins,
hefur hausaskipti á hlutverkum
orða, skekkir vísvitandi fyrri
vensl orðs og veruleika, eins konar
rangfeðrun Orðsins (sbr. frelsar­
ann) og beitir því síðan í óbreyttu
líki með umbreyttu hlutverki gegn
upphaflegri ætlun (sjá t.d. Nætur­
ljóð, Rimlar hugans, Óbyggðir
hugans, Tónar úr eldhúsi minning­
anna, Skógarljóð, Í vasa eilífðar­
innar – allt frábær ljóð).
Ég stytti mér leið framhjá
dauðanum er stefnumót við stór­
skáld sem lesandinn skynjar að
hefur fráleitt sagt sitt síðasta –
bókin raunar svolítið eins og
síspyrjandi undrabarn sem skák­
ar þeim eldri í helgidómi orðsins
en á þögnina enn inni þótt píslin sé
að baki.
Sigurður Hróarsson
Trúin á spurningarmerkið
BÆKUR
Ég stytti mér leið framhjá dauð-
anum
Einar Már Guðmundsson
Mál og menning
HHHH
Fantafín bók sem gefur fyrri verkum
hans ekkert eftir.
EINAR MÁR
GUÐMUNdSSON
Kammerkór Tretjakov­listasafns­
ins í Moskvu heldur tónleika í
Dómkirkjunni í Reykjavík næst­
komandi föstudag og flytur þar
rússneska kirkju­ og jólatónlist.
Heimsókn kórsins er í tilefni af
rússneskri menningarhátíð sem
nú stendur yfir í Reykjavík en
henni lýkur með guðsþjónustu
tileinkaðri St. Nikulási næstkom­
andi laugardag en þá verða fimm
ár liðin frá stofnun safnaðar rúss­
nesku rétttrúnaðarkirkjunnar hér
á landi. Kórinn mun enn fremur
taka þátt í messunni en eitt af
markmiðum heimsóknarinnar er
að sýna hvernig tilbeiðsla innan
kirkjunnar fór fram til forna.
Kórinn er skipaður níu söngv­
urum en stofnandi hans og stjórn­
andi er Alexey Puzakov. Kórinn
hefur víða komið fram á tónleik­
um og tekið þátt í sýningum og
fyrirlestrahaldi en auk þess taka
kórfélagar jafnan þátt í messu­
gjörðum í kirkju St. Nikulásar í
Tretjakov­galleríinu í Moskvu þar
sem finna má hina þekktu íkona­
mynd Andreys Rublev, sem álitinn
er fremstur rússneskra íkona­
málara, af heilagri þrenningu.
Á efnisskrá tónleikanna á föstu­
dag verða sálmar og hefðbundin
rússnesk og úkraínsk jólalög „kol­
yadki“. Tónleikarnir hefjast kl. 20
og fást miðar við innganginn. ­ khh
Heimsþekktir gestir úr austri
Rithöfundurinn og Nóbelsverð­
launahafinn Günter Grass opnaði
nýverið myndlistarsýningu í Slés­
íska safninu (Schlesisches Museum)
í Görlitz í Þýskalandi. Vefmiðill
Deutsche Welle greinir frá því að
sýning þessi verði mögulega til þess
að lægja öldur þær sem risu í kjöl­
far útgáfu ævisögu Grass þar sem
hann játaði meðal annars að hafa
starfað með ungliðasveitum SS her­
deildanna á sínum yngri árum.
Grass lærði myndlist á árunum
1948­56 og hélt nokkrar sýningar.
Hann myndskreytti sjálfur fyrstu
ljóðabókina sína sem kom út árið
1956. Skáldsagan Blikktromman,
sem kom út þremur árum síðar,
færði honum heimsfrægð. Grass
hafði ekki hátt um myndlistarhæfi­
leika sína þótt hann gæfi þá aldrei
upp á bátinn. „Ég teikna alltaf, jafn­
vel þegar ég er ekki að teikna því þá
skrifa ég,“ er haft eftir höfundin­
um.
