Réttur - 01.10.1949, Blaðsíða 43

RÉTTUR
235
hverju orði sannara, sem Jón Sigurðsson segir um þess-
ar mundir í bréfi til Halldórs Friðrikssonar:
„Hluturinn er, að félagið hafði langt of lítið kapítal...
Það átti varla neitt annað en skipið, og hafði alla verzl-
un upp á krít, allt eins og félögin okkar. Þetta gengur
ekki...“.
Verður nú fljótt yfir sögu farið, enda má heita, að
lítið kveði að framkvæmdum samlagsins eftir þetta. Það
starfaði að vísu fram á árið 1874, en var þá leyst upp,
og risu af skiptum þess umfangsmikil málaferli, sem
hér vinnst ekki rúm til að rekja. Hluthafar urðu allhart
úti, eigi sízt Henrik Krohn, sem lagt hafði mikið af eig-
um sínum í félagið og gengið í ábyrgðir fyrir það. Er
hann nokkuð sár út í íslendinga í síðustu bréfum sínum
til Jóns Sigurðssonar, og þykir þeir hafa stutt félagið af
litlum drengskap. Bætti það eigi úr skák, að þrír ís-
lendingar, sem átt höfðu nokkur skipti við Björgvinjar-
kaupmenn, reyndust þeim litlir drengir, en eigi kemur
það leiðindamál samlaginu beinlínis við. Mest sárnar
Krohn þó, ef ekkert gagn skyldi verða af tilraun þessari
og fé öllu og fyrirhöfn á glæ kastað.
Eftir að samlaginu var slitið, fékk það allhörð eftir-
mæli í ýmsum norskum blöðum. Björgvinjarblaðið „Berg-
ens Adresse“ notar tækifærið, sumarið 1874, til að vega
að pólitískum andstæðingi, Björnstjerne Björnson
skáldi, og lætur sig þá ekki muna um að telja hann
upphafsmann félagshugmyndarinnar, sem þó var alrangt,
°g leggja honum í munn orð annars skálds, Jónasar Lie,
raunar afbökuð. í blaði þessu er komizt svo að orði:
„Margir munu enn minnast þess, er skáldið Björne-
stjerne Björnson fyrir fáum árum sat að hátíðasumbli,
eins og ævinlega umkringdur flokki hrifinna og auðtrúa
vina sinna. Mælti skáldið fyrir minni íslands og kall-
aði það „spildu, er flotið hefði frá Noregi“. Hinn þakk-
láti þingheimur var að venju þorstlátur, teygaði ákaft