Morgunblaðið - 27.08.2006, Blaðsíða 19

MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 27. ÁGÚST 2006 19
Þjóðverjar eru þekktir fyrir tortryggni
í garð eftirlitsríkisins, en nú virðist hafa
orðið breyting þar á. Í kjölfar þess að
upp komst að tilraun hefði verið gerð til að
sprengja tvær lestir í loft upp heyrast kröfur
um hertar öryggisaðgerðir og eftirlit úr öllum
hornum. Umræðan um öryggismál hefur tekið
á sig nýja mynd.
31. júlí var töskum með sprengjum komið
fyrir í tveimur lestum, annarri á leiðinni til
Dortmund, hinni til Koblenz. Sem betur fer
virkuðu þær ekki. Hundruð manna hefðu get-
að látið lífið hefði tilræðið heppnast. Frétta-
skýrendur hafa bent á að það var ekki vegna
árvekni yfirvalda eða eftirlits að ekki fór verr
heldur fákunnáttu hryðjuverkamannanna og
því þurfi að herða aðgerðir.
Yfirvöldum er hins vegar hrósað fyrir það
hversu vel hefur gengið að hafa hendur í hári
tilræðismannanna. Þrír menn hafa nú verið
handteknir, einn þeirra í Líbanon á fimmtu-
dag. Mennirnir tveir, sem komu sprengjunum
fyrir, eru báðir frá Líbanon. Leitt hefur verið
getum að því að innrás Ísraela í Líbanon sé
kveikjan að tilræðinu og hafa menn spurt sig
hvers vegna spjótin beinist að Þýskalandi, sem
engan þátt hafi átt í þeim átökum. „Hvernig
ber að skilja þessa röksemdafærslu?“ spurði
blaðamaður vikuritsins Die Zeit Wolfgang
Schäuble, innanríkisráðherra Þýskalands.
„Hvaða rök voru að baki 11. september?“ svar-
aði hann á móti. „Þá var ekkert Íransstríð og
George Bush hélt frekar að sér höndum í utan-
ríkismálum.“
Engir griðastaðir
Schäuble sagði í viðtalinu að ekki væri rétt
að spyrja „hvers vegna Þjóðverjar?“ heldur
„Hvers vegna ekki?“ „Ég hef alltaf sagt: við
erum hluti af því svæði, sem er ógnað og nær
um allan heim,“ sagði Schäuble í samtalinu við
Die Zeit. „Í baráttunni gegn hryðjuverkum er
ekki um að ræða neina griðastaði hinna sælu.
Nú er í fyrsta skipti í Þýskalandi um að ræða
tilræði, sem var verið að framkvæma. Við vor-
um einfaldlega heppin að sprengjurnar virk-
uðu ekki. Svona nærri hefur hryðjuverkaógnin
aldrei verið.“
Hryðjuverkin í Bandaríkjunum 11. sept-
ember 2001 leiddu til þess að auknar heimildir
voru veittar til eftirlits í Þýskalandi og hryðju-
verkin í Madríd og London höfðu sín áhrif á
umræðuna. Þó hefur sú tilfinning verið fyrir
hendi að Þjóðverjar væru í annarri stöðu en
Bandaríkjamenn, Bretar og Spánverjar og
þeir væru síður skotmark hryðjuverkamanna
vegna andstöðu sinnar við Íraksstríðið. Nú er
sú öryggiskennd horfin og átti sér kannski
aldrei stoð í raunveruleikanum. Bandarískar
herstöðvar í Þýskalandi, velvild í garð Ísr-
aelsstjórnar og ákvörðunin um að senda þýska
hermenn til Afganistans gæti að sögn sérfræð-
inga verið hryðjuverkamönnum ástæða að-
gerða í Þýskalandi.
Meira öryggi
Nú er umræðan hins vegar breytt og virðist
gilda einu hvort leiðara- og dálkahöfundar
hægri blaða á borð við Frankfurter Allge-
meine Zeitung eða vinstri blaða eins og Süd-
deutsche Zeitung eiga í hlut. Nánast alls stað-
ar er krafist meira öryggis. Farið er fram á
fleiri öryggismyndavélar, aukið eftirlit með því
sem fram fer á netinu, vopnaða verði um borð í
lestum og rækilegri gagnagrunna um grun-
samlegt fólk, svo eitthvað sé talið.
Hingað til hefur mikillar tortryggni gætt í
garð eftirlits í Þýskalandi og krafan um var-
kárni í meðferð upplýsinga verið hávær. Þar er
ekki bara horft til þess hvernig fólk var dregið
í dilka á dögum þriðja ríkisins, heldur einnig
hinna víðtæku persónunjósna, sem áttu sér
stað í Austur-Þýskalandi, þar sem gríðarlegri
orku var eytt í að fylgjast með borgurunum.
