Réttur - 01.01.1959, Page 9

R É T T U B
9
næsta dag var því örugglega fyrirkomið í kjallara College de
France í París.
Gleði frönsku vísindamannanna stóð þó ekki lengi. I júní var
þýzki herinn kominn til Parísar. I öllu öngþveitinu hugsaði Joliot-
Curie til hugmyndarinnar sem hann fékk í veizlunni í Stokkhólmi.
Eins og á stóð fannst honum ekkert nauðsynlegra en að bjarga
„þunga vatninu" frá því að lenda í klóm nazista.
Imyndunarafl valdhafanna var ekki mikið. Rétt áður en þýzki
herinn hélt inn í París var hinum verðmætu töskum komið fyrir
í klefa í aðalfangelsinu í Riom. Það var ekki fyrr en þýzki herinn
hóf göngu sína suður eftir Frakklandi að franska stjórnin tók til
athugunar þrálátar fortölur Joliot-Curie. Halban og Kowarski
voru sóttir í útlegðina. Nokkrum stundum eftir að þeir stigu
á skipsfjöl í Bordeux með vísindalegar skýrslur og leiðbeiningar
Joliots-Curies og héldu til Englands var undirritað vopnahlé x
Compiégne. Hitler ríkti í Frakklandi.
Joliot-Curie var kyrr í Frakklandi ásamt fjölskyldu sinni. Nú
reið á að bíta á jaxlinn og skipuleggja andspyrnuhreyfingu. And-
spyrnu hinna sönnu Frakka var enganveginn haldið uppi af nokkr
um dreifðum hópum skæruliða. Hún var allstaðár: í verksmiðj-
unum, á járnbrautarstöðvunum, í opinberum skrifstofum og skól-
um. Vísindin höfðu í svipinn ekkert mikilvægara verkefni en
þjóna andspyrnuhreyfingunni. Það var sannfæring Joliot-Curie
og konu hans. Þýzka hernaðarandann varð að uppræta ef nokkuð
átti að geta orðið úr því að vísindin gætu helgað sig því að fegra
líf mannkynsins og bæta það.
★
Fyrir framan hlið College de France stendur þýzkur herflokkur.
Það er barið harkalega að dyrum. Hershöfðinginn var kominn til
að skoða stofnunina. Joliot-Curie og samverkamenn hans höfðu
búizt við þessari heimsókn. I fylgd með hershöfðingjanum voru
tveir óeinkennisklæddir menn. Hann gekk rakleitt niður í kjall-
arann og starði á kjarnakljúfinn. Hér hélt hann sig hafa fundið
undravopnið og bjóst við miklum frama fyrir. I fyrstu hrifningu
sinni yfir þessum fundi fyrirskipaði hershöfðinginn að vélin skyldi