Morgunblaðið - 27.08.2006, Blaðsíða 32

daglegt líf
32 SUNNUDAGUR 27. ÁGÚST 2006 MORGUNBLAÐIÐ
S
kólalóðin er tóm þegar
Ólafur Guðmundsson
tekur á móti blaðamanni.
Börnin eru enn í sum-
arfríi. Leiðin liggur um
hljóða ganga upp á efri hæð. Ólafur
var skólastjóri Kópavogsskóla í 16
ár en Guðmundur Ó. Ásmundsson
tók við í byrjun þessa mánaðar.
Skólahald hófst síðan í vikunni sem
leið.
Ólafur er öllum hnútum kunn-
ugur í Kópavogsskóla enda hefur
hann dvalið í skólastofunum og
skrifstofunum nánast helming ævi
sinnar. Hann var í fyrsta útskrift-
arárganginum sem stundaði allt sitt
skyldunám í Kópavogsskóla, hann
kenndi síðar við skólann og gegndi
loks stöðu skólastjóra í 16 ár. „Það
má í raun segja að þegar ég hætti
núna hafi ég verið að kveðja skól-
ann í þriðja skipti,“ segir Ólafur og
kemur sér fyrir inni á skrifstofu.
Á námsárum sínum fékk Ólafur
lýsi í kennslustundum sem hellt var
í nemendur úr könnu. Hann neitar
hlæjandi að hafa á þessum árum
grunað að hann myndi eyða drjúg-
um hluta ævi sinnar í þessum sama
skóla.
Hrjóstrugt holt og hús á stangli
Þegar Ólafur, móðir hans og
systkini fluttu á sunnanverðan
Digraneshálsinn árið 1947 var faðir
Ólafs nýlátinn. Þau mæðgin ákváðu
að færa sig úr Rangárvallasýslu í
Kópavoginn.
„Ég kom austan úr sveit og það
var nokkuð kvíðvænlegt að flytja.
Fyrstu dagana komst ég síðan að
því að ég var í raun fluttur í hálf-
gerða sveit! Það var bara svolítið
styttra á milli húsanna hér. Foss-
vogsmegin voru þetta aðallega lítil
sveitabýli og eftir öllum Nýbýlaveg-
inum var fólk með búskap. Hér
voru engir vegir, bara vegaslóðar.
Síðan voru náttúrlega stríðsminjar
hér; braggar þar sem Hamraborgin
er í dag og neðanjarðarbyrgi. Hér
var allt öðruvísi umhorfs fyrir 50
árum,“ segir Ólafur og lítur út um
gluggann. Í gegnum glerið sést í
þétta byggð.
„Þar sem við erum núna var bara
hrjóstrugt holt og hús á stangli.
Skólahúsið á Hálsinum var hálf-
einmanalegt til að byrja með og um-
hverfið þannig að heimreiðin varð
hálfófær í vorleysingunum,“ segir
hann og bætir við: „En síðan reis
hvert húsið af öðru hér í kring og
Kópavogur varð kaupstaður árið
1955. Þeir sem ekki áttu bíl höfðu
farið með Hafnarfjarðarstrætó til
Reykjavíkur, það voru einu sam-
göngurnar og þetta var heilmikið
ferðalag. Síðar var Kópavogsstrætó
komið á laggirnar. Hér var lítil at-
vinnustarfsemi til að byrja með og
margir unnu í Reykjavík. ORA setti
þó snemma upp verksmiðju og í ná-
munda við þar sem Smáratorg er
núna var rekið frystihús. Bærinn
varð síðan fljótt stór vinnuveitandi,
það var svo margt sem þurfti að
gera þegar fólkið streymdi úr sveit-
unum í Kópavog.“
Sandhrúgur á skólagöngunum
Þegar Kópavogsskóli tók form-
lega til starfa árið 1948 hafði verið
skólahald hér og þar í hreppnum
síðan árið 1945. Skólahaldið hófst í
Svartaskóla sem svo var kallaður.
„Þetta var hús við Hlíðarveg 9. Það
var á byggingarstigi, klætt svörtum
tjörupappa og fékk þess vegna
nafnið,“ segir Ólafur. Skólahaldið
var síðan fært í hús við Digranes-
veg sem byggt var sem sumarhús
og þá niður á Marbakka í verk-
smiðjuhúsnæði.
Ólafur hóf nám í fyrsta árgang-
inum í Kópavogsskóla vorið 1948,
undir skólastjórn Guðmundar Egg-
ertssonar. Honum þótti gaman í
vorskólanum en fannst frelsi sitt
fullmikið skert við hefðbundna
skólagöngu um haustið. „Ég vildi
einfaldlega fá að leika mér í friði og
vera sjálfs mín herra,“ útskýrir
hann sposkur.
Haustönnin leið og skólinn átti að
flytja í núverandi húsnæði sitt um
jól. Ekki tókst þó að ljúka bygging-
unni í tæka tíð og lengja þurfti
jólafríið. „Mér þóttu það sérlega
góð tíðindi … Þegar við síðan mætt-
um voru enn sandhrúgur á göng-
unum,“ segir Ólafur.
Framboðsfundir og dansleikir
Sandhrúgurnar hurfu og húsnæði
Kópavogsskóla var brátt nýtt sem
félagsheimili hreppsins. Í skólanum
fór margvísleg starfsemi fram önn-
ur en hefðbundin kennsla.