Þjóðverjar hafa áður glímt við ógn hryðju-
verka. Nú er óttinn af öðrum toga en þegar
Rauðu herdeildirnar létu til skarar skríða fyrir
30 árum. Ætlun þeirra var að dýpka gjána
milli yfir- og undirstétta, en eins og Robert
Leicht bendir á í grein í Die Zeit vakir ekkert
slíkt fyrir hryðjuverkamönnum okkar daga:
„Þessir hryðjuverkamenn vilja ekki skerpa á
andúð vina og óvina í okkar samfélagi, vest-
rænt þjóðfélag í heild sinni er óvinurinn.“
Í Þýskalandi er stórt samfélag múslíma,
sem flestir koma frá Tyrklandi. Því hefur verið
haldið fram að í Þýskalandi hafi meiri aðlögun
múslímasamfélagsins átt sér stað en til dæmis
í Bretlandi. Burhan Kesici, varaforseti Ísl-
ömsku samtakanna í hverfinu Neukölln í Berl-
ín, þar sem búa margir Tyrkir, segir að mikill
þrýstingur sé á sig og aðra forustumenn í sam-
félagi múslíma að bera kennsl á öfgamenn, en
hann hafi litlu meiri upplýsingar en embætt-
ismennirnir. „Við vitum ekki hverjir þeir eru
og þeir koma ekki í moskurnar okkar vegna
þess að við leggjum ekki stund á þeirra útgáfu
af íslam,“ sagði Kesici í viðtali við dagblaðið
Christian Science Monitor. „Þeir hafa sinn eig-
in heim og þar eigum við ekki heima.“
Róttækni virðist hins vegar fara vaxandi. Á
Spiegel Online, netútgáfu samnefnds tímarits,
er fjallað um ástandið í Kiel þaðan sem annar
tilræðismannanna kemur. Fram kemur að þar
hafi færst í vöxt að öfgamenn í röðum múslíma
reyni að afla fylgis við málstað sinn í röðum
ungra manna. Í hverfinu Gaarden hafi þessi
áróður byrjað fyrir alvöru eftir hryðjuverkin í
London fyrir ári. Haft er eftir íbúa í hverfinu
að þess séu dæmi að ungir menn hefji nám ein-
göngu vegna þess að þá fái þeir fjárhagslega
aðstoð frá ríkinu, en í raun vaki aðeins fyrir
þeim að vinna að róttækri útleggingu íslams.
Þess séu dæmi að við föstudagsbænir lesi til-
tekinn ímam ekki lengur mikið úr Kóraninum
heldur fjalli um stjórnmálaástandið í heim-
inum og píslarvætti undir rós með því að tala
um að mikilvægt sé að koma til móts við guð og
fórna sjálfum sér. „Tólf ára krakki veit við
hvað er átt,“ segir viðmælandi Spiegel Online.
Nú spyrja Þjóðverjar sig hversu langt eigi
að ganga í að fylgjast með þessum samfélögum
í samfélaginu og bera sig saman við Breta og
Bandaríkjamenn. Gera má ráð fyrir að hug-
myndir um aukið eftirlit njóti nú meira fylgis
en áður. Því ræður ógnin. En þegar heyrast
raddir um að hertar aðgerðir megi ekki
þrengja að grundvallaratriðum réttarríkisins,
aðgerðir í þágu öryggis megi ekki verða til
þess að skerða frelsið.
Horfin öryggiskennd
Reuters
Hryðjuverkamanna leitað Lögreglukona
stendur vörð fyrir utan hús í Köln þar sem
ráðist var til inngöngu í leitinni að mönn-
unum, sem komu tveimur sprengjum fyrir í
lestum í Þýskalandi.
kbl@mbl.is
»31. júlí. Tveir menn setja töskur meðsprengjum í tvær lestir. Sprengjurnar
springa ekki og finnast á lestarstöðvunum í
Dortmund og Koblenz.
» 2. ágúst. Yfirvöld komast að þeirri nið-urstöðu að málin séu tengd.
» 19. ágúst. Lögregla handtekur Yussef Mo-hammed E.H. frá Líbanon á brautarstöð-
inni í Kiel. DNA-sýni úr honum passar við sýni,
sem fannst hjá annarri sprengjunni.
» 22. ágúst. Lögregla lýsir eftir öðrum mannifrá Líbanon og leitar í íbúð hans.
» 24. ágúst. Jihad H., hinn maðurinn semgrunaður er um tilræðið, gefur sig fram við
lögreglu í Líbanon. Þýsk yfirvöld fara fram á
framsal.
Í HNOTSKURN
»
Eftir Karl Blöndal