Borgin Görlitz er við landamæri
Þýskalands og Póllands. Systurborg
hennar í næsta nágrenni heitir
Zgorzelec og tilheyrir Póllandi en
saman líta þær á sig sem eina heild.
Forsvarsmenn borganna tilnefndu
Grass til sérstakra verðlauna fyrir
framlag hans til gagnkvæms skiln­
ings milli þjóðanna tveggja en hann
afþakkaði verðlaunin í kjölfar
fjaðrafoksins sem ævisagan olli.
Úthlutunarnefndin ákvað þó að
afhenda ekki einhverjum öðrum
verðlaunin heldur standa við til­
nefningu Grass og ákváðu aðstand­
endur Slésíska safnsins jafnframt
að standa við sitt og halda sýningu á
verkum hans þrátt fyrir deilurnar.
Sýningin verður opin til 4. febrúar
2007. - khh
Günter Grass rétt sáttarhönd
RITHöFUNdURINN GRASS
Leynir á sér á listasviðinu.
FRéTTabLaðið/aP
RúSSNESKRI MENNINGARHÁTíÐ AÐ LjúKA Kammerkór Tretjakov-listasafnins syngur í
Dómkirkjunni um helgina.
Hljómdiskurinn Dauðaskammt­
ur sem er samstarfsverkefni
tónlistarmannsins Þórs Eldon og
ljóðskáldsins Dags Sigurðarsonar
hefur nú verið endurútgefinn hjá
forlaginu Smekkleysu. Dauða­
skammtur kom upprunalega út á
vordögum undir heitinu Túngl­
skinsmjólk en það upplag seldist
upp á skömmum tíma.
Rekja má rætur verkefnisins
til ársins 1985 því þá hafði Þór
Eldon umsjón með upptökum á
ljóðasnældunni „Fellibylurinn
Gloría“ sem Grammið gaf út. Á
henni lásu nokkur skáld eigin
ljóð með frjálsri aðferð, sum með
undirleik en önnur ekki. Eitt af
skáldunum sem las inn á
snælduna var Dagur Sigurðar­
son. Hann þurfti engan undirleik
því svo mikil tónlist var í ljóðun­
um hans. Dagur las ljóðin sín upp
eins og rokkstjarna á stóru sviði,
jafnvel þótt upptökusalurinn
væri kjallarahola við Klappar­
stíginn. Dagur var kóngurinn og
höllin það rými sem hann var
staddur í hverju sinni.
Átta árum síðar var Dagur
staddur á heimili Þórs í Reykja­
vík við mjólkurdrykkju. Þór var
þá að vinna að tónlist sem hann
leyfði Degi að heyra og ekki leið
á löngu þar til Dagur greip í
hljóðnemann og kyrjaði áhrifa­
mikla möntru inn á fjögurra
rása upptökutæki Þórs. Þeir
ákváðu í framhaldinu að vinna
meira saman í þessum dúr en
því miður varð ekkert úr þar
sem Dagur lést nokkrum miss­
erum síðar.
Þór hélt upptökunum til haga
og koma nú út lög Þórs við sjö af
ljóðum skáldsins sem les þau
sjálfur við undirleik Þórs. - khh
Skammtur af Degi
dAGUR SIGURÐARSON SKÁLd Var eitt
merkasta ljóðskáld síðustu aldar þótt
hann hafi löngum verið utangarðs, enda
gaf hann lítið fyrir borgaralegt velsæmi
og tepruskap.
Sjö LjÓÐ VIÐ LöG Diskurinn Dauða-
skammturinn færir ljóðum Dags Sigurðar-
sonar framhaldslíf.
��
Jólastjörnur
í Dómkirkjunni
����
����
Helgar aríur og jólalög
Erlendur Þór Elvarsson
Jóna Fanney Svavarsdóttir
Sólveig Samúelsdóttir
Bjarni Jónatansson
����
Fimmtudaginn 14.desember
Kl. 21
Miðaverð 1500 kr.
Eldriborgarar og félagar í
Sjálfsbjörgu fá miðann á
750.kr