Réttur - 01.05.1933, Blaðsíða 35

embættismenn, en hlífði hinsvegar öllum höfuðþrjót-
unum. Shell-hneykslið, fslandsbankahneykslið, Knud
Zimsen svindlið og önnur hneykslismál yfirstéttarinn-
ar voru látin liggja, þangað til J. J. átti að fara frá,
þá reyndi hann að nota þau sem hótun til að halda
sjálfum sér áfram í dómsmálaráðherrasessi, á sama
tíma sem hann ofsótti forvígismenn undirstéttarinn-
ar í kaupstöðunum hvað skarpast með brottrekstrum,
málaferlum og dómum.
Lýðræðið á íslandi 1927—’31 afhjúpaði sig einmitt
undir stjóm ,,umbótaflokkanna“ og ægisskildi J. J.
sem alræði banka- og ríkisauðvaldsins, — sem nýtt
og hærra stig auðvaldskúgunarinnar. Banka- og rík-
isvaldið samlagaðist smámsaman stórútgerðarauð-
valdi Rvíkur og hin fullkomna pólitíska mynd
þeirrar samsteypu varð einmitt samsteypustjórnin,
sem mynduð var 1932, og fyrir hana hafði J. J. ein-
mitt rutt brautina svo furðu vel og meira að segja
lagt að nokkru til kenninganna, sem fjármálaauð-
valdið (þ. e. banka- og stórútgerðarauðvaldið sam-
einuðu) reynir að fegra sig með. En sú kenning er*
aðallega ,,samvinnan“ sem samsteypa stórframleið-
andanna — eins og hún birtist sérstaklega áþreifan-
lega í saltfiskhringnum nú og síldarhringnumi áður.
Hinsvegar gætir í nokkrum málum hagsmunaandstöðu
milli kaupmannaauðvaldsins, sem þykjast byggja á
auðvaldsgrundvelli frjálsrar samkeppni, og fjár-
málaauðvaldsins, sem byggir á auðvaldsgrundvelli
samsteypu og hringa — sem J. J. reynir að skíra
samvinnu. Og á þessari hagsmunaandstöðu reynir J.
J. að lifa pólitískt, eftir að hann sjálfur er orðinn
einn helsti fulltrúi fjármálaauðvaldsins í landinu og
áreiðanlega bezti erindreki þess innan bændastétt-
arinnar. Þess vegna notar hann alltaf orðin ,,sam-
keppni“ og „samvinna“ og þau þýða hjá honum að-
eins tvö mismunandi þróunarstig auðvaldsins, tvær
mismunandi hentugar aðferðir til að skipuleggja og
99