Réttur - 01.06.1955, Side 20

148
RÉTTTJR
þjóðdjúpinu sjálfu, að jafnvel nöfn þeirra hafa ekki varðveist með
verkum þeirra. Aðeins standa hin óbrotgjörnu verk þeirra í aug-
sýn heimsins með jafn sjálfsögðum hætti og landið sjálft. Um
langar myrkar aldir sátu þessir ónafnkendu menn í einhverju
snauðasta landi heimsins, í húsakynnum, sem höfðu svip stein-
aldar, og settu bækur saman án þess að þekkja hugmyndir slíkar
sem laun, verðlaun, frami, frægð. Ég hygg, að í margri kytru þar,
sem þessir menn sátu, hafi ekki einu sinni brunnið eldur svo að
þeir gætu ornað sér á lopnum fingrum í andvökunni. Samt tókst
þeim að skapa bókmenntamál svo ágætlegt, að sá listrænn miðill
mun torfundinn í heimi, sem gefi rúm fleiri tilbreytingum hvort
heldur er í því sem kallað er útsmogið ellegar hinu sem er kent
til tíguleika. Og þeim tókst að semja á máli þessu bækur, sem
teljast til sígildra bókmennta heimsins. Þó að þessum mönnum
væri kannske stundum kalt á fingrunum, þá lögðu þeir ekki frá
sér pennann meðan þeim var heitt um hjartað.
Ég spurði mig þetta umrædda kvöld: hvað má frægð og frami
veita skáldi? Vissulega velsælu af því tagi, sem fylgir hinum
þétta leir. En ef íslenzkt skáld gleymir upphafi sínu í þjóðdjúpinu,
þar sem sagan býr; ef hann missir samband sitt og skyldu við það
líf, sem er aðþrengt, það líf, sem hún amma mín gamla kendi mér
að búa öndvegi í huga mér — þá er frægð næsta lítils virði, og
svo það hamingjulán sem hlýst af fé.
Yðar hátignir, herrar mínir og frúr, sá hlutur, sem mér þykir
mest um vert, þeirra sem mér hafa að höndurn borið um þessar
mundir, það er að sænska akademían skuli af hinu mikla áhrifa-
valdi sem henni er léð, hafa nefnt nafn mitt í sambandi við hina
ókunnu meistara fornsagnanna íslenzku. Þær röksemdir, sem
sænska akademían hefur látið liggja að veitingu hins mikla sóma
mér til handa, mun ævilángt verða mér sjálfum hvatning um leið
og þær munu verða fagnaðarefni þeirri þjóð, sem stendur að
baki alls sem einhvers kann að vera nýtt í verkum mínum.