„Saga Kópavogsskóla er í raun
samofin sögu sveitarfélagsins,“
bendir Ólafur á og bætir við: „Hér
var allt! Hér voru borgarafundir og
framboðsfundir. Skólinn var vett-
vangur pólitískra átaka fyrir kosn-
ingar og hér höfðu félagasamtök af-
drep. Hér var fyrsta áhaldahús
sveitarfélagsins og hér voru haldnar
leiksýningar. Leikfélag Kópavogs
var stofnað árið 1957 og hafði að-
stöðu í skólanum þangað til Félags-
heimili Kópavogs tók til starfa.
Stofnanir í Kópavogi voru gjarnan
til húsa hér fyrstu mánuðina, til
dæmis Bókasafn Kópavogs. Hér
voru fyrstu skrifstofur sveitarfé-
lagsins aðrar en skrifstofa sem ver-
ið hafði á heimili oddvitans, og hér
setti fyrsti héraðslæknir Kópavogs
upp stofu árið 1955,“ segir Ólafur.
Skólahúsnæðið gegndi fleiri hlut-
verkum. Í Kópavogsskóla var mess-
að fram til ársins 1962, enda engin
kirkja í Kópavogi fyrr en þá. Mess-
urnar fóru fram í þremur kennslu-
stofum með rennihurðum á milli. Á
sama stað voru almennir dansleikir
sem Kvenfélag Kópavogs stóð fyrir
nokkrum sinnum en Kvenfélagið
var einmitt stofnað í skólanum.
Árið 1956 hóf annar skóli, Kárs-
nesskóli, göngu sína í Kópavogi. Þar
sem húsnæðið var ekki tilbúið var
skólinn fyrstu mánuðina til húsa í
Kópavogsskóla. Sama átti við um
Digranesskóla sem næst var reist-
ur. Menntaskólinn í Kópavogi fylgdi
í kjölfarið og var í tæp tíu ár til
húsa í Kópavogsskóla. Alls hafa
raunar fimm skólar í Kópavogi hafið
starfsemi sína í Kópavogsskóla.
– Það hefur alltaf verið pláss fyrir
allt þetta í húsinu?
Ólafur kinkar kolli. „Jú, jú, það
virðist alltaf hafa tekist að koma
þessu fyrir … Reyndar hefur líka
verið byggt við skólann alls tíu sinn-
um.“
Körlum fækkaði í kennaraliðinu
Milli þess að kenna við Kópavogs-
skóla og stjórna honum gegndi
Ólafur starfi barnaverndarfulltrúa
Kópavogs, vann í mennta-
málaráðuneytinu og var skólastjóri
Egilsstaðaskóla. Allt í allt hefur
hann verið starfandi skólastjóri í 30
ár.
Ólafur bendir á að Kópavogur
hafi vaxið gríðarlega, bæði frá því
að hann flutti austur á Egilsstaði og
ekki síst eftir flutningana aftur í
Kópavog fyrir rúmum 16 árum.
Smárinn hafi orðið til, Lindirnar,
Salahverfið og loks Vatns-
endahverfið. Í dag eru níu skólar í
bænum og sá tíundi að hefja göngu
sína. Margt hefur breyst síðan
Kópavogsskóli var eini skólinn í
Kópavogi og stóð einmana á Digra-
neshálsinum.
Eitt af því sem Ólafur bendir á að
hafi ekki síst tekið breytingum í
tímans rás er kynjahlutfall skóla-
starfsmanna. Hann sýnir blaða-
manni ljósmynd af kennurum skól-
ans sem tekin var vorið 1964. Á
myndinni eru 16 karlar og 8 konur.
„Í vetur voru hins vegar 5 karlar í
kennaraliðinu en 36 konur,“ segir
hann. „Karlarnir fóru mikið að tín-
ast út þegar gagnfræðaskólarnir
Bekkjarmynd Nemendur í Kópavogsskóla seint á sjötta áratugnum. Frímann Jónsson skólastjóri lítur inn í kennslustund hjá Óla Kr. Jónssyni sem þá var kennari en varð síðar skólastjóri.
Börnin byrjuðu
í Svartaskóla
Í dag búa yfir 26.000 manns í Kópavogi en þegar Ólaf-
ur Guðmundsson fluttist þangað sex ára gamall var
Digraneshálsinn óbyggt holt með sveitabæi í hlíð-
unum. Sigríður Víðis Jónsdóttir ræddi við Ólaf sem
nýverið lét af störfum sem skólastjóri Kópavogsskóla.
Hann segir sögu skólans vera samtvinnaða sögu
Kópavogs – í þremur samliggjandi kennslustofum var
messað til margra ára og í skólanum var allt frá leik-
félagi til læknastofu.
Skólalóðin Ólafur Guðmundsson flutti ungur í Kópavog og var í fyrsta út-
skriftarárganginum sem stundaði allt sitt skyldunám í Kópavogsskóla.
Hann kenndi síðar við skólann og gegndi loks stöðu skólastjóra í sextán ár.
Útskrift Í útskriftarferðalagi eftir
unglingapróf. Halldór Baldursson
er lengst til vinstri, þá Ólafur og
loks Árni Þormóðsson. Myndin er
tekin í maí 1956 á Þingvöllum.
’Fossvogsmegin voruþetta aðallega lítil
sveitabýli og eftir öllum
Nýbýlaveginum var fólk
með búskap. Hér voru
engir vegir, bara vega-
slóðar.‘