Réttur - 01.09.1940, Page 74

Markmið og leiðir á aö vera siöbótarrit. “Látum þá,
sem vilja, vera djúpskyggna; ég vil heldur grunn-
íærnina og almennt velsæmi”, segir höf. furöu hrein-
skilnislega. Einkum er honum blóðilla viö Hegel og
alla sagnfræöinga, sem sýnt hafa með rökum, aö
söguþróun þjóðfélagsins stjórnast af járnhöröum eöl-
islögum. “Prússamennska” segir hann þá fyrirlitlega
og boöar í staðinn fagnaöarerindi sitt, tómar bolla-
leggingar um þaö, hvernig þjóðfélögin ættu aö geta
orðiö, ef mennimir væru bara nógu “góöir”, nógu “ó-
háöir” hversdagslegum lífsþörfum sínum og sinna,
stéttabaráttunni og öllum þessum óþverra, sem fínn
borgari eins og höf. verður aö foröast að sjá og viöur-
kenna. “Almennt velsæmi” auövaldsþjóöfélags heimt-
ar, að bækur um slík efni séu grunnfærar. Tilgang-
ur höf. og þeirra, sem völdu síðan bók þessa i menn-
ingarútgáfuna á íslandi, er að rugla rökhugsun
manna um þjóðmál og byrgja augun fyrir óþægileg-
um veruleika,
Sannindum og rökvillum ægir saman í bókinni, svo
að einskis manns er aö greiða sundur flækjurnar.
Höf. kemst sífellt í mótsögn viö sjálfan sig 1 heim-
speki sinni og lífsskoöunum, og þaö þótt hann þori
oft í hvorugan fótinn aö stíga vegna varúöar. Hann
er snjallt sagnaskáld, en viröist hér rita af hugboöi
og hraflþekkingu, eins og skáldum hættir til á sviöi
vísinda. Hann virðist fús til aö taka undir þaö meö
sósíalistum, aö “ríkiö er í hverju þjóöfélagi, eins og
Marx sjálfur benti á, meöal annars til þess að tryggja
hinni stjórnandi stétt viðhald einkaréttinda hennar. í
landi meö lénsskipulagi t. d. er ríkiö tæki til þess aö
halda lénsherrunum víð völd. Þar sem auövaldsskipu-
lag er, þar er ríkið tæki til þess, aö borgarastéttin geti
haldið rétti sínum til aö safna auöi”, — eöa aö “höf-
undar lýöræðisstjórnarlaga hafa oftar en skyldi fariö
aö eins og mennirnir væru til lýðræöisins vegna, en
162