Réttur - 01.10.1949, Side 72

264
RÉTTUR
Þórður Sveinbjörnsson háyfirdómari og Þorgrímur
Tómasson gullsmiður á Bessastöðum, mágur Gríms, munu
hafa verið aðalhvatamenn þess að norðurreiðarmálið var
kært fyrir Rosenörn stiftamtmanni. En það gerði Ás-
mundur Jónsson prestur í Reykjavík, tengdasonur þeirra
Bessastaðahjóna. Kaldhæðni örlaganna má það kalla, að
í febrúar 1850 gerðist sá atburður í Reykjavíkurkirkju
eftir messu, að Sveinbjörn Hallgrímsson ritstjóri stóð upp
og krafðist þess fyrir hönd flestra safnaðarmanna, að þeir
fengju annan prest, því að þeir heyrðu ekki til séra Ás-
mundar í kirkjunni! Varð þetta til þess að hann flutti sig
nokkru síðar í annað prestakall.
Þórður Jónsson yfirdómari í Landsyfirrétti var settur
amtmaður í norður- og austuramtinu eftir Grím látinn.
Fór hann norður laust eftir að þeir Gísli Konráðsson
voru heim komnir úr Þingvallaför sinni. Segir Gísli* að
Þórður hafi ekki þorað norður á meðan Skagfirðingar
voru á fjöllunum. En ólíklegt er að Skagfirðingar
hafi verið slíkir stigamenn í augum Þórðar, að hann
teldi sér ekki óhætt fyrir þeim. Eitthvert fyrsta verk
Þórðar í amtmannsembættinu, hefur verið að fyrirskipa
rannsókn í norðurreiðarmálinu. Lárus Thorarensen,
sýslumaður í Skagafjarðarsýslu baðst undan að fram-
kvæma réttarrannsókn þessa. Hann hefur verið öllum
hnútum kunnugur og vitað að um engar sakir var að
ræða og auk þess gjörla vitað um hug almennings til
þessa máls og samheldni norðurreiðarmanna. Þórður
amtmaður skipaði Eggert Briem, sýslumann í Eyjafjarð-
arsýslu rannsóknardómara í málinu. Lárus sýslumaður
skrifaði Skagfirðingum og bað þá hlýða Eggerti eins og
sjálfum sér. En norðurreiðarmenn höfðu samþykkt (á
Karlsárfundi) að mæta ekki fyrir rétti, þó stefnt yrði. Ef
* Æfis. bls. 299.